در دنیای امروزه به دنبال پیشرفت تکنولوژی و تغییر کردن سبک و نحوه زندگی در خانواده‌ها و به دنبال مشغله‌های زیادی که والدین درگیر آنها بوده و مجبورند که بخش زیادی از روز را در بیرون از منزل باشند، کودکان مجبور هستند که در خانه تنها باشند اما تنها ماندن کودک در خانه مخصوصاً در مورد کودکانی که در سنین پایین هستند از نظر روانی عوارض متعددی دارد.
اگر شما هم جزو والدینی هستید که بر خلاف میل خود به اجبار باید برای ساعاتی فرزند خود را در خانه تنها بگذارید پیشنهاد می‌کنیم به نکات مهمی که در این رابطه وجود دارد توجه کنید. کودکان در این شرایط استرس و اضطراب زیادی را تجربه می‌کنند و لازم است که برای جلوگیری از آسیب‌هایی که ممکن است کودکان به خاطر تنها ماندن در خانه ببینند اقداماتی انجام شود.
از چه سنی می‌توان کودک را در خانه تنها گذاشت؟
در مورد سنی که والدین می‌توانند فرزندانشان را در خانه تنها بگذارند نظرهای متفاوتی مطرح شده است. نظر بعضی از متخصصان این است که وقتی کودکان به سن 8 سالگی برسند این توانایی را خواهند داشت که به تنهایی در خانه بمانند ولی برخی دیگر سنین بالای 10 تا 12 سال را پیشنهاد کرده‌اند اما آنچه که همگان بر روی آن توافق دارند این است که قبل از سن 8 سالگی نباید کودک را در خانه تنها گذاشت زیرا باعث می‌شود که کودک از نظر احساس امنیت، عاطفی، روانی و اجتماعی صدمات زیادی را متحمل شود.
البته نباید این موضوع را نادیده گرفت که کودکان از نظر میزان استقلال و مرحله رشد روانی – اجتماعی با یکدیگر متفاوت هستند و لازم است که ویژگی‌های فردی و شخصیتی هر کودک در این زمینه مورد توجه قرار بگیرد.
عوامل متعددی در تعیین میزان آماده بودن کودک برای این که در خانه تنها بماند دخیل هستند که در این جا به برخی از مهمترین این عوامل تأثیر گذار اشاره می‌کنیم.
میزان وابستگی کودک به پدر و مادر خودش یکی از تعیین کننده‌ترین این عوامل است. کودکی که از همان ابتدا به گونه‌ای تربیت شده است که مستقل باشد و وابستگی زیادی به والدینش نداشته باشد، خیلی راحت‌تر با شرایط تنها ماندن در خانه کنار می‌آید. این تربیت به خصوص در سال‌های اولیه رشد بسیار حائز اهمیت است. خلق و خو و ویژگی‌های شخصیتی کودک، میزان اعتماد به نفس و نوع ارتباط او با دیگران هم از عوامل مهم دیگر است.
چرا نباید نوزاد را تنها گذاشت؟
نوزادان ناتوان در مراقبت از خود هستند و نیاز به مراقبت و نظارت مستمر از طرف والدین، خانواده یا پرستار نوزاد دارند. ترک کودکان در سنین خردسالی و نوزادی تنها احتمال خطرات مختلف مانند افتادن نوزاد را بیشتر می‌کند بلکه بر سلامت روحی آنها نیز تاثیرات منفی می‌گذارد. در حضور بزرگترها، نوزادان از توجه، مراقبت، و ارتباط مستقیم بهره می‌برند که بر رشد روانی و فیزیکی آنها اثرگذار است.
ترک نوزادان تنها ممکن است باعث احساس ترس، اضطراب و افت اعتماد به نفس شود. علاوه بر این، ریسک اتفاقات ناخواسته مانند سانحات، خفگی یا سوختن در صورت ترک نوزادان بیشتر خواهد شد که حتی ممکن است به مرگ نوزاد نیز ختم شود. به همین دلیل، حضور مستمر، نظارت و مراقبت افراد بزرگتر به عنوان مراقب و کسی که با کودک بازی و صحبت می‌کند برای سلامت و رشد صحیح نوزادان لازم است.
آنچه در زمان تنها ماندن کودک در خانه باید به آن توجه کرد
زمانی که قصد دارید کودکتان را در خانه تنها بگذارید حتماً به این موضوع که آیا خود او هم تمایل دارد در خانه تنها باشد یا نه دقت کنید. توصیه می‌کنیم اگر کودک رغبتی به این که در خانه تنها بماند ندارد، او را وادار به این کار نکنید. اینکه خود کودک هم بخواهد که در خانه تنها باشد بسیار مهم است. گاهی ممکن است دلیل این عدم تمایل به تنها ماندن در خانه ترسی باشد که کودک از تنهایی دارد؛ پس لازم است که نسبت به این مسائل بی‌تفاوت نباشید و علت آن را به صورت دقیق بررسی و رفع کنید.
اگر شما به عنوان پدر یا مادر مجبور شدید که فرزند خود را در خانه تنها بگذارید لازم است از قبل کودک خود را برای این اتفاق آماده کنید اگر اولین بار است که کودکتان را تنها می‌گذارید، بهتر است این زمان کوتاه باشد و در موقع نبودنتان با فرزندتان تماس بگیرید و به او این اطمینان خاطر را بدهید که حواستان به او هست و او را فراموش نکرده‌اید.
بهتر است که با کودک خود در مورد چگونگی مراقبت از خودش در هنگام نبود شما و این که در این زمان چه کارهایی را می‌تواند انجام دهد صحبت کنید. اگر کودک زمان طولانی تنها بماند هم اعتمادش را نسبت به شما از دست می‌دهد و هم دچار استرس و وحشت می‌شود پس دقت کنید که بر خلاف قول‌ها و وعده‌هایی که به کودکتان در مورد زمان برگشت خود به خانه می‌دهید عمل نکنید.
توصیه ما این است که کودکان با سنین خیلی کم را در منزل تنها نگذارید و حتی الامکان از اقوام نزدیک و مطمئن خود که کودک با او احساس راحتی و آرامش می‌کند بخواهید که در کنارش باشند.
بعد از بازگشت به منزل کودک را مورد محبت و تحسین قرار دهید و با او زمان کافی را سپری کنید تا جبران ساعت‌هایی که تنها مانده است شود. درباره کارهایی که انجام داده با او صحبت کنید و اگر احساس ترس و نگرانی خودش را بیان کرد با او همدردی کنید و به او اطمینان خاطر بدهید.
یکی از بزرگ‌ترین اشتباهاتی که معمولاً والدین مرتکب آن می‌شوند، این است که بدون اطلاع کودک خود را در منزل تنها می‌گذارند. این کار صدمات روحی شدیدی به کودک وارد می‌کند و علاوه بر احساس ناامنی و استرس شدید باعث اضطراب جدایی غیرقابل تحملی در او شده که به صورت مستقیم یا غیر مستقیم بر روی جنبه‌های دیگر زندگی او تاثیر منفی می‌گذارد.
قبل از تنها ماندن کودک باید به چه نکاتی توجه شود
بهتر است که نکات ایمنی را رعایت کنید اما این هرگز به معنی قفل کردن درها نیست. درست است که قفل کردن درها مانع از بیرون رفتن کودک از منزل می‌شود اما گاهی همین قفل کردن باعث می‌شود که در صورت بروز مشکل، نتوان سریع و به موقع به کودک کمک کرد.
پس لازم است که والدین با توجه به شرایط سنی و موارد دیگر در مورد این که آیا درها را قفل کنند یا نه تصمیم بگیرند. اما نکته‌ای که تمام والدین باید قبل از تنها گذاشتن کودک در منزل به آن توجه داشته باشند این است که مواد خطرناک را از دسترس کودکان دور نگه دارند و تا جایی که ممکن است محیط را برای فرزند خودشان ایمن کنند. این که کودک بداند در زمان تنهایی چگونه از خودش مراقبت کند بسیار مهم است و پدر و مادرها نباید از آموزش کودک در این زمینه غافل باشند.
تنها ماندن کودک در خانه چه عوارضی دارد؟
تنها گذاشتن کودکان در خانه ممکن است عوارض جسمی و روانی مختلفی داشته باشد. در زیر به برخی از این عوارض اشاره می‌شود:
- تاثیرات روانی: تنهایی ممکن است باعث احساس تنهایی، اضطراب، و حتی افت اعتماد به نفس در کودکان شود. ارتباطات اجتماعی نقش حیاتی در توسعه روانی و سلامت روان کودک دارد.
- تأثیرات اجتماعی: کودکان از تعامل با همسالان خود و فرآیند یادگیری از این تعاملات بهره می‌برند. تنهایی می‌تواند باعث کاستن از مهارت‌های اجتماعی و توسعه ارتباطات با دیگران شود.
- تاثیرات شناختی: تعامل با محیط و اشیاء اطراف کمک می‌کند به توسعه مهارت‌های شناختی. تنهایی ممکن است باعث کمبود تجربیات و محدودیت در یادگیری کودکان شود.
- ریسک ایمنی: ترک کودکان تنها ممکن است باعث رویدادهای ناخواسته مثل حوادث، خفگی یا صدمات فیزیکی شود که در صورت حضور مستمر نظارت، این ریسک‌ها کاهش می‌یابد.
- تاثیرات زبانی: تعامل با بزرگترها و دیگر کودکان کمک به توسعه مهارت‌های زبانی دارد. تنهایی باعث تاخیر در یادگیری درست زبان می‌شود که و مشکلاتی مانند لکنت زبان را به همراه دارد.
بنابراین، حضور نظارت کودک و بودن در کنار کودک یکی از مهمترین عوامل رشد درست کودک است که در سلامت جسمی و روانی آنها تاثیر مستقیم می‌گذارد. در صورتی که چاره‌ای جز تنها گذاشتن کودک خود را ندارید بهتر است او را به مهد کودک ببرید یا اقدام به استخدام پرستار کودک نمایید.
تنها ماندن کودکان با وابستگی زیاد به والدین
کودکانی که بیش از اندازه به والدین خودشان وابسته هستند در زمان‌هایی که در خانه تنها می‌مانند اضطراب و بی‌قراری زیادی را تجربه می‌کنند و همین باعث می‌شود که در زمان جدا شدن از پدر و مادر ترس زیادی داشته باشند و حتی زمان‌هایی هم که در کنار آن ها هستند دائماً نگران این باشند که مبادا والدینشان آنها را ترک کنند و تنها بگذارند. این اضطراب در خوردن و اشتها، کیفیت خواب، بازی با دوستان و … تأثیر بسیار منفی دارد و آنها را دچار آسیب روحی و عاطفی می‌کند اما گاهی با پدر و مادرانی روبرو هستیم که خودشان هم مانند کودکشان در زمان جدایی دچار اضطراب و نگرانی می‌شوند ونمی توانند این احساس منفی را پنهان کنند و همین باعث می‌شود که فرزندشان آشفته‌تر شود.
این والدین باید در قدم اول احساسات خودشان را بشناسند و بتوانند آن را مدیریت کنند تا توانایی کمک به فرزند خودشان را به دست آورند. والدین کودکان وابسته ابتدا باید با فرزند خودشان به آرامی رفتار کنند، درباره ترس و نگرانی‌شان با آنها صحبت کنند، آمادگی قبلی را در آنها برای تنها ماندن ایجاد کرده و در شرایطی که قادر به مدیریت این وضعیت نیستند از روان‌شناسان و متخصصین کودک کمک بگیرند.
آمادگی های قبل از تنها ماندن کودک در خانه
اگر به این زودی تصمیم دارید که کودکتان را در خانه تنها بگذارید به شما توصیه می‌کنیم که در این زمینه شروع به آموزش دادن فرزندتان کنید. این آموزش‌ها می‌تواند در موارد زیر باشد:
- هر روز با توجه به سن و توانمندی‌های کودکتان مهارت کوچکی از مهارت‌های خانه را به او یاد دهید. با این کار نه تنها توانایی‌های او در زمینه کارهای مربوط به خانه افزایش می‌یابد، بلکه در خودش احساس تسلط بر محیط کرده و دیگر خود را ناتوان نمی‌بیند. همچنین بهتر است در زمان‌هایی که مشکلی در خانه به وجود می‌آید آن مشکل را با مشارکت و نظر او حل کنید تا کودک چگونگی حل مشکلات را یاد بگیرد تا.
- به صورت ناگهانی کودک خود را برای مدت زمان طولانی تنها نگذارید. برای دفعات اول از چند دقیقه و کمتر از یک ساعت شروع کنید و به مرور این زمان را افزایش دهید تا کودک شما به تدریج و با گذشت زمان به نبودن شما عادت کند. بعد از هر بار بازگشت به او اطمینان دهید که هر دفعه که از او دور می‌شوید به پیش او باز خواهید گشت و احساس امنیت را به او بدهید.
- همچنین آموزش چگونگی برخورد در زمان‌هایی که افراد غریبه با تلفن منزل تماس می‌گیرند یا در خانه را می‌زنند فراموش نکنید. کودکان باید یاد بگیرند که در این مواقع بدون این که بترسند آرامش خودشان را حفظ کرده و اطلاعاتی درباره خانه یا این که تنها هستند در اختیار افراد غریبه قرار ندهند.
- آموزش مفاهیم ایمنی نیز حیاتی است؛ از یادگیری تماس با اورژانس گرفته تا استفاده از تلفن. همچنین، کودکان را به آدرس خانه و شیوه برخورد در مقابل افراد غریبه آگاه کنید.
- آموزش مفاهیم ایمنی را جدی بگیرید و به کودک نحوه تماس با اورژانس را آموزش دهید. به فرزند خود آدرس خانه را آموزش دهید و شیوه برخورد با افراد غریبه و باز نکردن در خانه برای آنها را آموزش دهید.
با این که سفارش می‌شود شما کودک خودتان را طولانی مدت تنها در خانه نگذارید. این اقدامات می‌تواند تا حدی خطرات ناشی از تنهایی کودک در منزل را کاهش دهد.
چه کودکانی را نباید در خانه تنها گذاشت؟
به هیچ عنوان کودکان کوچک‌تر از 6 سال را تنها در خانه نگذارید. این کودکان هنوز به اندازه کافی رشد نکردند و نمی‌توانند به درستی از خودشان مراقبت کنند.
دیگر گروه مهمی که نباید تنها بمانند کسانی هستند که دارای بیماری خاص بوده و نیاز دارند که به صورت دائمی تحت مراقبت باشند مثل کودکانی که دچار آسم و تنگی نفس هستند. هم چنین کودکانی که به خاطر بیماری‌شان باید داروهای خودشان را در سر ساعت دقیق مصرف کنند، اگر نمی‌توانند داروی خود را به تنهایی استفاده کنند نباید تنها گذاشته شوند.
با توجه به مطالبی که بیان شد پدر و مادرها باید نسبت به شرایط اختصاصی کودک خودشان در مورد تنها ماندن او در خانه تصمیم بگیرند و هیچ گاه فراموش نکنند که هر گونه قصور یا تصمیم بدون آگاهی ممکن است صدمات جبران ناپذیر جسمی، روحی، روانی و اجتماعی برای فرزندشان داشته باشید.
در صورت نیاز می‌توانید از خدمات ارائه شده توسط شرکت پرستاری آسانیسم استفاده کنید تا فرزندان شما در خانه تنها نمانند و در عین حال به درستی از آنها مراقبت شود.
