سالمندان پرخاشگر ممکن است به دلایل مختلف احساس ناراحتی و پرخاشگری کنند و لازم است عکس العمل مناسبی برای این رفتار از خود نشان دهیم. رفتارهایی که از یک سالمند بروز می کند می تواند بصورت نورولوژیک و روانشناختی باشد که در هر دو مورد فرد را دچار آسیب‌های جدی می‌کند. پرستار سالمند باید بداند که از خود در مقابل سالمندان پرخاشگر مراقبت کند و به خاطر وجود شرایط سخت و دشوار نگهداری نسبت به سلامت خود و اطرافیان نیز هوشیار باشند. گفته می‌شود که پرخاشگری سالمند علاوه بر عصبانیت و ناامیدی از خود، می‌تواند به دیگران هم آسیب بزند. این رفتارها می‌تواند کلامی و فیزیکی باشد و فرد در برقراری ارتباط با دیگران مشکل پیدا کند. در واقع وقتی بحث کهولت سن پیش می‌آید و شرایط جسمانی فرد تغییر می‌کند، حوصله اش سر می‌رود و شروع به بهانه تراشی می‌کند.
دوران سالمندی زمانی است که انسان بسیار آسیب پذیر و حساس است؛ بنابراین یک سالمند ممکن است از خیلی چیزها که به نظر ما غیر منطقی می‌آید ناراحت شود و این ناراحتی تا حدی باشد که به پرخاشگری منجر شود. سالمندان به دلیل افزایش سن و ضعف جسمانی کم حوصله می‌شوند و با بدخلقی، رفتار پرخاشگرانه و عصبی خود می‌توانند دیگران را آزار دهند و دیگران را از اطراف خود دور کنند. در برخی از افراد مسن، این رفتار عصبی به قدری پیشرفته است که همه چیز باید مطابق میل آنها پیش برود. گاهی اوقات برخی از بزرگسالان مشکوک و محتاط می‌شوند و فکر می‌کنند دلیل انجام برخی کارها آزار دادن آنها است.
تعریف پرخاشگری
پرخاشگری چیست؟ رفتاری که باعث صدمه یا درد می‌شود. اقدام با نیت سوء (به صورت کلامی یا فیزیکی) به شخص دیگری یا آسیب رساندن به اموال شخص دیگر را می‌توان نوعی پرخاشگری نامید. پرخاشگری می‌تواند باعث آسیب روحی و جسمی به دیگران شده و در روابط ایجاد مشکلاتی کند. افراد مسن گاهی رفتار پرخاشگرانه ای از خود نشان می‌دهند که طبیعی است. اما در صورتی که بیشتر شد، باید به پزشک مراجعه کنید.
انواع پرخاشگری
منشأ پرخاشگری خشم است. این رفتار را می‌توان به دو گروه تقسیم کرد:
- پرخاشگری خصمانه: در این نوع رفتار، فرد قصد آزار و آسیب رساندن به دیگران را دارد. برای مثال تصور کنید کودکی در زنگ مدرسه با بچه های هم سن و سال خود همیشه در حال دعوا و کتک کاری است.
- پرخاشگری ابزاری: در این نوع رفتار فرد می‌خواهد به هدف دیگری برسد و قصد آزار دیگران را ندارد. البته در این بین ممکن است شخصی به طور تصادفی آسیب ببیند. مثلاً کودک بزهکار برای تشویق هم سالان خود کیف خانمی را می‌زند، در این بین ممکن است کودک مجروح شود؛ ولی در اصل به دنبال دیده شدن است.
علل تحریک و پرخاشگری در سالمندان
اغلب اوقات بی قراری و پرخاشگری در افراد مسن به علت خاصی رخ می‌دهد. اگر در مراقبت از سالمند با پرخاشگری مواجه شدید، سعی کنید علت آن را بیابید. اگر بتوانید دلایل تحریک و پرخاشگری را درک کنید، می‌توانید اقدامات مناسبی برای اصلاح و درمان این رفتارها انجام دهید:
به عنوان مثال، ممکن است فردی مشکلات زیر را داشته باشد:
- درد، افسردگی یا استرس
- خیلی کم استراحت کرده یا کم خواب است
- داشتن یبوست
- لباس زیر یا پوشک کثیف
- تغییر ناگهانی در محل سکونت
- احساس از دست دادن کسی یا چیزی که برای سالمندان ارزشمند است. (برای مثال ممکن است فردی توانایی رانندگی را از دست بدهد)
- سر و صدای بیش از حد در یک اتاق بزرگ و پر رفت و آمد
- تحت فشار قرار گرفتن دیگران برای انجام کاری (به عنوان مثال، برای حمام کردن، یا برای یادآوری رویدادهای شخصی)
- احساس تنهایی و عدم ارتباط کافی با دیگران
- تداخلات دارویی
مراقب علائم اولیه خشم یا پرخاش باشید. اگر متوجه علائم شدید، می‌توانید قبل از شروع مشکلات، علت را برطرف کنید. سعی کنید مشکل را نادیده نگیرید. عدم رسیدگی به مشکل اولیه یک سالمند پرخاشگر فقط وضعیت را بدتر می‌کند. پزشک ممکن است بتواند به شما در شناسایی علائم کمک کند. او می‌تواند افراد مسن پرخاشگر را از نظر پزشکی معاینه کند تا مشکلاتی را که ممکن است باعث پرخاشگری شود را بیابد و تشخیص دهد. همچنین از پزشک بپرسید که آیا داروهایی برای پیشگیری یا کاهش بی‌قراری و پرخاشگری لازم است یا خیر.
رفتار صحیح با پرخاشگری سالمندان
افراد مسن ناتوان نیز یک روز جوان بودند و فکر می‌کنند به تنهایی کارها را انجام می‌دهند. پس ضعف خود را با غرغر کردن و نشان دادن دلخوری نشان می‌دهند. حتی سن افراد مسن هم موضوع خاصی است. این نشان دهنده برخی از اعتراضات ناشی از مشکلات سالمندی است. خدماتی را که دوست دارند بهتر است در طول روز و در طول هفته به آنها ارائه دهید. با این کار به افزایش پذیرش، عشق و مهربانی کمک کرده اید.
علت پرخاشگری سالمندان
برخی از علت های رایج پرخاشگری در افراد مسن عبارت‌اند از:
پرخاشگری سالمندان در زمان استحمام
دلایل: شرم و نیاز به حفظ حریم خصوصی، اهمیت ندادن به کمک، شستشوی ناراحت کننده (آب خیلی سرد یا ترس از آب)، تجربه تلخ قبلی، ترس از سر خوردن در حمام، زوال عقل و فراموشی نیاز به بهداشت عمومی.
رفتار صحیح: از بزرگسال بخواهید منبع ترس یا برانگیختگی خود را توضیح دهد. آیا از سر خوردن می‌ترسد؟ آیا آب خیلی گرم است یا سرد؟ آیا دوش گرفتن را فراموش می‌کند؟ در این صورت بررسی حمام و گرما و سرمای آن می‌تواند ایمن تر باشد، می‌توانید از صندلی حمام نیز استفاده کنید. حریم خصوصی را تا حد امکان حفظ کنید. بهتر است با والدین سالمند خود مانند یک کودک رفتار نکنید.
پرخاشگری سالمندان برای استفاده از عصا
دلیل: افراد مسن معمولاً هنگام استفاده از عصا احساس ناتوانی می‌کنند.
رفتار رایج: از دوستان و هم سن و سالانش کمک بخواهید. این کار در هر سنی راهگشا است! سعی کنید به او بفهمانید که استفاده از عصا بیشتر از آن چیزی که فکر می‌کند برای او مفید است. تماشای فیلم نیز بسیار کمک می‌کند. به او یادآوری کنید که استفاده از عصا انجام کارها و پیاده روی را برای او آسان تر می‌کند. عصا احتمال لغزش و سقوط و ایجاد صدمات جدی را کاهش می‌دهند. مردان میله‌های چوبی شیک را به مدل‌های آلومینیومی ترجیح می‌دهند. بهتر است بدون اینکه چیزی به او بگوید عصا را در اختیارش قرار دهید.
پرخاشگری در سالمندان هنگام تعویض لباس
علت: بی علاقگی، بی تفاوتی، افسردگی، زوال عقل
رفتار صحیح: از سالمند بپرسید مشکل او چیست؟ لباس یا حساسیتش؟ آیا او مرتب لباس‌های مورد علاقه خود را می‌شوید و می‌پوشد؟ وقتی به دستشویی رفت سریع لباس‌های کثیف را داخل ماشین لباسشویی بگذارید و بشویید. اگر او لباس خاصی را دوست دارد، بیشتر از آن نوع لباس بخرید و بقیه لباس‌ها را از کمد بیرون بیاورید. توجه داشته باشید که پوشیدن لباس‌های مشابه نشانه مشکوک بیماری آلزایمر، از دست دادن حافظه و اختلال در مهارت‌های تصمیم گیری است.
نکاتی برای کنار آمدن با سالمند پرخاشگر
در اینجا چند راه پیشگیری از افسردگی در سالمندان وجود دارد:
- فرد را آرام کنید. آرام صحبت کنید به نگرانی‌ها و ناراحتی‌های او گوش دهید. سعی کنید نشان دهید که متوجه شده اید که شخص عصبانی یا ترسیده است.
- تا حد امکان به بزرگسالان بدسرپرست کنترل و اختیار بیشتری در زندگی بدهید.
- سعی کنید روال‌هایی مانند حمام کردن، لباس پوشیدن و غذا خوردن را در زمان مشخصی هر روز حفظ کنید.
- در کنار فعالیت، محیط را در طول روز ساکت و آرام نگه دارید.
- برای اینکه سالمند پرخاشگر احساس امنیت کند، تصاویر یا اشیاء مورد علاقه او را در قسمت‌های مختلف خانه نگه دارید.
- موسیقی آرامش بخش، آهنگ یا پیاده روی آهسته را امتحان کنید.
- سر و صدا، هیاهو یا تعداد افراد در اتاق را کاهش دهید.
- سعی کنید با یک میان وعده و یک شی مورد علاقه فرد را از پرخاشگری او منحرف کنید.
- مقدار کافئین و قند موجود در غذایی را که فرد می‌نوشد و می‌خورد محدود کنید.
- به عصبانیت‌ها و غرغر کردن‌های او گوش دهید تا متوجه شود او را بیشتر از قبل درک می‌کنید.
- سعی کنید بزرگسالان را تشویق کنید تا برای کنترل پرخاشگری اقدام کنند.
راههای درمانی برای کنترل سالمند پرخاشگر
اگر فکر می‌کنید که اضطراب شما ممکن است بر فرد مبتلا به آلزایمر تأثیر بگذارد، بر اضطراب خود غلبه کنید و آرام باشید. سعی کنید راهی برای از بین بردن اضطراب پیدا کنید. در اینجا لیستی از مواردی است که می‌تواند به شما در پیشرفت این موضوع کمک کند:
نکات ایمنی
وقتی سالمندان پرخاشگر می‌شوند، باید از خود و دیگران محافظت کنید. در صورت لزوم، فاصله ایمن از فرد را حفظ کنید تا زمانی که رفتار متوقف شود. همچنین سعی کنید از شخص در برابر آسیب محافظت کنید.
تأثیر موسیقی بر سالمندان خشن
موسیقی درمانی به سالمندان کمک می‌کند آرام بمانند و از اوقات شاد لذت ببرند. بر اساس تحقیقات، گوش دادن به موسیقی باعث آزاد شدن دوپامین در مغز و ایجاد احساس شادی در بدن می‌شود. موسیقی همچنین عملکرد حافظه را بهبود می‌بخشد و مشارکت اجتماعی را تشویق می‌کند.
رایحه درمانی
استفاده از رایحه‌هایی مانند اسطوخودوس می‌تواند رفتار چالش‌برانگیز را در افراد مسن پرخاشگر کاهش دهد و از مزایای آن می‌توان به بهبود خواب، کاهش بی‌قراری، افزایش تمرکز و کاهش توهم اشاره کرد.
تأثیر لمس کردن و سالمند پرخاشگر
یک لمس یا نوازش ملایم انسانی می‌تواند تأثیری آرام بخش و پیوند دهنده بین پرستار و فرد مسن پرخاشگر داشته باشد. همچنین به ایجاد اعتماد به نفس کمک می‌کند. ضربه زدن به پشت یا دست زدن به دست می‌تواند یک فرد مسن پرخاشگر را آرام کند.
درمان حیوانات خانگی
حیوان درمانی فواید زیادی برای زوال عقل و بزرگسالان پرخاشگر دارد. داشتن حیوان خانگی در کنار یک فرد مسن می‌تواند باعث کاهش عصبانیت، افزایش فعالیت بدنی، افزایش اشتها و شادی شود.
رویکردی آرام
این رفتار اغلب با اولین تعامل سالمند پرخاشگر با سرپرست یا مراقب خود تعیین می‌شود؛ بنابراین، پرستاران باید هنگام نزدیک شدن به یک سالمند پرخاشگر از رویکردی آرام و باز استفاده کنند. همچنین لبخند زدن و استفاده از لحن گرم در طول مکالمه بسیار مهم است. بدون شک اولین برداشت خوب در مدیریت رفتار دشوار مهم است.
برنامه روزانه را رعایت کنید.
یک راه مؤثر برای کاهش رفتار چالش برانگیز، ادغام یک روال عادی در زندگی دیگران است. زمانی که یک فرد مسن مبتلا به زوال عقل به فعالیت‌های عادی روزانه خود می‌پردازد، استقلال پیدا می‌کند و احساس بهتری دارد، زیرا می‌داند چه چیزی باید انتظار داشته باشد و قدم بعدی چیست.
اعتماد ایجاد کنید
طبق تحقیقات، استفاده از عبارات ملایمی مانند «تو اینجا امن هستی» و «متأسفم که ناراحتی» و «درکت می‌کنم» به سالمندان پرخاشگر کمک می‌کند احساس امنیت کنند.
ارتباط بین سالمندان پرخاشگر و تداخلات دارویی را بررسی کنید
هنگامی که به سالمند پرخاشگر شما داروهای جدید تجویز می‌شود، با پزشک و داروساز او مشورت کنید تا مطمئن شوید که در صورت مصرف با سایر نسخه‌ها واکنشی ایجاد نخواهند کرد. به گفته انجمن آلزایمر، تداخلات دارویی می‌تواند اثرات منفی و رفتار تهاجمی ایجاد کند.
سایر عفونت‌ها یا مشکلات سلامتی را بررسی کنید.
عفونت رفتار پرخاشگرانه را در افراد مسن مبتلا به زوال عقل افزایش می‌دهد. اگر رفتار با روش‌های فوق برطرف نشد، پرستاران همیشه باید با یک متخصص سالمندان پرخاشگر مشورت کنند.
وقتی سالمند پرخاشگر شما آشفته است، به یاد داشته باشید که منتظر این روش‌ها باشید. احتمالاً یکی دو مورد را پیدا خواهید کرد که به شما در تلاش برای ایجاد آرامش و آسودگی آنها کمک می‌کند.
مراقبت از خودتان در کنار سالمند پرخاشگر
به خاطر داشته باشید که رفتار پرخاشگرانه اکثر سالمندان غیرارادی است. این رفتار ممکن است به دلیل درد یا ناراحتی یا به دلیل نیاز یا تمایلی باشد که نمی‌توانند در مورد آن ارتباط برقرار کرده و صحبت کنند. فقط به این دلیل که والدین شما نسبت به شما پرخاشگر هستند، به این معنی نیست که احساسات آنها نسبت به شما تغییر کرده است. با گذشت زمان این رفتار سالمندان باعث می‌شود پرستار سالمند احساس خستگی کند. بلافاصله پس از هر رفتار پرخاشگرانه یا طولانی مدت، راه‌هایی برای کمک به روحیه خود بیابید.
در مورد احساسات خود صحبت کنید و اجازه ندهید آن شخص در قلب شما احساس بدی داشته باشد. اگر اعصاب خود را از دست دادید، سعی کنید احساس گناه نکنید. این یک موقعیت بسیار استرس زا برای مقابله با آن است. اما آن را با دوست خود یا یک مشاور حرفه ای که می‌تواند راه هایی برای مقابله با این وضعیت ارائه دهد، در میان بگذارید.
خدمات پرستاری آسانیسم ارائه دهنده انواع خدمات مراقبتی در منزل
پرخاشگری در سالمندان رفتار عاطفی است که با قصد بدی همراه نیست؛ بنابراین لازم است در این زمینه از قبل آمادگی لازم را داشته باشید تا آسیبی نبینید. معمولاً پرخاشگری در افراد مسن به دلیل ناراحتی آنها ایجاد می‌شود. پس ابتدا باید سعی کنید دلایل ناراحتی او را شناسایی و آنها را اصلاح کنید. هنگام ملاقات با یک فرد مسن پرخاشگر، باید فاصله خود را حفظ کنید. همچنین می‌توانید اقلام خطرناکی را که سالمندان ممکن است پرت کند، بردارید. در صورت پرخاشگری سالمندان باید مراقب بود تا به خود آسیبی نرساند. در چنین شرایطی می‌توانید از تجربه سایر پرستاران و خانواده های سالمند نیز کمک بگیرید. لازم به ذکر است که در چنین شرایطی باید آرامش خود را حفظ کنید تا بیشتر سالمند را عصبی نکنید.
برای استخدام پرستار می‌توانید به پلتفرم پرستاری آسانیسم مراجعه کنید. این مرکز به منظور ارائه خدمات پرستاری تأسیس شده و با همکاری کادری مجرب و آموزش دیده در تلاش است تا خدمات با کیفیتی را به کاربران ارائه دهد. اگر مهارت و هزینه پرستار سالمند در منزل برای شما مهم است، می‌توانید مراقبت از سالمند خود را به ما بسپارید.
شما می‌توانید با تکمیل فرم ثبت سفارش در وب سایت ما درخواست خود را ارسال کنید. همچنین می‌توانید با شماره گیری 02191304433 از خدمات پرستاری در منزل استفاده کنید و کارشناسان ما پس از ثبت درخواست شما برای هماهنگی بیشتر با شما تماس خواهند گرفت و با توجه به نیاز سالمند شما و شرایط او پرستار مورد نیاز را به منزل شما اعزام خواهند کرد.
4 پاسخ
پدرم 65سالش و خیلی خیلی پرخاشگر و عصبانی. به نظرتون چطور می تونم اونا آروم کنم؟
بهترین راه برای برخورد با سالمندانی که پرخاشگری بی مورد و زیاد در خانه دارند این است که محیط را براشون ساکت و امن کنید. بیشتر اوقات همراهشون باشید و به ورزش و گوش دادن به موسیقی آن ها را دعوت کنید تا آرام بشوند.
متاسفانه ما یه مشکل بزرگی با پدر بزرگم داریم و اون اینکه توی دوش گرفتن ، تعویض لباس‌ها و مراقبت از بهداشت فردی اصلا با ما همراهی نمی کنه و همیشه حالت پرخاشگری داره. به نظرتون باید چکار کنیم تا اوضاع کمی بهتر بشه؟
گاه عامل استرس است و گاه عوامل دیگری در بروز این رفتار مؤثر است. افزایش سن باعث می شود که بزرگسالان کنترل زندگی روزمره خود را از دست بدهند، اما چیزی که می توانند کنترل کنند لباس و حمام کردن است. هر چه بیشتر آنها را مجبور کنید، بیشتر مقاومت می کنند. ترس و بلاتکلیفی و از طرفی شرم از کمک خواستن در کارهای شخصی نیز این موضوع را دشوار می کند.