فشار خون بالا

فشار خون یکی از شایع‌ترین بیماری‌های عروقی به حساب می‌آید. علائم فشار خون بالا با سر درد و سینه درد شروع می‌شود. سپس باعث تنگی نفس، سردرد شدید، سرگیجه، استفراغ، دید تار و حالت تهوع تبدیل می‌شود.

در صورت درمان نشدن فشار خون بالا، خطر عارضه‌های جدی مانند حمله قلبی و سکته مغزی در فرد چند برابر می‌شود که می‌تواند باعث مرگ او نیز شود. برای همین خیلی مهم است که بعد از سن 18 سالگی به طور منظم هر دو سال یک بار فشار خون خود را چک کنید. با افزایش سن یا شرایط خاص به آزمایش مکرر نیاز خواهید داشت. در صورت داشتن فشار خون بالا سریعا به دکتر مراجعه کنید تا یک برنامه درمانی دقیق و سریع دریافت کنید.

برای آشنایی بیشتر با علائم فشار خون بالا و درمان خانگی این بیماری، مقاله تهیه شده توسط شرکت پرستاری آسانیسم را مطالعه کنید.

چه زمان فشار خون بالاست؟

فشار خون توسط دستگاه‌های مخصوص اندازه‌گیری می‌شود و میزان فشار خون میلی‌متر جیوه (mmHg) است. معمولا، زمانی که فشار خون بیش از 120/80 میلی‌متر جیوه باشد، شما فشار خون‌تان بالاست.

فشار خون در بیشتر مواقع فشار خون ناگهانی بالا نمی‌رود، بلکه آرام آرام و به صورت پله‌ای بیشتر می‌شود. پس آزمایشات مکرر می‌تواند راهی موثر برای جلوگیری از فشار خون بالا و عوارض جدی آن باشد پس آزمایشات مکرر فشار خون را جدی بگیرید و بدانید که فشار خون نرمال چقدر است.

علائم فشار خون بالا

متاسفانه فشار خون بالا در بسیاری از افراد بدون هیچ علامتی به وجود می آید ممکن است سال ها یا حتی دهه‌ها طول بکشد تا علائم این بیماری ظاهر شود. در برخی موارد حتی ممکن است علائم فشار خون خطرناک کلا مشاهده نشود که به سکته قلبی ناگهانی فرد دچار می‌شود. اگر هر کدام از این علائم زیر را داشتید هرچه سریع‌تر فشار خون خود را آزمایش کنید.

• سردرد
• تنگی نفس
• خون دماغ شدن
• گرگرفتگی یا قرمز شدن صورت
• سرگیجه
• درد قفسه سینه
• تغییر در دید
• خون در ادرار

این علائم نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارند و همه افراد مبتلا به فشار خون بالا این علائم را تجربه نمی کنند اما گاهی اوقات تکرار این علائم می تواند منجر به خطرات جدی برای سلامتی فرد شود بهترین راه برای اطلاع اندازه گیری منظم آن است.

انواع فشار خون بالا

فشار خون بالا به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت:

۱. فشار خون بالای اولیه (ضروری)

در بسیاری از بزرگسالان فشار خون بالا علت شناخته شده‌ای ندارد و فشار خون اولیه یا شدید نامیده می‌شود و در طول سال ها ایجاد می شود که تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند افزایش حجم پلاسما، فعالیت هورمون‌هایی که حجم و فشار خون را تنظیم می‌کنند و عوامل محیطی مانند استرس و عدم ورزش تغییر می‌کند.

فشار خون بالا به عنوان «قاتل خاموش» شناخته می ‌شود زیرا ممکن است حتی تا زمانی که فشار خون به سطوح خطرناک برسد هیچ علامتی وجود نداشته باشد.

۲. فشارخون ثانویه

اگر فشار خون بالا ناشی از بیماری زمینه‌ای دیگری باشد به آن فشار خون ثانویه می‌گویند بیماری‌ها و داروهای مختلف می‌توانند باعث فشار خون ثانویه شوند می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• دیابت (همراه با مشکلات کلیوی و آسیب عصبی)
• بیماری کلیوی
• فئوکروموسیتوم (سرطان نادر غدد فوق کلیوی)
• کوشینگ گالار
• هیپرپلازی آدرنال (اختلال غده فوق کلیوی که کورتیزول ترشح می‌کند)
• تومورهای او را برای آدرنال
• پرکاری تیروئید (پرکاری تیروئید)
• پرکاری پاراتیروئید (بر سطح کلسیم و فسفر تأثیر می گذارد)
• بارداری
• چاقی
• بیماری مزمن کلیوی
• نقص‌های مادرزادی در رگ‌های خونی
• سایر داروها (مانند قرص‌های ضد بارداری، داروهای سرماخوردگی، دیورتیک‌ها و مسکن‌ها)

عوامل تأثیر گذار بر فشار خون بالا

تعدادی از عوامل افزایش فشار خون تحت کنترل ما نیستند و اگر در فردی وجود داشته باشند، آن شخص مستعد ابتلا به فشار خون خواهد بود. این عوامل را می توان در چند مورد مهم این گونه بیان کرد:

سن

افزایش سن باعث سخت شدن رگ ها و کاهش عملکرد کلیه می شود که هر دو فشار خون را افزایش می دهند 65 درصد از آمریکایی های بالای شصت سال فشار خون بالا دارند.

لازم به ذکر است که متاسفانه افزایش چاقی در دوران کودکی و نوجوانی باعث کاهش سن ابتلا به فشار خون شده است بر اساس آمارهای به دست آمده بروز فشار خون بالا در سنین جوانی و سالمندی نیز در حال بالا رفتن است.

جنسیت

مردان در سنین زیر 55 سال بیشتر در معرض ابتلا به فشار خون بالا هستند اما پس از این سن ابتلا این بیماری برای زنان در مقایسه با مردان بیشتر می شود.

ژنتیک

کسانی که یکی از بستگان درجه یک آنها به این بیماری مبتلاست بیشتر در معرض ابتلا به فشار خون بالا هستند و این مشکل با تحقیقات ژنتیکی ثابت شده است.

از نظر ژنتیکی این افراد به دلیل عملکرد متفاوت سیستم تنظیم نمک در کلیه‌هایشان نسبت به سایر افراد، به نمک و سدیم حساسیت بیشتری دارند که خطر ابتلا به فشار خون بالا را بالا می برد.

ورزش و تحرک بدنی

عدم فعالیت بدنی و ورزش می تواند منجر به سفت شدن رگ ها و افزایش فشار خون شود این مشکل همچنین می تواند خطر ابتلا به فشار خون را با افزایش وزن افزایش میدهد.

فشار خون نرمال برای یک فرد بالغ سالم به طور متوسط 80.120 میلی متر جیوه (mmHg) اندازه گیری می شود.

رژیم غذایی

امروزه منابع اصلی سدیم اضافی در رژیم غذایی، غذاهای فرآوری شده و فست فودهاست که غذاهای سرشار از نمک، سدیم زیاد و پتاسیم کم ازعوامل موثر در فشار خون بالا هستند.

از دلیل بالا رفتن فشار خون بعد از غذا خوردن افزایش میزان سدیم در بدن است زیرا سدیم باعث حفظ مایعات در بدن و در نتیجه افزایش فشار خون فرد می شود.

برخلاف سدیم، پتاسیم باعث کاهش فشار خون می شود بنابراین در بسیاری از موارد غذاهای غنی از پتاسیم برای کنترل و پیشگیری از فشار خون بالا توصیه می شود.

فشار خون بالا با چه روشی اندازه گیری میشود؟

یافتن فشار خون بالا به آسانی اندازه گیری آنهاست و بسیاری از پزشکان فشار خون بدن را به عنوان بخشی از روال معمول خود معاینه می کنند.

برای تشخیص فشار خون بالا از آزمایش های زیر کمک می گیرند:

• تجزیه و تحلیل ادرار
• آزمایش چربی خون برای بررسی کلسترول نرمال خون و سایر آزمایشات خون
• آزمایش الکتروکاردیوگرام فعالیت الکتریکی قلبم (EKG، به اصطلاح ECG)
• سونوگرافی قلب یا کلیه ها

در مورد فشار خون بالا پزشک احتمالاً چندین آزمایش دیگر نیز برای تشخیص بیماری های زمینه ای علاوه بر بررسی فشار خون انجام می دهد که این آزمایشات می تواند به پزشک کمک کند تا مشکلات ثانویه به فشار خون بالا را تشخیص دهد تا اثرات آن بر روی اندام ها را بررسی کنند.

درمان فشار خون بالا

هنگامی که آزمایشات لازم را در زمینه ی فشار خون بالا انجام دهید در این زمان پزشک می تواند درمان فشار خون بالا را شروع کند خوشبختانه زمانی که درمان شما زودتر باشد خطر آسیب های دائمی بدون شک کمتر است.

درمان پرفشاری اولیه

برای درمان فشار خون بالا اولیه پزشکان ابتدا توصیه میکنند که از رژیم غذایی سالمی استفاده کنند و با تمرین های منظم وزن خود را کنترل کنند. افراد باید از مصرف نمک و غذاهای پر کالری خودداری کنند و مصرف غذاهای سالم، میوه ها و سبزیجات را بیشتر کنند بعلاوه مصرف بیش از اندازه کافئین، چای و قهوه را کاهش دهند و مواد مخدر، الکل و سیگار را به حداقل برسانند.

بهتر است از گوشت سفید به جای گوشت قرمز استفاده کنند و فشار کاری را کم و استرس و اضطراب خود را کنترل کنند.

درمان پرفشاری خون ثانویه

در برخی موارد وقتی پزشک میبیند درمان فشار خون با تغییر در سبک زندگی موثر نیست پزشک مصرف داروهایی که عوارض جانبی ندارند را برای افراد توصیه میکند اما ممکن است با گذشت زمان مصرف دارو ها اثر بخشی کمتری داشته باشد که او برای رسیدن به درمان، ترکیبات جدید و داروهای مختلفی را امتحان میکند.

آیا پایین آوردن سریع فشار خون بالا در منزل امکان پذیر است؟

جواب به این سوال به شرایط شما بستگی دارد، آیا بیماری خاصی از قبل داشتید، دلیل بالا رفتن فشار خون شما چی بوده یا چه تغییری در زندگی شما باعث شده فشار خون بالا بگیرید. به هر حال یکسری اقدامت موثر وجود دارد تا فشار خون را کاهش دهید. این اقدامت را در زیر معرفی کردیم.

• ساکت بنشینید و تمرینات تنفسی انجام دهید
• از عصاره سیر استفاده کنید
• لیموترش بخورید
• آب فراوان مصرف کنید 
• شکلات تلخ بخورید
• ورزش کنید (10 دقیقه راه رفتن می‌تواند فشار خون را کاهش دهد)
• قهوه زیاد ننوشید
• چای ترش یا سبز بنوشید
• سیگار کشیدن را متوقف کنید
• برخی داروها ممکن است باعث فشار خون بالا شوند، آن‌ها را شناسایی کنید و به دکتر خود اطلاع دهید تا آن را تغییر دهد

اگر فشار خون شما بالا تر از 180/120 mm Hg بود، فشار خون شما اورژانسی بالا است و باید هرچه سریع‌تر به دکتر مراجعه کنید. 

دارو برای کاهش سریع فشار خون بالا

برخی داروها هستند که می‌تواند فورا فشار خون شما را کاهش دهند و آن را به حالت نرمال برگرداندن. این داروها شامل موارد زیر است.

• کاپتوپریل
• لابتالول
• فورزماید
• متوپرولول

هیچ کدام از این داروها را خود سرانه مصرف نکنید، حتما از قبل با پزشک مشورت کنید تا مطمئن شوید که این داروها به شما کمک می‌کنند و عوارض خاصی برای شرایط شما نداشته باشند.

درمان خانگی فشار خون بالا برای کاهش خطرات طولانی مدت آن

برای درمان فشار خون بالا در خانه باید سبک زندگی خود را تغییر دهید تغییرات سبک زندگی سالم می تواند به کنترل عوامل فشار خون بالا کمک کند برخی از رایج ترین درمان های خانگی برای فشار خون بالا به قرار زیر است:

داشتن رژیم غذایی سالم

رژیم غذایی سالم در کاهش فشار خون بسیار مهم است همچنین کنترل فشار خون بالا در کاهش خطر بیماری قلبی، سکته مغزی و حمله قلبی و… معقوله مهمی است.

رسیدن به وزن سالم

اگر اضافه وزن دارید یا چاق هستید کاهش وزن از طریق یک رژیم غذایی سالم برای قلب و افزایش فعالیت بدنی می تواند به کاهش فشار خون شما کمک کند. برای کاهش وزن میتوانید سبک زندگی خود را تغییر دهید غذای سالم بخورید و فعالیت بدنی خود را بالا ببرید.

افزایش فعالیت بدنی

رسیدن به وزن مناسب مستلزم افزایش آمادگی جسمانی است و ورزش علاوه بر نقشی که در کاهش وزن دارد می تواند به کاهش استرس و تقویت سیستم قلبی عروقی کمک کند.

150 دقیقه فعالیت بدنی سبک در هفته می تواند در کنترل سلامت کلی بدن موثر باشد بهتر است این نوع فعالیت بدنی را به مدت 30 دقیقه و در 5 دوره در هفته انجام دهید.

مدیریت استرس

استرس یکی از عوامل کلیدی در بالا رفتن فشار خون است بهترین کار برای مدیریت استرس انجام برخی از ورزش هایی است که در این زمینه بیشتر موثر می شود سعی کنید تا حد امکان استرس را کاهش دهید.

مراقبه، یوگا یا تای چی، ماساژ، خواب کافی، تنفس عمیق، آرامش عضلانی راهکارهای موثر برای مدیریت استرس و اضطراب هستند.

رژیم غذایی برای فشار خون بالا

یکی از ساده ترین راه ها برای درمان مسائل فوق و جلوگیری از عوارض احتمالی، داشتن یک رژیم غذایی مفید است که می تواند به کاهش فشار خون یا از بین بردن فشار خون بالا کمک کند.

رایج ترین توصیه های غذایی برای افراد مبتلا به فشار خون بالا در زیر به آن اشاره شده:

خوردن گوشت کمتر، سبزیجات بیشتر

رژیم غذایی گیاهی یک راه آسان برای افزایش فیبر و کاهش سدیم و چربی های غیراشباع و ترانس از لبنیات و غذاهای گوشتی است بعلاوه شما میتوانید مصرف میوه ها، سبزیجات برگ دار و غلات را افزایش دهید به جای گوشت قرمز، پروتئین های بدون چربی سالم مانند گوشت ماهی یا مرغ را انتخاب کنید.

کاهش مصرف میزان سدیم در رژیم غذایی

افراد مبتلا به فشار خون بالا و کسانی که در معرض خطر بیماری قلبی هستند و باید سدیم خود را بین 1500 تا 2300 میلی گرم در روز حفظ کنند. اغلب بهترین راه برای کاهش سدیم پختن غذاهای تازه است از خوردن غذاهای رستورانی و کنسروی که معمولاً سدیم بالایی دارند خودداری کنید.

کاهش مصرف شیرینی‌جات

غذاها و نوشیدنی های قندی کالری بالایی دارند و ارزش غذایی ندارند اگر چیزی شیرین می خواهید میوه تازه یا شکلات تلخی را امتحان کنید که خیلی شیرین نباشد منابع تحقیقاتی معتبر نشان می دهد که مصرف منظم شکلات تلخ فشار خون را کاهش می دهد.

نمونه رژیم هفته‌ای برای افراد با فشار خون بالا

طبق آزمایشات انجام شده، دلیل اصلی فشار خون بالا، کلسترول خون است.

به نقل از سایت وب ام دی (WebMD):

« بیش از 60% از افرادی که فشار خون بالا دارند کلسترول خون نیز دارند.

لینک بین فشار خون بالا و کلسترول خون دو طرفه است. وقتی که بدن نتواند کلسترول‌های داخل عروق را دفع کند، کلسترول‌های بدن در عروق شما رسوب می‌کنند که این باعث می‌شود رگ‌های شما باریک‌تر شوند، برای همین قلب باید برای جریان دادن خون بیشتر کار کند که این باعث می‌شود فشار خون شما بالا رود.

بعد از مدتی فشار خون بالا نیز به عروق شما آسیب می‌زنند که این خودش دوباره باعث رسوب بیشتر کلسترول‌های بد (LDL) در رگ‌ها شود و این سیکل همین جور ادامه میابد که ممکن است به سکته قلبی، نارسایی فلبی یا دیابت ناشی شود. »

برای همین داشتن یک برنامه غدایی می‌تواند به شما کمک کند تا کلسترول خون خودتان را کنترل کنید و در کنارش فشار خون خود را کاهش دهید.

ورزش کردن را نیز جدی بگیرید. بهتر است هر هفته 2 بار ورزش تقویت عضلات انجام دهید و هر روز پیاده روی کنید.

• بیشتر بخوانید = جدول کلسترول خون نرمال در سنین مختلف

پیشگیری از فشار خون بالا

اگر فاکتورهای خطر مبتلا به فشار خون را در خود می بینید می‌توانید از هم اکنون اقداماتی را برای کاهش خطر و عوارض آن انجام دهید روش های زیر برای پیشگیری از فشار خون بالا بسیار موثر هستند:

چک کردن منظم فشار خون

بهترین راه برای جلوگیری از عوارض و جلوگیری از مشکلات، تشخیص زودهنگام فشار خون بالا است شما می توانید یک دستگاه فشار خون بخرید و طبق دستور پزشک در خانه آن را اندازه گیری کنید.

شما میتوانید فشار خون خود را یادداشت کنید و آن را با خود در قرار ملاقات های معمول به پزشک نشان دهید این به پزشک کمک می کند تا هر گونه مشکلی را قبل از بروز آن ها تشخیص دهد.

اضافه کردن غذاهای سالم به رژیم غذایی

اگر از شما بپرسند چه چیزی برای فشار خون بالا مفید است باید بدانید که هیچ چیز مانند میوه ها و سبزیجات تازه نمی تواند بیماری شما را بهبود بخشد برای درمان های خانگی و پیشگیری از حمله های قلبی خوردن یک رژیم گیاهی سالم را شروع کنید.

تغییر وعده شام

به جای قرار دادن غذاهای رنگارنگ و چرب بهتر است از سالاد و غذاهای سبک در وعده شام استفاده کنید.

مصرف شکر ممنوع

سعی کنید غذاهای شیرین مانند ماست طعم دار را جایگزین کنید و مصرف غذاهای کنسرو شده حاوی قند غیر ضروری را کاهش دهید.

بیشتر بخوانید: جدول قند خون نرمال در تمام سنین

سخن آخر

فشار خون بالا یک بیماری خاموش است که بسیاری از افراد هیچ علامتی را تجربه نمی کنند یا علائم آن با سایر بیماری ها اشتباه گرفته می شود اگر موارد فوق در مراحل اولیه مدیریت شود مشکلات جدی برای سلامتی ایجاد نمی کند و برای انسان خطرناک نیست شما اگر اخیراً متوجه برخی از علائم شده اید یا سابقه خانوادگی دارید بهتر است برای اطمینان از سلامت خود با پزشک مشورت کنید.