همه چیز درباره کبد چرب

در جوامع پیشرفته یا در حال پیشرفت بیماری کبد چرب از بیماری های کبدی شایع  می باشد، بی تحرکی و زندگی ماشینی از یک طرف و از طرف دیگر فرهنگ بدغذایی چون مصرف فراگیر غذاهای آماده و پر کالری قشر بزرگی از خانواده ها و افراد جامعه را به سمت بسیاری از بیماری ها شامل پرخوری و اضافه وزن، سندرم متابولیک و کبد چرب می برد. شایع ترین مشاهدات بالینی بیماری کبد چرب حاکی از بی علامتی آن است که منجر به بی اطلاعی بیمار می شود. متاسفانه علائم با توجه به انواع کبد چرب دیر و در زمانی نمایان شده که درمان چندان موثر نخواهد بود.

اصلاح سبک زندگی در کنار ترویج و مصرف درست غذایی، در واقع اصل درمان کبد چرب بوده که در کنار آن درمان های دارویی اندکی در درمان آن نقش دارد. برای افراد مسنی که سالها با سبک زندگی و تغذیه نادرست زندگی کرده، پرستار سالمند در منزل آموزش هایی در ارتباط با اصلاح سبک زندگی، رژیم غذایی و فعالیت های مناسب بیماران می دهد.

کبد چرب چیست؟

کبد چرب به عنوان استئاتوز کبدی نیز شناخته می شود. این بیماری زمانی اتفاق می افتد که چربی در کبد جمع شود. داشتن مقادیر کمی چربی در کبد طبیعی است، اما مقدار زیاد آن می تواند به یک مشکل سلامتی تبدیل شود. این بیماری که بیشتر در زنان مشاهده شده از شایع ترین مشکلات کبدی می باشد.

کبد یکی از اندام های حیاتی بدن و دومین عضو بزرگ بدن است که به پردازش مواد مغذی حاصل از غذا و نوشیدنی و همچنین فیلتر مواد مضر خون کمک می کند. چربی بیش از حد باعث التهاب کبد می شود. این التهاب می تواند به کبد شما آسیب برساند و زخم ایجاد کند. در موارد شدید، این زخم منجر به نارسایی کبد میشود.

آشنایی با علائم کبد چرب و همچنین علت بروز این بیماری به شما کمک می کند تا به موقع نسبت به درمان آن اقدام کنید.

انواع بیماری کبد چرب چیست؟

دو نوع اصلی بیماری کبد چرب وجود دارد: غیر الکلی و الکلی. گاهی اوقات ممکن است بیماری کبد چرب در دوران بارداری نیز اتفاق بیفتد.

بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD)

در افرادی که زیاد الکل نمی‌نوشند، این بیماری به عنوان بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) شناخته می‌شود. کبد چرب غیر الکلی خود انواع مختلفی دارد از جمله:

 کبد چرب غیر الکلی ساده (NAFLD):اگر تجمع چربی در کبد بدون التهاب یا سایر عوارض باشد، این وضعیت به عنوان NAFLD ساده شناخته می شود.

استئوهپاتیت غیر الکلی (NASH): استئو هپاتیت غیر الکلی (NASH) نوعی NAFLD است و زمانی اتفاق می افتد که تجمع چربی اضافی در کبد با التهاب همراه است. پزشک شما ممکن است NASH را در موارد زیر تشخیص دهد:

• چربی اضافی در کبد تان وجود دارد.
• کبد تان ملتهب است.
• سابقه زیادی مصرف الکل ندارید.

در صورت عدم درمان، NASH می تواند باعث فیبروز کبدی شود. در موارد شدید، ممکن است به سیروز و نارسایی کبد تبدیل شود.

بیماری کبد چرب الکلی (AFLD)

مصرف زیاد الکل به کبد آسیب می رساند. بیماری کبد چرب الکلی (AFLD) اولین مرحله بیماری کبدی مرتبط با الکل است. کبد چرب الکلی نیز از نظر پزشکی به دو دسته تقسیم بندی می شود:

کبد چرب الکلی ساده (AFLD): اگر تجمع چربی در کبد بدون التهاب یا عوارض دیگری باشد، این بیماری به عنوان کبد چرب الکلی ساده شناخته می شود.

استئوهپاتیت الکلی (ASH): استئوهپاتیت الکلی (ASH) زمانی اتفاق می افتد که تجمع چربی اضافی در کبد با التهاب همراه است که بانام هپاتیت الکلی نیز شناخته میشود. پزشک شما ممکن است ASH را در موارد زیر تشخیص دهد:

• چربی اضافی در کبد تان وجود دارد.
• کبدتان ملتهب است.
• مقدار زیادی الکل مصرف می کنید.

اگر استئوهپاتیت الکلی به درستی درمان نشود، می تواند باعث فیبروز کبدی شود. زخم شدید کبد (سیروز) می تواند منجر به نارسایی کبد شود.

کبد چرب حاد بارداری (AFLP)

کبد چرب حاد بارداری (AFLP) زمانی اتفاق می افتد که در دوران بارداری چربی اضافی در کبد ایجاد می شود. این یک عارضه نادر اما جدی در دوران بارداری است. علت دقیق آن ناشناخته است، اگرچه ژنتیک را میتوان یکی از دلایل بروز این عارضه دانست.

AFLP معمولاً در سه ماهه آخر بارداری ظاهر می شود. در صورت عدم درمان، خطرات جدی برای سلامتی مادر و نوزاد به همراه دارد. اگر پزشکتان AFLP را تشخیص دهد باید در اسرع وقت زایمان کنید. ممکن است چند روز پس از زایمان نیاز به مراقبت های بعدی و پرستار کودک در منزل داشته باشید. سلامت کبد شما احتمالاً ظرف چند هفته پس از زایمان به حالت عادی باز می گردد.

مراحل کبد چرب

کبد چرب می تواند در چهار مرحله پیشرفت کند:

1. کبد چرب ساده: در کبد چرب ساده تجمع چربی اضافی در کبد وجود دارد. کبد چرب ساده اگر پیشرفت نکند تا حد زیادی بی ضرر است.
2. استئاتوهپاتیت: در این مرحله از بیماری علاوه بر چربی اضافی، التهاب کبد نیز وجود دارد.
3. فیبروز: در این مرحله از بیماری کبد به دلیل التهاب مداوم زخم شده است. با این حال، کبد هنوز هم می تواند به طور کلی عملکرد طبیعی داشته باشد.
4. سیروز: در این مرحله از بیماری کبد به طور گسترده ای زخم شده و عملکرد کبد مختل میشود. این شدیدترین مرحله از بیماری است که غیر قابل برگشت است.

در بسیاری از موارد، کبد چرب علائم قابل توجهی ایجاد نمی کند؛ اما ممکن است احساس خستگی و احساس ناراحتی یا درد در سمت راست بالای شکم خود داشته باشید.

علائم کبد چرب 

برخی از افراد مبتلا به بیماری کبد چرب دچار عوارضی از جمله زخم شدن کبد می شوند. زخم کبد به عنوان فیبروز کبد شناخته می شود. اگر دچار فیبروز شدید کبدی شوید، به آن سیروز می گویند، سیروز یک وضعیت تهدید کننده زندگی است که می تواند باعث نارسایی کبد شود.

آسیب کبدی ناشی از سیروز دائمی است. به همین دلیل بسیار مهم است که در وهله اول از پیشرفت آن جلوگیری کنید.

سیروز ممکن است علائمی مانند:

• درد شکم
• از دست دادن اشتها
• کاهش وزن
• ضعف یا خستگی
• حالت تهوع
• خارش پوست
• زردی پوست و چشم
• کبودی یا خونریزی آسان
• ادرار تیره رنگ
• مدفوع رنگ پریده
• تجمع مایع در شکم
• تورم پاها
• بزرگ شدن سینه در مردان
• گیجی

برای جلوگیری از پیشرفت کبد چرب و ایجاد عوارض، پیروی از برنامه درمانی که توسط پزشک توصیه شده بسیار مهم است.

علائم کبد چرب در بانوان

علائم کبد چرب در بانوان به دلیل تغییراتی که در هورمون های آنان ایجاد میشود بیشتر از سایر افراد است زنانی که فست فود مصرف میکنند و در افرادی که دچار کم تحرکی اند ایجاد ابتلا به کبد چرب بیشتر میشود و کم اشتهایی، خون ریزی های بسیار در دوران قاعدگی، بوی بد در دهان، نا منظم بودن در تخمک گذاری را میتوان از نشانه های آن در بانوان نام برد.

علل بیماری کبد چرب چیست؟

در بیماری کبد چرب، چربی اضافی در سلول های کبدی ذخیره می شود و در آنجا تجمع می یابد. عوامل مختلفی می توانند باعث این تجمع چربی شوند.

نوشیدن بیش از حد الکل می تواند باعث بروز بیماری کبد چرب نوع AFLD شود. مصرف زیاد الکل می تواند فرآیندهای متابولیکی را در کبد تغییر دهد. برخی از این محصولات متابولیک می توانند با اسیدهای چرب ترکیب شوند و منجر به تشکیل انواع چربی و انباشته شدن آن در کبد شوند.

علت بیماری کبد چرب در افرادی که یش از حد الکل نمی نوشند، زیاد مشخص نیست. برای این افراد، این امکان وجود دارد که بدن آنها بیش از حد چربی تولید می کند یا به اندازه کافی چربی را متابولیزه نمی کند. عوامل زیر ممکن است در افرادی که الکل زیادی مصرف نمی‌ کنند و به بیماری کبد چرب مبتلا می ‌شوند، نقش داشته باشد:

• چاقی
• دیابت نوع 2
• مقاومت به انسولین
• سطوح بالای چربی به خصوص تری گلیسیرید در خون
• سندرم متابولیک
• بارداری
• عوارض جانبی برخی از انواع داروها
• برخی از انواع عفونت ها مانند هپاتیت C
• برخی از شرایط ژنتیکی نادر

بررسی عوامل خطر ابتلا به بیماری کبد چرب

عامل خطر اصلی برای AFLD نوشیدن مقادیر زیاد الکل است. مردان وزنانی که به مقدار زیادی الکل مصرف میکنند بیشتر در معرض ابتلا به بیماری چربی کبد نوع AFLD هستند:

علاوه بر مصرف زیاد الکل، سایر عوامل خطر برای AFLD عبارتند از:

• افزایش سن
• ژنتیک
• چاقی
• سیگار کشیدن
• سابقه برخی عفونت ها مانند هپاتیت C

عوامل خطر ابتلا به بیماری چربی کبد نوع NAFLD عبارتند از:

• اضافه وزن یا چاقی
• مقاومت به انسولین
• دیابت نوع 2
• کلسترول بالا
• تری گلیسیرید بالا
• سندرم متابولیک
• افزایش سن
• داشتن سابقه خانوادگی بیماری کبدی
• مصرف برخی داروها مانند متوترکسات (Trexall)، تاموکسیفن (Nolvadex) و آمیودارون (Pacerone)
• بارداری
• سابقه برخی عفونت ها مانند هپاتیت C
• سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
• آپنه انسدادی خواب
• قرار گرفتن در معرض سموم خاص
• کاهش وزن سریع
• شرایط ژنتیکی نادر، مانند بیماری ویلسون یا هیپوبتالیپوپروتئینمی

به یاد داشته باشید که داشتن عوامل خطر به این معنی است که در مقایسه با افرادی که این فاکتور ها را ندارند، بیشتر در معرض ابتلا به بیماری کبد چرب هستید. این بدان معنا نیست که شما مطمئناً در آینده به این بیماری مبتلا می شوید. اگر یک یا چند عامل خطر برای بیماری کبد چرب دارید، با پزشک خود در مورد راهکارهای پیشگیری صحبت کنید.

کبد چرب چگونه تشخیص داده می شود؟

برای تشخیص کبد چرب، پزشک سابقه پزشکی تان را می پرسد، یک معاینه فیزیکی انجام می دهد و یک یا چند آزمایش را نیز تجویز می کند.

اگر پزشکتان مشکوک باشد که شما به بیماری کبد چرب مبتلا هستید سوالات زیر را از شما می پرسد:

• سابقه پزشکی خانوادگی تان، از جمله هرگونه سابقه بیماری کبدی
• مصرف الکل و سایر عادات سبک زندگی شما
• هر شرایط پزشکی که ممکن است داشته باشید.
• هر دارویی که ممکن است مصرف کنید.
• تغییرات اخیر در سلامتی تان

اگر خستگی، از دست دادن اشتها یا سایر علائم را تجربه کرده اید، با پزشک خود در میان بگذارید.

معاینه بدنی

برای بررسی التهاب کبد، پزشک ممکن است شکم شما را لمس یا فشار دهد. اگر کبد تان بزرگ شده باشد، پزشک متوجه این موضوع خواهد شد. با این حال، ممکن است کبد تان بدون بزرگ شدن ملتهب شده باشد و پزشک با لمس کردن متوجه التهاب کبدتان نشود.

آزمایشات خون

در بسیاری از موارد، بیماری کبد چرب پس از نشان دادن افزایش آنزیم های کبدی در آزمایش خون تشخیص داده می شود. به عنوان مثال، پزشک ممکن است آزمایش آلانین آمینوترانسفراز (ALT) و تست آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) را برای بررسی آنزیم های کبدی شما تجویز کند.

افزایش آنزیم های کبدی نشانه التهاب کبد است. بیماری کبد چرب یکی از دلایل اصلی التهاب کبد محسوب می شود، اما تنها علت نیست. اگر نتایج آزمایش شما برای افزایش آنزیم های کبدی مثبت باشد، پزشک احتمالاً آزمایش های بیشتری را برای شناسایی علت التهاب تجویز می کند.

آزمایش تصویربرداری

پزشک ممکن است از یک یا چند مورد از آزمایش‌های تصویربرداری زیر برای بررسی چربی اضافی یا سایر مشکلات کبدی استفاده کند:

• معاینه سونوگرافی
• سی تی اسکن
• اسکن ام آر آی

ممکن است پزشک آزمایشی به نام الاستوگرافی گذرا با کنترل ارتعاش (VCTE، FibroScan) تجویز کند. این آزمایش، از امواج صوتی با فرکانس پایین برای اندازه گیری سفتی کبد استفاده می کند و می تواند به بررسی جای زخم نیز کمک کند.

بیوپسی کبد

بیوپسی کبد بهترین راه برای تعیین شدت بیماری کبد در نظر گرفته می شود. در این روش پزشک سوزنی را وارد کبدتان می کند و تکه ای از بافت کبد را برای معاینه بر می دارد. این آزمایش به تشخیص اینکه آیا شما به بیماری کبد چرب و زخم کبد مبتلا هستید یا خیر کمک می کند.

عوارض کبد چرب

یکی از عوارض کبد چرب ریزش مو است اما عوارضی که در مراحل آخر کبد چرب رخ می دهد می تواند شامل گیجی، خواب آلودگی، تجمع مایعات در شکم، سرطان کبد و التهاب وریدهای مری که ممکن است باعث خونریزی شده باشد بعلاوه این بیماری می تواند در عملکرد کبد مشکل ایجاد کند و در آنزیم های کبدی اختلال ایجاد کند.

این بیماری در اکثر افراد مشکل جدی ایجاد نمی کند و با تغییرات کوچک در زندگی قابل مدیریت است اگر این بیماری به مرحله سیروز کبدی برسد در برخی موارد منجر به سرطان کبد و نارسایی کبد می شود که بدون کبد زندگی غیرممکن است.

کبد چرب چگونه درمان می شود و آیا برگشت پذیر است؟

در حال حاضر هیچ دارویی برای درمان بیماری کبد چرب تایید نشده است و نیاز به تحقیقات و آزمایشات بیشتری در این زمینه است.

در بسیاری از موارد، تغییر سبک زندگی می تواند به معکوس کردن بیشتر مراحل بیماری کبد چرب کمک کند. به عنوان مثال، پزشک ممکن است به شما توصیه کند:

• مصرف الکل را محدود کنید یا کلا از مصرف آن اجتناب کنید.
• برای کاهش وزن قدم بردارید.
• تغییراتی در رژیم غذایی خود ایجاد کنید.
• از مصرف داروها و مکمل هایی که برای کبدتان مضر هستند خودداری کنید.

اگر مبتلا به کبد چرب نوع AFLD هستید، پزشک به شما دستور می دهد که کاملاً از مصرف الکل خودداری کنید.

چندین عفونت ویروسی نیز می تواند به کبد آسیب برساند. برای محافظت از سلامت کبد، پزشک ممکن است به شما توصیه کند واکسن های هپاتیت A و هپاتیت B را دریافت کنید. بسته به وضعیت تان، ممکن است غربالگری های منظم برای هپاتیت C را نیز توصیه کند.

سیروز همچنین می تواند عوارض مختلفی ایجاد کند، از جمله:

• فشار خون پورتال
• افزایش خطر عفونت
• سرطان کبد

اگر دچار عوارض سیروز شده اید، پزشک ممکن است درمان های اضافی مانند مصرف یکسری دارو یا جراحی را نیز توصیه کند.

سیروز همچنین می تواند منجر به نارسایی کبد شود. اگر دچار نارسایی کبدی شوید، ممکن است به پیوند کبد نیاز داشته باشید.

تغییر سبک زندگی

تغییر سبک زندگی اولین قدم درمان بیماری کبد چرب است. بسته به شرایط فعلی و عادات سبک زندگی تان، انجام موارد زیر میتواند کمک کننده باشد:

• کاهش وزن
• مصرف الکل را کاهش دهید یا از آن خودداری کنید.
• یک رژیم غذایی غنی از مواد مغذی داشته باشید که کالری اضافی، چربی اشباع شده و چربی های ترانس کمی داشته باشد.
• در بیشتر روزهای هفته حداقل 30 دقیقه ورزش کنید.

همیشه قبل از امتحان یک مکمل جدید یا درمان گیاهی با پزشک خود صحبت کنید. برخی مکمل‌ها یا درمان‌های گیاهی ممکن است به کبد شما آسیب وارد کنند یا با داروهایی که مصرف می‌کنید تداخل داشته باشند.

رژیم غذایی برای بیماری کبد چرب

اگر به بیماری کبد چرب مبتلا هستید، ممکن است پزشک شما را تشویق کند که رژیم غذایی خود را برای کمک به درمان این بیماری و کاهش عوارض تنظیم کنید. به عنوان مثال، پزشک ممکن است انجام کارهای زیر را به شما توصیه کند:

• رژیم غذایی خود را متعادل کنید. سعی کنید از همه گروه های غذایی مصرف کنید. یک رژیم غذایی سالم و متعادل شامل میوه ها و سبزیجات تازه، غلات کامل، پروتئین های بدون چربی، لبنیات کم چرب و چربی ها و روغن های سالم است.
• از نوشیدن الکل خودداری کنید.
• سعی کنید مصرف غذاهای پر کالری را محدود کنید.
• روی فیبر تمرکز کنید. فیبر می تواند به بهبود عملکرد کبد شما کمک کند. نمونه ای از غذاهای غنی از فیبر شامل میوه ها و سبزیجات تازه، حبوبات و غلات است.
• مصرف مواد غذایی زیر را محدود کنید:
  • نمک
  • کربوهیدرات های تصفیه شده، مانند شیرینی، برنج سفید، نان سفید
  • چربی های اشباع شده که در غذاهایی مانند گوشت قرمز، لبنیات پرچرب و غذاهای سرخ شده یافت می شود.
  • چربی های ترانس که در غذاهای سرخ شده و بسیاری از میان وعده های فرآوری شده وجود دارد.
• آب بنوشید. نوشیدن مقدار زیادی آب می تواند به هیدراته نگه داشتن بدن و همچنین بهبود سلامت کبد کمک کند.

11 قاتل کبد چرب

موارد زیر می توانند در پیشگیری از پیشرفت کبد چرب تأثیرگذار باشند:

• خاکشیر
• قهوه
• سویا
• گریپ فروت 
• کلم بروکلی
• چای سبز
• ریشه زنجبیل
• زردچوبه
• عرق کاسنی و عرق شاهتره
• روغن زیتون
• حبوبات: حبوبات نظیر لوبیاها، نخودها، عدس و …

آنچه برای کبد چرب ضرر دارد

فست فودها و غذاهای چرب، سرخ کردنی ها

مصرف شیرینی جات آن هم زیاد

چیپس و پفک و کیک و …در کل هله هوله ها

طب سنتی: مصرف زیاد سردیجات

مصرف نادرست مایعات هنگام میل وعده غذایی، بهترین زمان نوشیدن مایعات آب و … نیم ساعت قبل از صرف غذا یا یک ساعت پس از میل غذا است.

نوشیدن آب یخ (مخصوصا آبی که درون آن یخ است.)

روش های جلوگیری از ابتلا به بیماری کبد چرب

برای پیشگیری از بیماری کبد چرب و عوارض احتمالی آن، پیروی از یک سبک زندگی سالم مهم است. برخی از نکات پیشگیری عمومی عبارتند از:

• محدود کردن یا اجتناب از الکل
• مدیریت وزن
• داشتن یک رژیم غذایی غنی از مواد مغذی
• اقدامات لازم را برای مدیریت علائم دیابت، سطح تری گلیسیرید و سطح کلسترول انجام دهید.
• حداقل 30 دقیقه در روز ورزش کنید.

انجام این مراحل می تواند به بهبود سلامت کلی شما نیز کمک کند.

چه کسانی بیشتر به کبد چرب مبتلا می شوند؟

• افرادی که اضافه وزن بیشتر از افراد دیگر دچار کبد چرب میشوند اگر شما وزن خود را در حالت متعادل قرار دهید در پیشگیری آن تاثیر بسیاری دارد.
• افرادی بیش از حد الکل مصرف میکنند.
• دچار آپنه خواب انسدادی هستند.
• افرادی که در خانواده خود سابقه این بیماری را دارند.
• افرادی که  فعالیت بدنی کمی دارند.

نقش پرستار در کنترل علائم بیماری کبد چرب در سالمندان

اگر در خانه سالمندی دارید که به بیماری کبد چرب مبتلا است و نمی توانید به دلیل مشغله های کاری مراقبت ها لازم را به او ارائه دهید و بر سبک زندگی سالمندتان نظارت داشته باشید میتوانید از سرویس پرستار سالمند در منزل بهره‌مند شوید.

سرویس پرستار سالمند آسانیسم، تمام مناطق تهران و کرج را پوشش می‌دهد؛ برای مثال اگر ساکن سعادت آباد تهران هستید، می‌توانید از سرویس پرستار سالمند در منزل سعادت آباد استفاده کنید؛ همچنین اگر در کرج زندگی می‌کنید، می‌توانید از خدمات پرستار سالمند در کرج آسانیسم بهره مند شوید.

پرستار سالمند با نظارت بر مصرف صحیح دارو ها و رژیم غذایی و همچنین تشویق سالمند شما به ورزش نقش موثری در درمان و کنترل علائم کبد چرب ایفا میکند. از طرفی تنهایی ممکن است سالمند شما را منزوی کند یا باعث شود به مصرف الکل و سیگار روی بیاورد، پرستار سالمند یک همدم و هم صحبت دلسوز برای سالمند شما است و میتواند از بروز این اتفاق تا حد زیادی جلوگیری کند.

شما میتوانید برای درخواست پرستار سالمند از پلتفرم خدمات پرستاری آسانیسم فرم سفارش موجود در سایت را تکمیل کنید یا با شماره تلفن 02191304433 تماس بگیرید.

امیدواریم این مقاله اطلاعات مفیدی در مورد علائم بیماری کبد چربو روش های درمان آن در اختیارتان قرار داده باشد. در صورتی که سوال یا نظری در رابطه با این موضوع دارید از بخش نظرات پایین صفحه، با ما در میان بگذارید.