فشار خون پایین یا هایپوتنشن می تواند باعث مشکلاتی مانند سرگیجه یا غش شود. با توجه به انجمن قلب آمریکا (AHA)، اکثر پزشکان معمولا فشار خون پایین را به عنوان یک مشکل حاد تشخیص نمی دهند تا زمانی که بیمار علائم و نشانه های جدی را نشان دهد. طبق داده های معتبر پزشکی جهان، فشار خون نرمال و طبیعی بزرگسالان باید بین 12 (سیستولیک) و 8 (سیستولیک) باشد.
در برخی موارد فشار خون پایین نشانه یک واکنش آلرژیک یا خونریزی داخلی است. اگر فشار خون پایین منجر به کمبود اکسیژن و مواد مغزی به مغز، قلب و سایر اعضای حیاتی بدن شود، ممکن است جان بیمار در خطر باشد.
اگر شما هم بعضی مواقع فشار خون پایین دارید تا انتهای این مقاله با همراه باشید تا علل و راهکارهایی برای درمان آن را بررسی کنیم.
فشار خون پایین چیست؟
فشار خون را می توان همان نیرویی تلقی کرد که به دیواره رگ ها وارد می شود این فشار روی رگ ها ناشی از ضربان قلب است فشار خون بالا و پایین می تواند ناشی از عوامل مختلفی از جمله حرکت، خواب، استراحت، دویدن و فعالیت های روزانه باشد.
کاهش فشار خون که پزشکان آن را افت فشار خون می نامند زمانی که فشار خون کمتر از حد انتظار باشد (60.90 میلی متر جیوه) اتفاق می افتد.
انواع فشار خون پایین
کاهش فشار خون نیز به نوبه خود انواع مختلفی دارد که در بررسی وضعیت بیماران باید مورد توجه قرار گیرد. افت فشار خون را می توان به دو صورت کاهش فشار خون مطلق و کاهش فشار خون وضعیتی در نظر گرفت که شامل انواع مختلفی است که شرایطی از جمله افزایش استرس، سن، بیماری های زمینه ای و سابقه خانوادگی می توانند باعث کاهش فشار خون شوند.
افت فشار خون ارتواستاتیک (وضعیتی)
یکی از اشکال رایج فشار خون پایین، افت جریان خون وضعیتی است همانطور که از نام آن متوجه می شوید این نوع مربوط به تغییر وضعیت بدن است که عبارت از تغییر فشار خون و کاهش ناگهانی فشار خون پس از ایستادن یا دراز کشیدن از حالت نشسته میباشد.
طبیعی است که هنگام تغییر وضعیت،جریان خون برای مدت کوتاهی کاهش یابد اما نه برای مدت طولانی.
این افت باید 20 میلی متر جیوه یا بالاتر از فشار سیستولیک (بالا) و 10 میلی متر جیوه یا بالاتر از فشار دیاستولیک باشد
کاهش فشار خون پس از غذا(Postprandial)
این حالت افت فشار خون پس از خوردن غذا ایجاد می شود و فشار خون در عرض 1 تا 2 ساعت پس از غذا خوردن کاهش می یابد این نوع افت فشار خون را بیشتر می تواند در روی افراد مسن که فشار خون بالا و بیماری پارکینسون دارند تاثیر منفی و بدی بگذارد.
خوردن وعده های غذایی کوچک و کم کربوهیدرات، نوشیدن آب بیشتر و اجتناب از الکل ممکن است به کاهش علائم کمک کند.
کاهش فشار خون توسط نورون عصبی (Neurally mediated)
نوع دیگر فشار خون پایین ناشی از سیستم عصبی است این معمولاً پس از یک بیماری طولانی مدت رخ می دهد و ممکن است به دلیل عدم ارتباط مناسب بین قلب و مغز باشد.
آتروفی با افت فشار خون
عامل دیگر آتروفی سیستم چندگانه است که به عنوان سندرم Schei-Drager نیز شناخته می شود. این عامل بر سیستم عصبی کنترل کننده عملکردهای خودمختار مانند ضربان قلب، فشار خون، تنفس و هضم تأثیر می گذارد و یکی از علائم آن افت فشار خون است.
این مشکل می تواند با فشار خون بالا در هنگام دراز کشیدن همراه باشد. این وضعیت فشار خون پایین بیشتر کودکان و نوجوانان را تحت تاثیر قرار می دهد.
افت آنی فشار یا افت ناگهانی فشار
این نوع افت ناگهانی فشار خون می تواند به دلایل زیادی رخ دهد که برای فرد مشکل ساز می شود.
علائم فشار خون پایین
بیشتر مبتلایان به فشار خون پایین بدون علامت هستند در بسیاری از موارد افرادی که وزن سالم و همزمان فشار خون پایینی دارند کیفیت زندگی بسیار خوبی دارند.
گاهی افت فشار خون یا حتی پایین بودن آن نشانه یک بیماری جدی مانند آنافیلاکسی یا یک بیماری مزمن مانند عدم تعادل هورمونی است. علائم شایع بیماری فشار خون شامل موارد است:
- سرگیجه
- غش کردن
- از حال رفتن
- سردرد و سفتی گردن
- اسهال و استفراغ
- واکنش های آلرژیک مانند تورم
- دشواری در تنفس
- خستگی و ضعف
- تشنگی و کم آبی بدن
- تغییر در ضربان قلب
- ضربان قلب نامنظم یا آریتمی
عوارض فشار خون پایین
افت ناگهانی فشار خون می تواند باعث شوک شود. بسته به علت کاهش فشار خون، تعریف شوک ممکن است شامل یکی از موارد زیر باشد:
1- شوک هیپوولمیک (Hypovolemic shock)
در این نوع شوک حجم موثر خون کاهش می یابد و قلب نمی تواند به طور طبیعی پمپاژ کند علل احتمالی شوک هیپوولمیک خونریزی شدید داخلی یا خارجی و کم آبی شدید است. کم آبی بدن می تواند به دلیل ادرار زیاد به عنوان مثال عدم تعادل هورمونی یا استفاده بیش از حد از دیورتیک ها یا از دست دادن مایعات بدن از طریق اسهال و استفراغ باشد.
2- شوک قلبی یا کاردیوژنیک (Cardiogenic shock)
ناتوانی قلب در پمپاژ خون به دلیل نارسایی قلبی یا بیماری میتواند منجر به شوک قلبی می شود در این نوع شوک، بیمار ممکن است ضربان قلب و دمای بدنش پایین باشد.
3- شوک وازوژونیک یا توزیعی
شوک وازوژنیک به دلیل توزیع نامناسب خون رخ می دهد. در این مشکل، سیستم عروقی مقاومت خود را از دست می دهد و قلب نمی تواند آنقدر سریع پمپاژ کند تا جبران کند. علل این عوارض عبارتند از: شوک سپتیکو واکنش های آلرژیک (شوک آنافیلاکتیک) که از عوارض عفونت است.
4- شوک انسدادی
این شوک زمانی رخ می دهد که انسداد در سیستم عروقی خون رسانی به ناحیه را متوقف می کند. شایع ترین علت این امر آمبولی ریه است. در این نوع شوک، وریدهای گردن ممکن است گشاد شده و ضربان قلب بیمار کاهش یابد.
علت فشار خون پایین
فشار خون به دو مکانیسم اصلی بدن فعالیت قلب و مقاومت عروق خونی (وریدی) بستگی دارد. این مکانیسم ها می توانند توسط عوامل عصبی و هورمونی مختل شوند و باعث تغییر فشار خون شما شوند. علل احتمالی فشار خون پایین ممکن است شامل موارد زیر باشد:
1- افت فشار خون وضعیتی
افت فشار خون در تغییر ناگهانی وضعیت فرد مانند زمانی که به سرعت از حالت نشسته یا دراز کشیده به حالت ایستاده برمقرار می گیرد اتفاق می افتد.
2- افت فشار خون در بیماران قلبی
اگر قلب شما به درستی کار نمی کند نمی تواند خون کافی برای نگه داشتن فشار خون شما در محدوده طبیعی پمپاژ کند از این رو هیپوتونی یا همان افت فشار خون اتفاق می افتد.
3- افت فشار خون ناشی از بارداری
رگ های خونی به طور معمول در دوران بارداری گشاد و منبسط می شوند و این معمولا باعث افت فشار خون میشود. فشار خون پایین در دوران بارداری به ندرت یک مشکل جدی در نظر گرفته می شود.
به طور کلی بهتر است در مورد فشار خون پایین در دوران بارداری و نحوه درمان آن با پزشک متخصص زنان و زایمان مشورت کنید.
4- افت فشار خون بعد از غذا خوردن
تا حال بدون شک همه ما تجربه کردیم که بعد خوردن غذا فشار خون افت می کند دلیل آن این است که بعد از غذا خوردن، روده شما برای هضم غذا به خون بیشتری نیاز دارد. افت فشار خون پس از غذا اغلب در افراد مسن (به ویژه در افراد مبتلا به فشار خون بالا، دیابت یا بیماری پارکینسون) رخ می دهد.
فشار خون ممکن است هنگام شنا کردن، بلعیدن یا سرفه کاهش یابد همه این ها بر عصب واگ یا عصب گوارشی ریوی تأثیر می گذارد. آنها طولانی ترین عصب جمجمه ای را که در بلع، گفتار، فعالیت پاراسمپاتیک و هضم نقش دارد را تحریک می کنند و در نتیجه فشار خون را کاهش می دهند
5- مشکلات هورمونی
غده تیروئید مسئول تولید و ذخیره هورمون هایی است که به حفظ عملکردهای مختلف بدن از جمله ضربان قلب و فشار خون کمک می کند بعلاوه غدد فوق کلیوی واکنش بدن به استرس را تحت کنترل دارد. هر گونه مشکل یا اختلال در این دو غده می تواند منجر به کاهش فشار خون شود.
6- سوء تغذیه
سطوح پایین ویتامین B12 و اسید فولیک در بدن می تواند منجر به کم خونی و در نتیجه کاهش فشار خون شود.
7- کاهش فشار خون در اثر کمبود غذا
افراد مبتلا به بی اشتهایی عصبی کالری کمی مصرف می کنند این مشکل می تواند بر قلب تأثیر بگذارد و فشار خون را کاهش دهد از سوی دیگر، پرخوری عصبی همچنین می تواند منجر به عدم تعادل الکترولیت در بدن و افزایش خطر آریتمی (ضربان قلب نامنظم) و نارسایی قلبی شود.
8- فشار خون پایین در نوجوانان
علت فشار خون پایین در نوجوانان میتواند به دلیل عوامل مختلفی رخ دهد. مصرف کم مایعات و نمک،کمبود شدید آهن، استرس های عاطفی، ایستادن و نشستن های طولانی مدت و نوشیدن الکل میتواند از رایج ترین علل فشار افت فشار خون در نوجوانان باشد که برای تشخیص دقیق تر دلیل افت فشار خون میتوانید به پزشک متخصص در این زمینه مراجعه کنید.
درمان فشار خون پایین
اگر فشار خون پایین باعث علائم شود، درمان به علت آن بستگی دارد بسته به سن، سلامت و نوع فشار خون پایین، درمان فشار خون پایین متفاوت است برای مثال، اگر دارویی باعث کاهش فشار خون شود ممکن است پزشک تغییر یا قطع دارو یا کاهش دوز را توصیه کند یا اگر علت فشار خون پایین ناشناخته باشد یا درمان وجود نداشته باشد هدف افزایش فشار خون و کاهش علائم آن است.
مصرف بیش از حد نمک و سدیم بیش از حد به خصوص در افراد مسن می تواند باعث حمله قلبی شود. بنابراین لازم است قبل از افزایش میزان نمک با پزشک مشورت کنید.
فشار خون پایین معمولا در افراد مسن به دلایل مختلفی مانند استفاده از برخی داروها یا وجود عفونت در بدن رخ می دهد از طرفی مشکلات قلبی نیز می تواند عامل افت فشار خون در این افراد باشد.
مصرف مایعات و افزودن کمی نمک به آب و نوشیدن آن (قبل از مصرف با پزشک مشورت کنید زیرا مصرف بیش از اندازه آن باعث حمله قلبی میشود) مصرف آب و مایعات بیشتر و استفاده از جوراب برای واریس که برای بهبود جریان خون از پاها به قلب و کاهش درد و تورم رگ ها استفاده میشود نیز می تواند بهترین راه برای درمان فشار خون در افراد مسن باشد.
درمان خانگی فشار خون پایین
درمان های خانگی یا طبیعی برای فشار خون پایین معمولا فشار خون افراد را بدون استفاده از داروهای خاص بالا می برد این روش ها به ویژه برای فشار خون گذرا و بدون علامت مفید هستند.
درمان فشار خون پایین در خانه با داروهای خانگی مستلزم تغییر سبک زندگی است که برای درمان‌های خانگی فشار خون پایین به افراد توصیه میشود از مصرف الکل اجتناب کنند و در مورد عوارض جانبی داروهایی که مصرف می کنند با پزشک خود مشورت کنند.
یکی دیگر از راه های افزایش فشار خون در خانه، نوشیدن مقدار زیادی آب است که به افزایش حجم خون کمک می کند با این حال به افراد مبتلا به فشار خون پایین توصیه می شود که در حالت نشسته پاهای خود را بالا بیاورند و خوردن غذای کمتر از دیگر درمان های خانگی فشار خون پایین است.
توصیه های طب سنتی در فشار خون پایین
در طب سنتی نیز راه هایی برای درمان فشار خون پایین وجود دارد. یکی از این گزینه ها تغییر رژیم غذایی و افزایش مصرف مایعات، غلات و سبزیجات است، استفاده از نمک دریا در طب سنتی برای افزایش فشار خون نیز توصیه شده است. زردچوبه و فلفل، آب چغندر، مصرف آب لیموترش طبیعی، مخلوط زنجبیل و عسل و شیر بادام از دیگر گزینه هایی است که در طب عامیانه برای درمان فشار خون توصیه می شود.
چه زمانی برای افت فشار خون به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر علائمی مانند ادرار زیاد، تب یا خستگی دارید باید به پزشک مراجعه کنید زیرا این علائم می تواند نشان دهنده یک بیماری زمینه ای باشد یا اگر فشار خون شما به طور ناگهانی کاهش یابد یا فشار خون شما بسیار کمتر از حد طبیعی باشد، باید با پزشک خود مشورت کنید.
اگر فشار خون خیلی پایین باشد ممکن است خون و اکسیژن کافی به مغز و سایر اندام های حیاتی خود نرسد و ممکن است فرد نیاز به مراقبت فوری پزشکی داشته باشد.
سخن آخر
فشار خون پایین به دلایلی خود به خود برطرف می شود و جای نگرانی نیست و فرد احساس حالت تهوع و استفراغ دارد. اگر با علائمی مانند استفراغ یا سایر بیماری های تهدید کننده زندگی مانند ناراحتی در قسمت قلب یا معده همراه باشد بهتر است برای اطمینان بیشتر در مورد سلامتی به متخصص قلب و عروق مراجعه کنید.
