نارسایی قلبی چیست

با افزایش امید به زندگی که به علت پیشرفت در شناخت و درمان بیماری ها و بالا رفتن سطح بهداشت رخ داده است، پدیده ی سالمندی و بیماری های مرتبط به آن بروز پیدا می کند. در نارسایی قلبی که به علت اختلالات سیستم قلبی عروقی اتفاق می افتد قلب توانایی پمپاژ خون به ارگان های مختلف بدن را ندارد.

نارسایی قلب مرحله ی آخر همه ی بیماری های قلبی عروقی است و احتمال بروز نارسایی قلب با گذشت هر دهه از زندگی دو برابر می شود. دو بخش اصلی قلب شما شامل قلب راست و قلب چپ است که این  مجموعه یعنی قلب مانند یک تلمبه در بدن شما می‌تپد.

نارسایی قلب چپ شایع‌ترین نارسایی قلب است. حتی منشأ نارسایی‌های قلب راست می باشد. این افراد به علت مشکلات تنفسی قادر به فعالیت نیستند لذا پرستار سالمند بیمار در منزل تا حدود زیادی نیازهای این بیماران را در فرایند درمان برطرف می کند.

توضیح نارسایی قلبی

تمام سلولهای بدن از طریق جریان خون با پمپاژ قلب، مواد مغذی و اکسیژن مورد نیاز را دریافت می-کنند. در صورت عدم خونرسانی مناسب و کافی به سلولها و بافت های بدن، افراد دچار خستگی، ناتوانی در زندگی روزانه و تنگی نفس خواهد شد. همچنین فعالیت های روزانه ای چون پیاده روی یا راه رفتن معمول، بالای پله رفتن و انجام ورزش های سبک برای آنها چالش بزرگی خواهد شد.

ویژگی قلب نارسا

پمپاژ خون با قدرت کمتر به داخل عروق بوده که نتیجه آن کاهش سرعت گردش خون در بدن می باشد. با این فرایند، تجمع خون سبب افزایش فشار داخل حفره های قلب شده که گشاد شدن بطن ها و ضخیم شدن جدار دهلیزها و بطن ها را در پی دارد. برای مدت کوتاهی نیازهای بدن توسط فرآیندهای جبرانی فوق تأمین می گردد اما به تدریج با ضعیف شدن عضله ی قلب و کاهش کارایی آن عملکرد آن نیز افت می کند.

عملکرد ضعیف قلب منجر به بهم ریختگی تعادل آب بدن و الکترولیت ها مانند سدیم موجود در کلیه ها شده، بنابراین منجر به حبس مایعات در بدن و در نتیجه اندام ها متورم می شوند که در موارد پیشرفته کل بدن متورم می گردد. همچنین نارسایی قلب دیگر مشکلاتی را در پی خواهد داشت: پس زدگی خون تجمع یافته در قلب به درون ریه ها و بروز اختلال تنفسی، کاهش حجم ریه ها. از علائم اصلی این نوع بیماری نارسایی قلبی، احتقان ناشی از تجمع آب است، به آن نیز نارسایی احتقانی قلب نیز می گویند.

افراد مبتلا به نارسایی قلبی بخصوص سالمندان به منظور دستیابی به سطح عملکرد مطلوب و بدست آوردن استقلال خود نیاز به مراقبت های ویژه و تخصصی دارند. قیمت پرستار سالمند به عنوان یکی از ملاک ها  با توجه به شرایط مراقبت ویژه درخواستی آنها به حساب می آید. آسانیسم با در نظر گرفتن تمام گروه های جامعه، سعی در گسترش سلامتی و رفاه جسمی برای همه ی افراد، بخصوص سالمندان دارد.

علائم شایع نارسایی قلبی

علائم نارسایی با توجه به اینکه نارسایی سمت چپ قلب است یا راست، بسیار متفاوت می باشد.
در نارسایی سمت چپ قلب به علت اختلال در تبادل گازی در ریه، بیشتر شاهد علائم ریوی هستیم مثل :

1. تنگی نفس
2. صداهای غیر طبیعی ریه (کراکل)
3. ادم ریوی
4. ارتپنه ( تنگی نفس در هنگامی که فرد دراز می کشد)
5. حملات تنفسی شبانه
6. سرفه ی خشک که با پیشرفت بیماری همراه با خلط خونی کف آلود می¬شود
7. اولیگوری (کاهش ادرار)
8. ناکچوری (تکرر ادرار شبانه)
9. کبود شدن بستر ناخن ها و لب ها (سیانوز)
10. افزایش ضربان قلب
11. افزایش فشار خون

علائم نارسایی سمت راست قلب عبارتند از:

1. ادم اندام تحتانی و شکمی
2. افزایش وزن و دور کمر
3. آسیت
4. سوءهاضمه
5. افزایش فشار ورید ژگوولار
6. بی اشتهایی

دلایل نارسایی قلبی

سکته قلبی: انفاركتوس قلبی از دلایل مهم بروز بیماری نارسایی قلبی، انفاركتوس قلبی می باشد. مفهوم انفاركتوس قلبی از بین رفتن قسمتی از عضلات قلب بوده، در صورت زیاد شدن وسعت آن و تضعیف عملکرد قلب، توانایی پمپاژ خون را از دست خواهد رفت.

بیماری دریچه های قلبی: بیماری تنگی دریچه های قلبی میترال و آئورت از علل دیگر نارسایی قلب بشمار می  آید. عضلات قلب در این بیماری در صورت سلامت هم پمپاژ خون براحتی صورت نخواهد گرفت. این بیماری منجر به پس زدگی خون شده که مقداری از پمپاژ خون را به هدر می دهد.

بیماری های مادرزادی قلبی: همانطور که گفته شد بیماری دریچه های قلبی از علل نارسایی قلبی است که علت اصلی آسیب دریچه‌های قلبی نیز بیماری‌های مادرزادی قلب می باشند. كودكان از بدو تولد دچار علایم نارسایی قلب هستند.

بزرگسالان نیز به دلایل مختلف دچار آسیب دیدگی های دریچه‌ها و نارسایی قلبی می شوند. همچنین روماتیسم قلبی در سنین نوجوانی و جوانی ازعلل مهم آسیب دریچه‌ها است. روماتیسم قلبی عمدتا دریچه میترال را دچار آسیب می‌سازد.

تنگی دریچه میترال: همانطور که در بالا گفته شد تنگی دریچه میترال با انفارکتوس و روماتیسم قلبی در ارتباط است. این بیماری موجب برگشت خون به داخل ریه‌ها و علایم نارسایی قلبی شده که مانع ورود خون به بطن چپ و نارسایی قلبی می‌شود.

فشار خون طولانی مدت: از دیگر علل مهم نارسایی قلبی، فشار خون طولانی مدت است. فشار خون باعث ایجاد مانع سر راه پمپاژ قلب به داخل سیستم گردش خون می‌شود. برای غلبه بر این فشار عضلات بطن چپ ضخیم شده و پس از مدتی فضای حفره بطن چپ را پر می‌كند و به این ترتیب پر شدن بطن دچار اشكال شده و عملكرد قلب تضعیف می‌شود.

تنگی عروق قلبی: وقتی که رگ تنگ می‌شود، به تدریج آن قسمت از عضله قلب که با آن رگ خون رسانی می‌شده، از بین می‌رود (سکته قلبی)، در نتیجه قلب قدرت انقباضی طبیعی‌اش را از دست می‌دهد و نارسا می‌شود.

تشخیص نارسایی قلبی

برای تشخیص نارسایی قلبی، پزشکان می توانند از شرح کامل و تاریخچه بیمار به نحوه احسن استفاده نمایند و وجود علائمی نظیر خستگی و ضعف، تنگی نفس و ضربان نامناسب قلب کمک شایانی در جهت تشخیص بیماری به آنها می نماید. برای تشخیص به یک سری آزمایشات تخصصی نیاز است

• الکتروکاردیوگرام
• اندازه گیری سطح BNP خون
• شمارش سلول های خون
• تست های عملکرد کلیوی
• اختلال تعادل الکترولیت ها
• رادیوگرافی قفسه سینه
• کاتتریزاسیون قلبی

نکات مراقبتی افراد دارای نارسایی قلبی

این بیماران به علت اختلال در تبادلات گازی و ادم ریوی دچار مشکل تنگی نفس، بخصوص در هنگام خوابیدن هستند، لذا بهتر است برای دراز کشیدن و خوابیدن از چند بالش استفاده کنند. این کار کمک می کند تا از برگشت مایع به ریه جلوگیری شود و فرد احساس راحت تری در هنگام خواب داشته باشد.
به منظور کاهش ادم در نواحی تحتانی، بهتر است پاها را با استفاده از چند بالش بالاتر از سطح بدن قرار دهند. این کار به کاهش ادم بسیار کمک می کند.

رژیم غذایی بخش مهمی از روند بهبودی این افراد را تشکیل می دهد. سالمند بیمار باید حتما مقدار نمک مصرفی اش را کاهش دهد. همچنین باید سعی کند از خوردن چربی های اشباع مثل لبنیات پرچرب خودداری کنند. گوشت سفید و ماهی بهتر است جایگزین گوشت قرمز شود. مصرف سیگار، الکل و به طور کلی دخانیات برای این افراد ممنوع است.

بیماران مبتلا به نارسایی قلبی باید حتما فعالیت داشته باشند. البته میزان این فعالیت بستگی به سطح تحمل آن ها دارد. بهتر است در طی 4 تا 6 هفته میزان فعالیت فیزیکی را به تدریج افزایش دهند.