هرکسی در زندگی تصویری از خود را دارد، با همان تصویر زندگی می‌کند و احساسات خود را نسبت به خود تغییر می‌دهد. اینکه هر فرد چه احساسی نسبت به خود دارد، رابطه و مسیرش را تعیین می‌کند و آینده زندگی او را رقم می‌زند.
احساسی که فرد نسبت به خود دارد، اعتماد به نفس نامیده می‌شود. در واقع اعتماد به نفس، نگاهی است که افراد نسبت به خود دارند و چگونه به خود نگاه می‌کنند. اعتماد به نفس موهبتی است که از دوران کودکی می‌آید و به مرور زمان شکل می‌گیرد.
یکی از مهم ترین پایه‌های زندگی است که در دوران کودکی شکل می‌گیرد اعتماد به نفس سالم است. اعتماد به نفس نقش مهمی در سلامت و رفاه کودکان و همچنین رفاه اجتماعی، ذهنی، رفتاری و عاطفی آنها دارد و تأثیر بسزایی در نحوه مقابله کودکان با شکست، جبران آسیب های شایع در کودکان، فشار همسالان و سایر چالش‌ها به دنبال دارد که ممکن است در طول زندگی کودک بر سر راه او قرار گیرد.
اعتماد به نفس اساساً به این معنی است که کودک چگونه خود را می‌بیند و چگونه در مورد خود و توانایی خود در انجام کارهای مختلف فکر می‌کند. در این دوره حساس محبت، حمایت، تشویق یا انتقادی که فرزندان از مهم ترین افراد زندگی خود مانند والدین دریافت می‌کنند، بر شکل گیری اعتماد به نفس آنها تأثیر می‌گذارد.
اعتماد به نفس سالم برای کودکان و نوجوانان بسیار مهم است، زیرا به آنها اجازه می‌دهد فعالیت‌های جدید را امتحان کرده، ریسک کنند و برای مشکلات خود به خوبی راه حل پیدا کنند. چنین ویژگی‌هایی به نوبه خود باعث بهبود یادگیری و رشد کودکان می‌شود و آنها را برای آینده ای روشن و موفق آماده می‌کند. ویژگی‌های رفتاری مثبت زیر معمولاً در کودکی با اعتماد به نفس سالم دیده می‌شود:
- مستقل و بالغ عمل کردن
- افتخار کردن به موفقیت‌ها و دستاوردها و
- پذیرش شکست و برخورد کردن مسئولانه با آن
- امتحان کردن چالش‌ها و فعالیت‌های جدید
- کمک کردن به دیگران در صورت امکان
اگر نگران هستید که اعتماد به نفس پایین فرزندتان بر زندگی روزمره، روابط یا توانایی او برای یادگیری و رشدش تأثیر می‌گذارد، بهتر است به یک متخصص مراجعه کنید. میتوانید با هم نزد پزشک بروید یا اگر فرزندتان نمی‌خواهد با شما همراه شود، به تنهایی به پزشک مراجعه کنید. رفتارها یا ویژگی‌هایی را که فکر می‌کنید نشانه های اعتماد به نفس پایین فرزندتان است و دلایلی که فکر می‌کنید باعث اعتماد به نفس پایین او می‌شود را یادداشت کنید تا بتواند با یک متخصص صحبت کنید.
علل اعتماد به نفس پایین در کودکان
کودکان معمولاً اعتماد به نفس بالایی دارند، اما مشکل اعتماد به نفس پایین با ورود به دهه دوم زندگی بیشتر خود را نشان می‌دهد. دلایل مختلف و مرتبطی برای کاهش اعتماد به نفس در کودکان وجود دارد.
احساس بی کفایتی
برخی از کودکان احساس می‌کنند که تلاش آنها با سن آنها تناسبی ندارد و در نتیجه احساس ناکافی و حقارت می‌کنند. البته احساس بی کفایتی منجر به کاهش اعتماد به نفس نمی‌شود. اگر در زمینه‌های کم ارزش مانند یادگیری آموزش شنا در کودکان ضعیف عمل کند، ممکن است اعتماد به نفس او کم نمی‌شود. اما اگر کودک در زمینه‌های مهم مانند تحصیل، ضعیف عمل کند، احتمالاً اعتماد به نفس او کاهش یابد.
افزایش فشار عملکردی
فشار عملکرد پس از ده سال افزایش می‌یابد. والدین و معلمان در دوره کودکی اولیه اغلب همه تلاش‌های کودک را ضعیف یا عالی تعریف می‌کنند. اما با نزدیک شدن کودک به دوران نوجوانی، انتظارات بزرگسالان از کودکان افزایش می‌یابد. تلاش همچنان مهم است، اما عملکرد و نتیجه گرفتن مهمتر است. در نتیجه، نوجوانان علاوه بر مقایسه خود با همسالان خود، بزرگسالان را نیز می‌بینند که این مقایسه‌ها را انجام می‌دهند.
درک کردن نارضایتی دیگران
با افزایش انتظارات والدین و معلمان از عملکرد کودکان، نارضایتی بزرگسالان درک می‌شود. تأثیر این نارضایتی بر اعتماد به نفس کودک بستگی به این دارد که کدام بزرگسالان در زندگی کودک از تلاش خود ناراضی باشند. اگر فردی که کودک او را دوست ندارد، مثلاً معلمی که کودک او را قبول ندارد و به او احترام نمی‌گذارد، بعید است که کودک انتقادش را جدی بگیرد و اعتماد به نفس او بالا بماند.
اما اگر کودکی باور کند که پدر یا مادری که دوستش دارد یا معلمی که به او اعتماد دارد او را دوست ندارد، اعتماد به نفسش پایین می‌آید. با این حال، شکی نیست که والدین نقش مهمی در حفظ اعتماد به نفس سالم در کودکان دارند.
تأثیر اعتماد به نفس پایین بر کودک
فردی که اعتماد به نفس پایینی دارد معمولاً از قرار گرفتن در موقعیت‌هایی که احساس می‌کند در حال شکست، خجالت یا خطر اشتباه کردن است اجتناب می‌کند. این موقعیت‌ها می‌توانند مکان‌هایی برای یادگیری، دوست‌یابی و انجام فعالیت‌های جدید باشند که همگی بخش‌های مهم زندگی سالم کودک هستند.
اگر مشکل اعتماد به نفس پایین شناسایی و درمان نشود، مشکلات زیر ممکن است رخ دهد:
دشواری در روابط یا دوست‌یابی
- احساسات منفی مانند غم، اضطراب، شرم یا عصبانیت
- انگیزه کمتر
- نگرانی از تصویر بدن
- شروع فعالیت جنسی در سن پایین
- نوشیدن الکل یا استفاده از مواد مخدر برای بهبود خلق و خو و احساسات
نشانه‌های پایین بودن اعتماد به نفس
این احتمال وجود دارد که کودکی با اعتماد به نفس پایین در مورد ارزش خود به عنوان یک شخص درگیر افکار منفی و مخرب باشد. علائم شایع اضطراب و نشانه‌های پایین بودن اعتماد به نفس در کودکان عبارت‌اند از:
- اجتناب از مشاغل جدید و نپذیرفتن فرصت‌ها
- حس دوست نداشتن از طرف مهم‌ترین اطرافیان
- سرزنش دیگران را به خاطر اشتباهات خود
- عدم تحمل سطوح عادی ناامیدی
- خودگویی منفی و مقایسه خود با دیگران
- ترس از شکست یا خجالت
- دشواری در دوست‌یابی
- انگیزه و علاقه کمتر
- قبول نکردن تعریف‌های دیگران
- نشان دادن ترکیبی از استرس و اضطراب در زمان تعریف شنیدن
راه های زیادی برای بالا بردن اعتماد به نفس سالم فرزندتان وجود دارد، اما به یاد داشته باشید که اعتماد به نفس کودک و نوجوان به تدریج رشد می‌کند و در طول زمان بارها تغییر می‌کند؛ بنابراین، اگر فوراً نشانه‌هایی از اعتماد به نفس را در فرزندتان نمی‌بینید، به این معنی نیست که در مسیر اشتباهی قرار گرفته‌اید.
راه‌کارهای افزایش اعتماد به نفس کودکان
راه حل های ساده اما مؤثری وجود دارد که والدین می‌توانند برای ایجاد تفاوت بزرگ در رشد سلامتی فرزندانشان به کار گیرند.
هر روز عشق خود را به فرزندتان نشان دهید
اگر فرزند شما بداند که چقدر او را دوست دارید، احساس امنیت و وابستگی خواهد کرد. این احساسات در ایجاد یک خودپنداره مثبت مهم هستند. همزمان با بزرگ شدن، کودک با یافتن دوستان خوب، احساس تعلق به مساجد و عبادتگاه ها، تعامل با هم تیمی ها و … دایره اجتماعی خود را گسترش می‌دهد.
در این میان محبت والدین زمینه ساز روابط سالم و مستحکم در آینده کودک است. پس هنگام سلام و خداحافظی فرزندتان را در آغوش بگیرید، شب‌ها کنار او بخوابید و با هم کتاب بخوانید و هر روز به هزار و یک روش به او نشان دهید که دوستش دارید.
با فرزندتان بازی کنید و لذت ببرید
وقتی با فرزندتان بازی می‌کنید، به او نشان می‌دهید که از گذراندن وقت با او لذت می‌برید و برای همراهی او ارزش قائل هستید. خوش گذرانی با فرزندتان فواید زیادی دارد: به کودک شما نسبت به توانایی‌های خود اطمینان می‌دهد و او را به کودکی دوست داشتنی و کنجکاو تبدیل می‌کند که پیوندهای اجتماعی قوی ایجاد می‌کند. علاوه بر این، مطالعات نشان می‌دهد که بازی با والدین باعث افزایش شادی در کودکان و کاهش خطر افتادن در دام افسردگی و اضطراب می‌شود.
به فرزندتان نقش‌ها و مسئولیت‌های تعریف شده بدهید
هنگامی که مسئولیت‌های متناسب با سن خود را تعیین می‌کنید، هدف و موفقیت را در کودک ایجاد می‌کنید. حتی اگر فرزندتان بهترین کار را انجام نمی‌دهد، به او بگویید که از تلاش‌هایش قدردانی می‌کنید، او را به خاطر تلاش‌هایش تحسین کنید و به مرور زمان او را تشویق و اطمینان خاطر بدهید. با این کار به تدریج، در بسیاری از کارها، از جمله وظایفی که به آن می‌دهید، بهتر می‌شود.
به فرزندتان اجازه دهید مستقل باشد
سن دبستان زمانی است که استقلال کودکان به سرعت رشد می‌کند. تا زمانی که بسیاری از کودکان به دبیرستان می‌رسند، مجبور می‌شوند در خانه تنها بمانند، پیاده به مدرسه بروند و به خواهر و برادر کوچک‌ترشان کمک کنند. برای والدین بسیار مهم است که فرزندان خود را قادر سازند تا در طول زمان از استقلال بیشتری برخوردار شوند، درک کنند که چگونه مشکلات خود را با معلمان در میان بگذارند، تکالیف را سازماندهی کنند، کارها را مرتب و آماده کنند و کارهای مختلف را انجام دهند. بر عکس در روش «تربیت هلیکوپتری» توانایی کودکان برای انجام کارها به طور مستقل ضعیف می‌شود و اعتماد به نفس آنها پایین می‌آید.
به کودک خود بیاموزید که مشکلات و شکست‌های خود را به عنوان فرصت‌های یادگیری ببیند.
بگذارید فرزندتان بداند که انسان‌ها خطاپذیر هستند و هیچ کس کامل نیست. به فرزندتان بیاموزید که شکست چه چیزی به ما می‌آموزد و اینکه با درس گرفتن از شکست های گذشته، همیشه می‌توانیم خودمان را بهبود بخشیم.
هرگز به فرزند خود توهین یا تحقیر نکنید
وقتی فرزندتان اشتباه می‌کند یا کاری انجام می‌دهد که شما را عصبانی می‌کند، مطمئن شوید که بین رفتار نادرست و کودک تمایز قائل شده اید. شما هم انسان هستید و وقتی فرزندتان کاری خلاف میل شما انجام می‌دهد، طبیعی است که او احساس رنجش یا عصبانیت کند. اما باید با احترام با فرزندتان صحبت کنید، سر او فریاد نزنید، با لحنی دوستانه و خوشایند با او صحبت کنید و در شادی و عواطف فرزندپروری فرزندتان دخالت نکنید. او باید پیامدهای طبیعی و منطقی رفتار نادرست را دنبال کند.
تلفن‌ها را کنار بگذارید
امروزه به لطف تلفن‌های همراهی که به ما امکان ارسال پیامک، اشتراک گذاری محتوا در شبکه‌های اجتماعی و ارسال ایمیل را می‌دهند، ما همیشه با یکدیگر در تماس هستیم. تحقیقات نشان می‌دهد که این روزها کودکان بیشتری از بی توجهی والدین خود ناامید شده اند. باید قبول کنید که نادیده گرفته شدن مدام، احساس بسیار ناخوشایندی است. پس وقتی با فرزندتان خلوت می‌کنید، گوشی خود را برای دنیای مجازی رها نکنید. توجه داشته باشید که اعتماد به نفس با تکبر، خودپسندی و استحقاق متفاوت است.
اعتماد به نفس به این معنا نیست که فکر می‌کنید تمام دنیا حول شما می‌چرخد یا نیازهای شما بر خواسته‌ها و نیازهای دیگران مقدم است. اعتماد به نفس سالم را با سایر مهارت‌های مهم و ضروری زندگی مانند شفقت، مهربانی، خوش اخلاقی، مهربانی و قدردانی متعادل کنید.
اجازه دهید فرزندتان کار کند و کار خود را نشان دهد
با فرزندتان کاردستی های زیبایی درست کنید و در خانه به همه نشان دهید. وقتی فرزندتان تصویری را که در مدرسه کشید، مقاله ای که نوشته، یا پروژه ای را که در مدرسه انجام داده به شما نشان می‌دهد، از او بپرسید که چگونه کشیده، طراحی کرده یا انجام داد و با این کار می‌خواهد چه چیزی را به دیگران منتقل کند.
دوست دارد دیگران در مورد کار او چه نظر یا احساسی داشته باشند و چه بخشی از کارهای او را بیشتر دوست دارید؟ به عبارت دیگر از او بخواهید در مورد کارش به عنوان یک هنرمند صحبت کند. اگر به فرزندتان این فرصت را بدهید که کارش را نشان دهد و درباره آن صحبت کند، ارزش کارش را احساس می‌کند و افکار و نظراتش مهم است.
رشد شناختی و پیشرفت تحصیلی کودکان
اکثر کودکان در مراحل مختلف زندگی خود یا زمانی که با چالش‌های مختلف روبرو می‌شوند اعتماد به نفس خود را از دست می‌دهند. رفتن به مدرسه جدید، اسباب‌کشی، تغییر خانواده و بسیاری از عوامل دیگر می‌تواند بر اعتماد به نفس کودک تأثیر بگذارد، اما با کمک والدین و پرستار کودک در منزل، کودکان اغلب می‌توانند بر این لحظات غلبه کنند و اعتماد به نفس خود را بازیابند.
توصیه‌های مؤثر برای افزایش اعتماد به نفس کودکان
– هنگامی که با مشکلی مواجه می‌شوید، با خوش بین بودن و داشتن نگرش مثبت، الگوی خوبی برای فرزندتان باشید.
– به فرزندتان اجازه دهید بداند که تلاش کردن، ارزشمندتر از انجام همه کارها است. اضطراب «شکست» باعث می‌شود کودک دست از تلاش بردارد و در نتیجه بسیاری از فرصت‌های زندگی را از دست بدهد.
– فرزندتان را تشویق کنید تا چالش‌های جدید را امتحان کند و تلاش‌های او را تحسین کنید. به عنوان مثال، بگویید: “آفرین، عالی است، کار دشواری بود، اما شما کار بزرگی انجام دادید.” با چالش‌های کوچک شروع کنید و به تدریج وظایف بزرگتری را برای فرزندتان تعیین کنید.
– به فرزندتان کمک کنید تا اهدافی را تعیین کند و برای رسیدن به اهدافی که می‌خواهد و می‌تواند به آن دست یابد، برنامه‌ریزی کند. پیشرفت فرزندتان را ثبت کنید تا هر بار که به نقطه عطفی می‌رسد بتواند به خود و دستاوردهایش افتخار کند.
– موفقیت‌های او را تحسین کنید و روی کارهایی که به خوبی انجام نمی‌دهد تمرکز نکنید. هر روز از فرزندتان بخواهید در مورد سه اتفاق خوب آن روز برای شما بگوید، این گفتگو را به یک عادت روزانه تبدیل کنید.
– اگر از رفتار فرزندتان راضی نیستید، ناراحتی خود را با او در میان بگذارید و به او اطمینان دهید که هنوز او را دوست دارید.
– احساسات فرزندتان را بپذیرید و به او کمک کنید تا آنها را بیان کند. مثلاً از او دعوت کنید که بگوید: «من غمگینم چون …» یا «خوشحالم چون …».
– اگر کودک از خودش شکایت کرد، به جای گفتن «نمی‌توانم» بگویید «بله، می‌توانم». چالش “من می‌توانم آن را انجام دهم”.
– با شرکت در فعالیت‌ها، گروه‌ها و باشگاه‌ها به کودکان کمک کنید استعدادهای خود را کشف و شکوفا کنند. اگر کودک بتواند شغل مناسبی برای خود پیدا کند، خود را ارزشمندتر از قبل می‌کند. کودک خود را تشویق کنید تا خلاقیت خود را از طریق هنر، تئاتر یا موسیقی بیان کند.
– کودک را در کارهای داوطلبانه یا پروژه‌های اجتماعی شرکت دهید تا احساس بهتری داشته باشد.
– هر روز 20 دقیقه را به صحبت‌کردن، خندیدن یا انجام کاری با هم اختصاص دهید.
– از مدرسه فرزندتان بپرسید که آیا آنها برنامه‌های مشاوره یا همسالان را ارائه می‌دهند که می‌تواند به کودک شما کمک کند.
آسانیسم؛ همیار شما برای رشد اعتماد به نفس در کودکان
اعتماد به نفس کودکان خیلی زود شروع به رشد می‌کند و والدین نقش مهمی در شکل گیری آن دارند. از آنجایی که والدین تأثیرگذارترین افراد در زندگی کودک هستند، آنچه می‌گویند یا انجام می‌دهند بر رشد کودک تأثیر می‌گذارد. به عنوان والدین، شما این فرصت را دارید که با تشویق فرزندتان به پذیرش چالش‌ها و درس گرفتن از اشتباهاتش، اعتماد به نفس او را تقویت کنید. نقش شما راهنمایی است نه دخالت!
ایجاد و افزایش اعتماد به نفس کودکان به رشد آنها کمک می‌کند، توانایی رویارویی با چالش‌های زندگی را به آنها می‌آموزد و کودکان را تشویق می‌کند تا موقعیت‌های مختلف جدید را کشف کنند. با حمایت و تشویق والدین، خانواده و دوستان، هر کودکی می‌تواند اعتماد به نفس خود را ایجاد کند و توانمند شود. به یاد داشته باشید که به عنوان یک پدر و مادر، کودک خود را با دقت و نگرانی زیاد محدود نکنید و فرصت تلاش، انتخاب، داشتن برنامه و حتی اشتباه و شکست را از دست ندهید. اگر کودک شما اعتماد به نفس پایینی دارد، بهتر است از یک مشاور کودک کمک بگیرید.
اگر تصمیم به تهیه پرستار کودک برای کودک خود دارید به شما پیشنهاد می‌کنیم با کارشناسان مرکز مشاوره آسانیسم با شماره 02191304433 تماس بگیرید و با کمترین هزینه پرستار کودک مورد نظر را در منزل داشته باشید. برای مراقبت از کودک خود میتوانید از خدمات پرستاری در منزل آسانیسم استفاده کنید. تیم حرفه ای ما به خوبی از فرزند شما مراقبت می‌کند و راهنمایی‌های لازم را به شما ارائه می‌دهد.
