کم آبی در بدن سالمندان

بدن ما از تولد تا مرگ دستخوش تغییرات فیزیولوژیکی مختلفی می شود گاهی اوقات این تغییرات شدید می شود و رفتارها و سبک زندگی افراد تحت تأثیر آنها قرار می گیرد معمولا با افزایش سن، تغییرات فیزیولوژیکی در بدن شدیدتر می شود یکی از علائم این تغییرات در بدن فرد سالمند به صورت کاهش احساس تشنگی خود را بروز می دهد که باعث کم آبی در بدن سالمند میشود.

دلایل رایج کم آبی بدن در سالمندان

یکی از دلایل رایج کم آبی در بزرگسالان بیماری کلیوی است زیرا کلیه ها نقش مهمی در کنترل میزان آب در بدن انسان دارند و با افزایش سن خطر سوء استفاده از آب به میزان قابل توجهی افزایش می یابد در نتیجه نارسایی کلیه باعث کاهش سطح آب در بدن می شود.

اختلالات شناختی که منجر به محدودیت حرکت در بین سالمندان شود نیز در کاهش سطح آب بدن سالمندان موثر است به عنوان مثال مشکلاتی مانند زوال عقل، دیابت کنترل نشده و مشکلات بلع می تواند باعث کم آبی خفیف در سالمندان شود.

چه عواملی در کاهش آب بدن سالمندان تاثیر گذارند ؟

مشکلات تغذیه ای و کاهش مصرف آب شرب در شبانه روز از عوامل موثر در کاهش آب بدن در سالمندان هستند که این مشکل به خصوص در سالمندانی که با بی اختیاری ادرار مواجه هستند جدی تر است.

از موارد مهم دیگر می توان به موارد زیر هم اشاره کرد:

گرمازدگی: گذراندن زمان در شرایط گرم یا مرطوب می تواند از دست دادن مایعات از طریق تعریق را افزایش دهد.

مشکلات حرکتی: افراد مسنی که در جابجایی و حرکت به تنهایی مشکل دارند برای تامین آب بدن بدون شک با مشکل روبرو هستند اما زمانی که یک پرستار سالمند در کنار آن ها باشد این کار را به راحتی می تواند برایشان انجام دهد.

بیماری های عمده: برخی از بیماری‌های زمینه ‌ای مانند دیابت می‌توانند باعث از دست دادن مایعات بیش از حد طبیعی شوند.

دارو ها: عوارض جانبی برخی داروها باعث افزایش ادرار می شود که می تواند منجر به از دست دادن بیش از حد مایعات شود. برخی از داروها مانند دیورتیک ها و برخی از داروهای فشار خون می توانند باعث افزایش ادرار شوند.

مهمترین علت هایی که باعث بروز کم آبی در سالمندان می شود چیست؟

کم آبی ممکن است در هر سنی اتفاق بیفتد اما در شرایط مختلف ممکن است رخ دهد اما در کودکان و سالمندان می تواند مهم باشد از مهمترین علل بروز کم آبی در سالمندان می توان به موارد زیر اشاره کرد:

اسهال و استفراغ ناگهانی و شدید

در این صورت بدن آب و الکترولیت بیشتری از دست می دهد بنابراین افراد مسن باید مایعات بیشتری بنوشند این نکته را فراموش نکنید که این شرایط می تواند خطرات بدی برای سالمندان داشته باشد.

تب شدید

با افزایش دمای بدن احتمال از دست دادن آب بیشتر می شود و اگر تب با اسهال و استفراغ همراه باشد وضعیت بدتر می شود.

تعریق زیاد

تعریق در هوای گرم و مرطوب افزایش می یابد و تعریق با از دست دادن آب بدن همراه است و عدم جایگزینی آب کافی منجر به کم آبی بدن می شود. از سالمند خود بخواهید حتماً مایعات و آب را به موقع و به اندازه مصرف کند.

افزایش ادرار

تکرر ادرار و افزایش حجم ادرار می تواند ناشی از دیابت تشخیص داده نشده یا کنترل نشده باشد مصرف برخی دیورتیک ها که برای درمان فشار خون بالا استفاده می شوند نیز باعث کم آبی بدن در این گروه سنی می شود.

علائم اولیه کمبود آب در بدن سالمندان

کم آبی زمانی رخ می دهد که بدن آب و مایعات کافی برای انجام فرآیندها و عملکردهای طبیعی نداشته باشد و اگر آب به اندازه کافی جایگزین نشود اختلال در عملکرد ایجاد می شود در برخی از افراد مسن به طور کلی احساس تشنگی و میل به آب کاهش می یابد.

اولین علائم کاهش سطح آب در بدن افراد مسن عبارتند از:

• گودی چشم
• تیرگی پوست
• خشکی دهان و لب
• سطح زبان خشک
• خشکی پوست
• از دست دادن خاصیت ارتجاعی پوست

علائم تشدید کمبود آب در سالمندان

یکی از خطرناک ترین مشکلات دوران سالمندی کم آبی بدن است زیرا علائم این بیماری با سایر بیماری ها همپوشانی دارد و ممکن است علت اصلی آن به اشتباه تشخیص داده شود.

گاهی اوقات بیماران می گویند که نمی توانند آب زیادی بنوشند نوشیدن آب زیاد می تواند برای بدن مضر باشد اگرچه این اتفاق نادر است اما نوشیدن بیش از حد آب می تواند منجر به یک وضعیت کم سدیم به نام هیپوناترمی شود.

علائم رایج کم آبی خفیف عبارتند از:

• سر درد
• حالت تهوع
• تغییر در ادرار (ادرار تیره و کاهش حجم)
• یبوست
• سرگیجه
• دهان خشک
• خسته شدن زیاد
• اسپاسم عضلانی

علائم کم آبی شدید عبارتند از:

• گیجی
• تشنج
• از هوش رفتن
• افت فشار خون
• مشکل در راه رفتن
• افزایش تنفس
• افزایش ضربان قلب
• تغییرات پوستی مانند کاهش تعریق، گودی چشم و چین و چروک پوست (پوستی که در صورت نیشگون گرفتن به راحتی به شکل اولیه خود باز نمی گردد)

مهمترین علامت کم آبی در سالمندان غلظت بالای ادرار است هنگامی که سطح آب در بدن متعادل باشد ادرار به رنگ زرد کم رنگ و همچنین بی بو خواهد بود در عین حال اگر سطح آب در بدن کاهش یابد ادرار زرد و حتی قهوه ای می شود بعلاوه معمولا با بوی قوی همراه است این مشکل مهمی است که برای اقدامات بیشتر باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.

چه زمانی سالمند نیاز به فوریت‌های پزشکی دارد؟

کم آبی در سالمندان مانند بسیاری از مشکلات جسمی دیگر علائم خفیفی مانند خشکی دهان در مراحل اولیه دارد اما در صورت افزایش این موارد شاهد مشکلات بسیار جدی خواهیم بود به عنوان مثال فشار خون پایین که خطر سکته مغزی را افزایش می دهد یکی از این مشکلات است.

خواب، سرگیجه و از دست دادن تعادل از دیگر مشکلاتی است که سالمندان را به دردسر می اندازد زیرا استخوان ها معمولاً در دوران پیری تا حدی ضعیف و شکننده می شوند به همین دلیل از دست دادن تعادل می تواند باعث شکستگی آنها شود به خصوص در ناحیه لگن شکستگی لگن در افراد مسن تهدید کننده زندگی است.

اسهال و استفراغ طولانی مدت و وجود خون در مدفوع نیز از علائم بدتر شدن کم آبی در سالمندان است و باید فورا به پزشک مراجعه شود.

کمبود آب در بدن سالمندان چه خطراتی به دنبال دارد؟

کمبود آب در افراد مسن عواقب خطرناکی دارد و در موارد شدید حتی منجر به مرگ می شود. آمارهای پزشکی نشان می دهد که کمبود آب در بدن انسان خطر سکته مغزی را در افراد مسن و دیگران دو برابر می کند.

در این میان حتی کم آبی خفیف نیز به طور جدی بر عملکرد ذهنی فرد تأثیر می گذارد در نتیجه فرد معمولاً احساس خستگی بیشتری می کند و عملکردهای مرتبط با مغز مانند حافظه، توجه، تمرکز و زمان واکنش به میزان قابل توجهی کاهش می یابد.

کم آبی در سالمندان نیز منجر به مشکلات جسمی نظیر فشار خون پایین، احساس ضعف و سرگیجه، از دست دادن تعادل، التهاب پوست، آسیب و بیماری در دستگاه ادراری و کلیه ها و یبوست شود.

درمان کمبود آب در سالمندان

آزمایش خون و ادرار میتواند به پیدا کردن این عدم تعادل در بدن افراد مسن کمک کند و درمان اصلی کم آبی در سالمندان نوشیدن آب است در موارد خفیف تا متوسط کم آبی معمولاً با نوشیدن مایعات درمان می شود اما در موارد شدید بدن می تواند از جذب آب خودداری کند بنابراین بنا به تشخیص پزشک ممکن است نیاز به بستری شدن باشد در این حالت کمبود آب با تزریق مایعات داخل وریدی جبران می شود.

نکاتی برای کمبود آب در افراد سالخورده

به سالمندان خود یادآوری کنید در طول روز به خصوص همراه غذا و بعد از ورزش آب بنوشند.

دلایل بسیاری مانند مصرف دارو ها و شرایط پزشکی وجود دارد که باعث به وجود آمدن کم آبی میشود در این افراد مراقب علائمی مانند خشکی دهان، خستگی، ادرار تیره و سرگیجه باشید.

اگر سالمند شما به بیماری آلزایمر مبتلاست و سابقه ی سکته مغزی دارد توجه کنید که بیش از دیگران ممکن است دچار این مشکل شود.

اگر شما به دلیل مشغله کاری نمی توانید تمام طول روز مخصوصاً در فصول گرما در خدمت پدر و مادر سالخورده خود باشید سعی کنید فردی را استخدام کنید تا مراقبت های لازم را برای آنان انجام دهد تا مشکلات جبران ناپذیری ایجاد نشود.

پیشگیری از کم آبی در سالمندان

کمبود آب در افراد مسن معمولاً در اثر بی توجهی دیگران ایجاد یا تشدید می شود یکی از مهم ترین و به طور قطع ساده ترین راه برای پیشگیری از بروز کم آبی در بدن سالمندان کنترل کردن مصرف مایعات به ویژه نوشیدن آب در تمام طول روز به صورت متعادل است.

گاهی حتی سالمند شما به دلایل بسیار ساده مانند ناتوانی فیزیکی در نوشیدن آب، نگرانی در مورد دسترسی به توالت و یا بی میلی زیادی آب نمی نوشند بنابراین نقش اطرافیان سالمند در جلوگیری از بروز این مشکل بسیار حیاتی و مهم است و آنان باید به موقع آب را در دسترس او قرار دهند تا هر موقع میل به نوشیدن داشت از آن استفاده کند.

آنچه پرستاران سالمند باید درباره کم آبی بدانند

پرستار سالمند در خانه باید آموزش های ویژه ای در این زمینه داشته باشد از جمله نکات مهمی که پرستاران در زمینه پیشگیری از کم آبی در سالمندان باید به آن توجه کنند می توان به موارد زیر اشاره کرد:

مصرف آب بزرگسالان را در طول روز کنترل کنید و به آنان آب سالم و تمیز دهید.

با استفاده از توصیه های پزشک مشخص کنید که یک فرد سالمند در طول روز و شب به چه مقدار آب نیاز دارد.

به جای نوشیدن آب می توانید نوشیدنی های مورد علاقه بزرگسالان را تهیه کنید.

غذاهای حاوی آب بیشتر را در رژیم غذایی او بگنجانید و مایعات را در فواصل زمانی مشخص در طول روز و شب در اختیار سالمندان قرار دهید.

غذاهای مایع، سبزیجات و میوه های تازه انتخاب های مناسبی برای تامین آب بدن سالمندان هستند.

اگر سالمند شما نوشیدن یکباره مایعات زیاد برایش سخت است به او بگویید جرعه جرعه بنوشید.

اگر علائمی مانند تب، استفراغ یا اسهال دارد مطمئن شوید که بیش از حد معمول مایعات می نوشد.

اگر یک بیماری زمینه ای در فرد مسن دارید با پزشک او در مورد نیازهای خاصش به مایعات مجدد صحبت کنید.

اگر نمی تواند به تنهایی آب بنوشد بهتر است لیموترش را برای طعم دادن به آن اضافه کنید.

اگر قرار است برای مدت طولانی بیرون باشید یا در شرایط گرم یا مرطوب ورزش کنید به او بگویید آب بیشتری بنوشد.

سعی کنید در طول روز آب بنوشید و سایر نوشیدنی هایی که می توانند به هیدراتاسیون کمک کنند که عبارتند از شیر، آب طعم دار و آب میوه کم قند، قهوه و چای را در حد اعتدال بنوشید زیرا می توانند اثرات ادرارآور داشته باشند.

مراقب بیمار سالمند برای جلوگیری از کم آبی بدن او باید آب را در مکانی که به راحتی در دسترس است بگذارد و به نحوی برنامه ریزی کند که اگر سالمندان نگران این است که بعد از نوشیدن مایعات نتوانند به موقع به دستشویی بروند، خیالش از این بابت راحت باشد و این نکته را نیز در نظر داشته باشید که مطالعات بالینی نشان می دهد کاهش مصرف مایعات تاثیری بر دفعات یا شدت بی اختیاری ادرار افراد سالخورده در طول روز ندارد.

حرف آخر

افراد مسن بیشتر مستعد کم آبی هستند و دلایل بسیاری برای به وجود آمدن این مشکل وجود دارند مهم است که شما علائم کم آبی را بشناسید تا بتوانید مایعات از دست رفته را در بدن سالمند خود جایگزین کنید و اگر در مورد نیاز مایعات مطمئن نیستید با پزشک در این زمینه مشورت کنید.