یکی از بیماریهای شایع بین زنان کیست تخمدان است. در بعضی از خانمها ممکن است ابتلا به کیست تا پایان عمر اتفاق نیفتد، در بعضی حداقل یک یا دوبار، و بعضی از خانمها مستعد ابتلا به آن هستند. شاید با شنیدن نام کیست تخمدان، به یاد سرطان تخمدان بیفیتد، اما آنها نوع بیخطری نیز دارند که بیضرر و غیر سرطانی است؛ و خود به خود دفع میشود. با این حال، بروز علائم کیست تخمدان،به صورت مدوام، شدید و غیر معمول و یا بعد از یائسگی امکان ابتلا به سرطان را افزایش میدهد و درصورت بروز، باید به پزشک مراجعه شود. در این شرایط ممکن است پزشک، درمانهای متفاوتی در نظر بگیرد، اما اگر کیست با علائم آزار دهنده یا با وجود رعایت نکات بهداشتی برای زنان باردار رخ داده باشد؛ احتمالا از روش جراحی برای درمان آن استفاده میشود. شما میتوانید پس از جراحی از خدمات پرستار در منزل آسانیسم بهره ببرید.
کیست تخمدان چیست؟
کیست تخمدان ساختارهای کیسه ای مانند درون تخمدان است که حاوی یک مایع یا ماده نیمه جامد است. “کیست” صرفاً یک اصطلاح کلی برای این گونه ساختارهای پر از مایع است و احتمالا نشان دهنده تومور یا نئوپلاسم (افزایش تعداد سلول ها) خواهد بود. البته ریسک بروز این کیست تنها در یک تخمدان نیز وجود دارد. تخمدان ها بخشی از سیستم تولید مثل زنان اند که در دو عدد در قسمت تحتانی شکم در دو طرف رحم قرار دارند و وظیفه تولید تخمک و هورمون های استروژن و پروژسترون بر عهده آنها است. بیشتر خانم ها برای حداقل یک بار در طول زندگی خود، کیست را تجربه می کنند که در بیشتر موارد بدون درد است و علامتی ندارد. کیست ها در انواع متفاوتی رخ می دهند که علت بروز و روند درمان هر کدام با دیگری متفاوت خواهد بود. کیست تخمدان به دو گروه اصلی تقسیم می شود:- کیست تخمدان عملکردی
- کیست تخمدان پاتولوژیک
کیست تخمدان عملکردی
رایج ترین نوع کیست، کیست عملکردی است که بی ضرر و کوتاه مدت بوده و بخشی از چرخه عادات ماهانه خانم ها را تشکیل می دهند. ابعاد آن نیز در دو صورت کوچک و بزرگ وجود دارد. دو نوع کیست تخمدان عملکردی وجود دارد:- کیست فولیکولار
- کیست تخمدان لوتئال
کیست تخمدان پاتولوژیک
دو نوع کیست پاتولوژیک وجود دارد:کیست درموئید (تراتومای کیستیک)
کیست درموئید رایج ترین نوع کیست پاتولوژیک برای زنان زیر 30 و عموما خوش خیم است. توسط سلول هایی که تخمک تشکیل را می دهند، ایجاد می شود و درمان آن با استفاده از عمل جراحی است.کیست آدنوما
کیست آدنوما نوعی کیست تخمدان است که سلول های تشکیل دهنده آن، سلول های پوشاننده قسمت بیرونی تخمدان است. برخی از آنها با یک ماده غلیظ مانند مخاط پر شده و برخی دیگر حاوی مایع آبکی هستند، از خارج به تخمدان وصل می شوند میتوانند ابعاد بزرگی داشته باشند و به ندرت سرطانی خواهند شد. کیست آدنوما بیشتر در زنان بالای 40 سال دیده می شود و درمان آن جراحی است.علائم کیست تخمدان
کیستها گاهی با درد و علائم درد همراه هستند، اما گاهی بدون هیچ علامتی نداند. اگرچه اغلب کیستها غیر سرطانیاند؛ اما گاهی نیز یکی از علائم سرطان تخمدان به شمار میروند و به همین دلیل بهتر است بعد از مشاهده علائم، به پزشک معالج، مراجعه کرد. تعدادی از این علائم شامل:· درد در ناحیه لگن
یکی از نشانههای ابتلا به کیست تخمدان، درد در ناحیه پایین شکم و لگن است. شما ممکن است این درد را به صورت شدید، خفیف و متناوب احساس کنید. درد در زمان قاعدگی به دلیل ترشح هورمونهای آن تشدید شده و ممکن است کیست بزرگتر شود.· تورم یا نفخ شکم
در حالت معمولی و هنگام قاعدگی ممکن است نفخ دلیل ابتلا به کیست تخمدان نباشد، اما اگر نفخهای غیر معمولی را تجربه میکنید؛ میتواند به دلیل بزرگ شدن کیسه تخمدان اتفاق بیفتد.· تهوع و استفراغ
یکی از عوامل نادری که افراد مبتلا به کیست تخمدان در ابعاد بزرگ ممکن است تجربه کنند؛ پیچخوردگی تخمدان یا حرکت از موقعیت اصلی خودش است. در این شرایط، خونرسانی به تخمدان قطع شده و در مواردی ممکن است باعث مرگ شود. از علائم این اتفاق، تهوع و استفراغ را میتوان نام برد و در صورت بروز باید سریعا به پزشک مراجعه کنید.· مشکلات در دفع ادرار و مدفوع
همانطور که میدانید مشکلات هر بخش از بدن میتواند به عملکرد سایر قسمتهای آن تاثیر بگذارد. کیست تخمدان نیز قادر است مشکلاتی برای روده و مثانه به وجود آورده و باعث شود در تخلیه آنها درچار مشکل شوید.· درد هنگام رابطه جنسی
در بعضی موارد، کیست تخمدان، دلیل درد در هنگام رابطه جنسی است. اغلب این دردها در خانمهایی که به کیست تخمدان از نوع اندومتریوز مبتلا هستند دیده میشود. هنگامی که بافت رحم در خارج از رحم رشد میکند؛ این درد را احساس خواهید کرد.· افزایش وزن
افزایش وزن میتواند دلایل متفاوتی داشته باشد؛ اما اگر وزنتان بدون دلیل افزایش پیدا میکند میتواند دلیل آن ابتلا به کیست تخمدان، نفخ احتمالی و رشد اندازه کیست باشد.· خونریزی بدون دلیل
اگر خونریزی بدون دلیل دارید؛ باید آن را جدی بگیرید؛ چراکه میتواند یکی از نشانههای ابتلا به کیست تخمدان باشد.· تب شدید
معمولا در مراحل ابتدایی ابتلا به این بیماری، دچار تب نخواهید شد؛ اما اگر کیست تخمدان، عفونی شود؛ ممکن است باعث افزایش دمای بدن و تب شدید شود.· درد در نواحی دیگر
ممکن است درد در قسمتهای دیگر بدن مثل لگن، کمر و حتی ران، ناشی از کیست تخمدان باشد. به این درد، درد ارجاعی گفته میشود.· سایر علائم
غش یا سرگیجه، تنفس پی در پی سریع و حساسیت در لمس پستان، از دیگر عواملی هستند که اگر دلیل خاصی برای آنها وجود نداشته باشد؛ ممکن است به کیست تخمدان ربط داشته باشند.عوارض کیست تخمدان
اگر کیست تخمدان درمان نشود، میتواند مشکلات مختلفی را برای شما به وجود آورد. این عوارض بسته به موقعیت قرارگیری در تخمدان و نوع کیست، متفاوت خواهد بود.- همانطور که گفته شد؛ بعضی از کیستهای بزرگ، میتوانند باعث پیچخوردگی یا جابجایی تخمدان شوند که با نشانههایی مثل درد شدید در ناحیه لگن، حالت تهوع و استفراغ ظاهر میشوند. گاهی این پیچ خوردگی میتواند منجر به مرگ شود؛ عاقلانه است که در صورت بروز علائم سریعا به پزشک مراجعه کنید.
- دومین مشکلی که بیشتر در کیستهای بزرگ اتفاق میافتد؛ پاره شدن کیست است که با خونریزی داخلی همراه بوده و میتواند، به تخمدان نیز آسیب برساند. معمولا پزشک برای درمان این مشکل، از جراحی استفاده میکند.
- درد شدید در ناحیه لگن
- غش یا سرگیجه
- تب
- تنفس سریع و پی در پی
آیا عمل سرکلاژ تاثیری در کیست تخمدان خواهد گذاشت؟
پاسخ منفی است. عمل سرکلاژ یا دوختن دهانه رحم در بانوان بارداری انجام می گیرد که به دلایل متفاوت، رحم آنها قادر به نگهداری از جنین نیست. رحم این بانوان عموما توانایی تحمل وزن بچه یا فشار ناشی از بزرگ شدن جنین را نداشته که این امر منجر به سقط ناخواسته خواهد شد. با این عمل می توان از بروز این اتفاق جلوگیری کرد. یکی از باورهای اشتباه این است که عمل سرکلاژ و کیست تخمدان میتوانند رابطه مستقیمی با هم داشته باشند. درحالیکه این گونه نیست و جای نگرانی نیز نخواهد بود.آیا میان سرطان سینه و کیست تخمدان رابطه ای وجود دارد؟
شایع ترین علت ایجاد کیست تخمدان، اختلالات هورمونی است و این امر می تواند ارتباطی میان این کیست و سرطان سینه ایجاد کند؛ اما خوشبختانه طی مطالعات اخیر، این نظریه رد شد و طبق نتایج بدست آمده رابطه عکسی میان این دو عارضه وجود دارد. البته تحقیقات جدید است و به کیس ها و مطالعات بیشتری نیاز خواهد بود.چه عواملی باعث ایجاد کیست تخمدان می شود؟:
شایع ترین علل ایجاد این کیست عبارتند از:- مشکلات هورمونی
- آندومتریوز
- بارداری
- عفونت شدید لگن
چگونه کیست تخمدان تشخیص داده میشود؟
از آنجا که بیشتر کیست های تخمدان بدون علائم بروز پیدا می کنند، بسیاری از کیس ها به طور اتفاقی تشخیص داده می شوند. به عنوان مثال، در یک معاینه روتین، یا در اسکن سونوگرافی که بنا به هر دلیلی تجویز شده باشد.- معاینه
- سونوگرافی
- آزمایش خون
آیا کیست تخمدان می تواند منجر به سرطان شود؟
در جواب باید گفت بله برخی از کیست های تخمدان می توانند سرطانی شوند؛ اما بیشتر آنها سرطانی نیستند. با افزایش سن، خطر ابتلا به سرطان تخمدان افزایش می یابد. بانوانی که در دوران یائسگی کیست تخمدان را تجربه می کنند، خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان تخمدان آنها را تهدید خواهد کرد. از این رو، معاینات منظم خود را جدی بگیرید.آیا کیست تخمدان بارداری را دشوارتر می کند؟
به طور معمول، خیر. بیشتر کیست های تخمدان بر بارداری شما تأثیر نمی گذارد. با این حال، گاهی اوقات ایجاد کیست می تواند بارداری را دشوارتر کند. دو شرط ایجاد کیست تخمدان و تأثیر بر باروری عبارتند از:- آندومتریوز، که هنگام رشد لایه رحم در خارج از رحم اتفاق می افتد. کیست ناشی از اندومتریوز، آندومتریوم نامیده می شود.
- سندرم تخمدان پلی کیست (PCOS) ، یکی از دلایل اصلی ناباروری (مشکلات بارداری) است. زنان مبتلا به PCOS معمولاً کیست های کوچک زیادی در تخمدان های خود دارند. کیست تخمدان در دوران بارداری شایع است. به طور معمول، این کیست ها خوش خیم هستند (سرطانی نیستند) و بی ضرراند. در صورتی که 4 کیست تخمدان که در دوران بارداری به رشد خود ادامه دهند، ممکن است پارگی یا پیچ خوردگی ایجاد کرده یا در هنگام زایمان مشکل ایجاد کنند.
چه عواملی باعث ایجاد کیست تخمدان در دوران بارداری میشود؟
در دوران بارداری، جسم زرد باعث تغذیه و حمایت از پوشش رحم و نوزاد در حال رشد می شود تا بافت جفت در حدود 10 تا 12 هفته عمل تغذیه رسانی را انجام دهد. اما در تعداد کمی از بارداری ها، این جسم لوتئوم با مایعات پر می شود و به جای بازگشت، روی تخمدان می ماند. به این کیست کورپوس لوتئوم گفته می شود.در صورت داشتن کیست تخمدان در دوران بارداری چه کاری باید انجام دهم؟
خوشبختانه، اکثر کیست های تخمدان به هیچ وجه بر بارداری تأثیر نمی گذارد. به عنوان مثال، کیست لوتئوم در اغلب اوقات در سه ماهه دوم بارداری به خودی خود از بین برود. انواع دیگر کیست ها می توانند در دوران بارداری به رشد خود ادامه داده و در موارد نادر باعث درد شوند؛ اما حتی در این موارد، چنین کیست هایی معمولاً مشکلی برای بارداری ایجاد نمی کنند. برای اطمینان از تاثیر کیست تخمدان بر بارداری پزشک، سونوگرافی های منظمی را برای بررسی تخمدان ها در نظر خواهد گرفت. به وسیله سونوگرافی کیست تخمدان، اندازه و وضعیت هر کیست را می توان ارزیابی کرد. برداشتن کیست در دوران بارداری با استفاده از عمل جراحی به صورت لاپاروسکوپی (از طریق برش های ریز) خواهد بود. البته اگر کیست بزرگ باشد، این عمل امکان پذیر نیست. در این موقعیت جراحی شکم پیشنهاد داده می شود. پس از عمل نیز پرستار ماما می تواند با مراقبت مؤثر به کاهش دردهای احتمالی کمک کند.اگر کیست تخمدان در دوران بارداری پاره شد، چه می شود؟
معمولاً پارگی کیست تخمدان، حتی در دوران بارداری خطرناک نیست. پس از پارگی مایع ناشی از کیست از بین می رود و کیست به طور خود به خودی بهبود می یابد. بعضی اوقات نیز از داروهای مشخصی برای مدیریت درد استفاده می شود تا کیست بهبود یابد. ایجاد کیست به صورت پشت سر هم، عفونت بر اثر پارگی کیست، خونریزی زیاد یا پیچ خوردگی تخمدان به دلیل کیست همگی میتوانند در بارداری موثر باشند. در این شرایط نیز پزشک احتمالا عمل جراحی را توصیه خواهد کرد. احساس درد نیز بعد از پارگی کیست در برخی از بانوان احساس می شود و در برخی خیر.- درد متوسط تا شدید که در برخی موارد، ترکیدن کیست تخمدان می تواند منجر به درد قابل توجهی شود. می تواند تیز، ناگهانی، در ناحیه تحتانی شکم و یا حتی کمر باشد.
- خونریزی واژینال یا لکه بینی
- حالت تهوع یا استفراغ به همراه درد (در صورت پیچ خوردگی)
- سرگیجه، همراه با درد
- تب به همراه درد
آیا کیست تخمدان در دوران بارداری از بین می رود؟
کیست های لوتئوم کورپوس (شایع ترین نوع در دوران بارداری) معمولاً در سه ماهه دوم از بین می روند. خوشبختانه، بیشتر کیست های تخمدان در دوران بارداری بی ضرر هستند؛ اما اگر دردی را تجربه کردید یا علائم دیگری دارید، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید. در این موقعیت، حضور پرستاری مجرب و نظارت دقیق وی بر مصرف داروهای ضد درد، به ایمنی حاملگی و سلامت کودک شما کمک خواهد کرد.درمان کیست تخمدان چیست
اکثر کیست ها نیاز به درمان خاصی ندارند؛ زیرا بیشتر آنها خوش خیم هستند و به طور طبیعی و بدون درمان از بین می روند. کیست های خوش خیم علائم به خصوصی را بروز نمی دهند و پس از چند ماه بدون نیاز به درمان از بین می روند. نوع درمان کیست تخمدان بستگی به عوامل زیر دارد:- اندازه و ظاهر آن
- علائم آن
- اینکه شما یائسگی را تجربه کرده اید؛ اگر یائسه هستید، احتمال ابتلا به سرطان تخمدان کمی بیشتر است
انواع جراحی برای درمان کیست تخمدان
لاپاروسکوپی
بیشتر کیست ها با استفاده از لاپاراسکوپی قابل برداشتن هستند. این نوع جراحی کمتر تهاجمی است و برای درمان کیست های کوچکتر استفاده می شود. پزشک یک برش کوچک روی سطح شکم شما ایجاد می کند. یک ابزار کوچک با دوربین، به پزشک اجازه می دهد تا داخل شکم را ببیند و یک ابزار متفاوت دیگر کیست تخمدان را از بین می برد. در این روش معمولاً نیازی به بستری شدن در بیمارستان نیست اما مراقبت پرستاری و وجود پرستار بیمار در کنار مریض ،نقش مؤثری در روند بهبودی دارد.لاپاراتومی
اگر کیست شما بزرگ باشد و یا اگر احتمال ابتلا به سرطان وجود داشته باشد، ممکن است لاپاراتومی توصیه شود. این کار با یک برش بزرگتر در شکم انجام می شود تا جراح دسترسی بهتری به کیست داشته باشد. ممکن است کل کیست و تخمدان برداشته شده و به آزمایشگاه فرستاده شود تا احتمال سرطانی بودن آن تعیین گردد. در این روش احتمال بستری شدن در بیمارستان بیشتر است.عوارض بعد از جراحی کیست تخمدان
مدت زمان بهبودی بعد از عمل جراحی برای افراد مختلف، متفاوت است. بعد از برداشتن کیست تخمدان، در شکم خود احساس درد خواهید کرد. اگرچه که بعد از طی چند روز بهبود می یابد. بعد از لاپاراسکوپی یا لاپاراتومی، ممکن است 12 هفته طول بکشد تا بتوانید فعالیت های عادی خود را از سر بگیری. در این زمان می توانید از خدمات پرستاری در منزل برای بهبودی هر چه سریع تر کمک بگیرید. در صورت مشاهده علائم زیر با پزشک معالج تماس بگیرید زیرا این علائم ممکن است نشان دهنده عفونت باشد:- خونریزی شدید
- درد شدید یا تورم در شکم
- درجه حرارت بالا (تب)
- ترشحات تیره یا بد بو از واژن
2 پاسخ
سلام وقتتون بخیر
من مجردم و…
سلام وقتتون بخیر
من مجردم و 21 سالمم. از نوجوانی مشکل تنبلی و کیست تخمدان داشتم و با ال دی و متفورمین تحت درمان بودم تا زمانی که لاغر کردم و ورزش میکردم کیست ها از بین رفت ولی هنوز پریود منظمی نداشتم و دوباره آمپول زدم و سه ماه با سیپروترون کامپاند تحت درمان بودم(ال دی اصلا نمیسازه بهم و فوق العاده موهای زائد زخیم دارم) و دوباره ورزش رو شروع کردم و بعد از قطع درمان تا چهار ماه منظم بودم(البته با چند روز تاخیر)و بعد شد دو ماه یکبار و الان دوباره سه ماه هستش که پریود نشدم و فکر میکنم که به علت این بیماری همش بی تحرک بودم و چون دسترسی به پزشک و سونوگرافی ندارم،امروز مدروکسی پروژسترون خریدم که ۱۰ شب ،شبی ۲ عدد بخورم و از روز اول پریود دوباره سیپروترون کامپاند بخورم ولی خب میترسم بدون مشورت اینکار رو بکنم خدای نکرده ضرری داشته باشه،چه کاری الان درست هست انجام بدم؟
راستش خانوادم اصلا اجازه نمیدن تو این شرایط برای پیگیری بیمارستان برم
سلام دوست عزیز
با توجه به…
سلام دوست عزیز
با توجه به اینکه 3 ماه پریود نشدین و سونو نداشته، نمیشه خودتون مطمئنا دارویی مصرف کنید. بهتره پیگیر باشید و مشورت پزشکی از متخصص دریافت کنید
لازمه بدونید اینجا نمیتوان تجویز دارو داشت و هر بیماری میبایست تحت نظر پزشک مربوطه و انجام معاینات و آزمایش های لازم درمان شود.
با آرزوی سلامتی