اوتیسم یک معلولیت ذهنی پیچیده است که به طور معمول در اوایل دوران کودکی ظاهر میشود و می‌تواند بر مهارت‌های اجتماعی فرد، ارتباطات، روابط و خود تنظیمی فرد تاثیر بگذارد. اوتیسم به وسیله مجموعه‌ای از رفتارها تعریف شده که یک “شرایط طیفی” و تاثیر گذار به طور متفاوت بر افراد با درجات متفاوتی دارد.
با اینکه هیچ علت شناخته شده ای در حال حاضر برای اوتیسم وجود ندارد، اما تشخیص اولیه به فرد کمک می‌کند تا پشتیبانی و خدمات مورد نیازش را دریافت کند. دریافت به موقع خدمات پرستاری می‌تواند منجر به یک زندگی با کیفیت شود.
اختلال طیف اوتیسم (ASD) یک شرایط پیچیده و شامل مشکلات ارتباطی و رفتاری میشود. ای اختلال می‌تواند شامل طیف گسترده‌ای ازعلائم و نشانه ها باشد. اختلال طیف اوتیسم می‌تواند یک مشکل بزرگ یا یک ناتوانی باشد که به مراقبت تمام وقت در یک نظم خاص نیاز دارد.
افراد مبتلا به اوتیسم با برقراری ارتباط مشکل دارند. آنها درک میکنند که دیگران چه فکر میکنند و چه احساسی دارند. این کار برای آنها سخت است که خود را چه با کلمات و چه از طریق حرکات، حالات صورت و لمس بیان کنند.
افراد مبتلا به اوتیسم امکان مشکلات در یادگیری را خواهند داشت. همچنین امکان توسعه ی نامنظم توانایی‌های آنها وجود دارد. به عنوان مثال، آنها اگر برای برقراری ارتباط مشکل داشته اما در هنر، موسیقی، ریاضی و حافظه فوق‌العاده خوبی میتوانند داشته باشند.
بنابر این دلیل آنها به خصوص در آزمون‌های تحلیلی یا حل مساله خوب عمل می کنند. در حال حاضر بیشتر کودکان مبتلا به اوتیسم تشخیص داده می‌شوند. اما بالا بودن این آمار ممکن است به خاطر تغییرات در نحوه تشخیص بیماری باشد، نه به این دلیل که کودکان بیشتری دچار اختلال شده‌اند.
اختلالات طیف اوتیسم
زمانی تصور می شد که اوتیسم گونه های مختلفی دارد که هر کدام شرایط جداگانه ای داشتند. حال، آنها تحت طیف وسیعی از اختلالات طیف اوتیسم قرار می‌گیرند که شامل اختلالات زیر است:
سندروم آسپرگ
این کودکان از نظر زبان مشکلی ندارند. در حقیقت آنها از نظر تست هوشی در رده متوسط یا متوسط رو به بالا هستند. اما این افراد دارای مشکلاتی در تعاملات اجتماعی هستند و حوزه علاقه آنان محدود است.
اختلالات اوتیستیک
این همان چیزی است که هنگامی که مردم آن را می شنوند، راجع به کلمه اوتیسم در ذهنشان نقش می بندد. این اختلال به مشکلاتی از قبیل ایجاد اشکال در تعاملات اجتماعی، برقراری ارتباط و بازی، در بچه هایی که زیر سه سال سن دارد.
اختلال در “از هم گسیختگی کودکی”
این کودکان حداقل به مدت دو سال طبق روال عادی به رشد خود ادامه میدهند اما پس از آن برخی یا بیشتر مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی خود را را که قبلا یاد گرفته بودند از دست میدهند.
اختلال رشدی جامع (PDD یا اوتیسم بی‌قاعده)
وقتی که کودک شما مثبت برخی رفتارهای اوتیستیک مانند تاخیر در مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی دارد، اما در دیگر گروه ها جای نمیگیرند ممکن است پزشک شما از این اصطلاح استفاده کند.
نشانه های فرد دارای اوتیسم
برخی از کودکان علائم اختلال طیف اوتیسم در اوایل کودکی را نشان میدهند، از جمله تماس چشمی کم، عدم پاسخ به نام یا بی‌تفاوتی نسبت به مراقبین. گروهی دیگر ازکودکان ممکن است به طور طبیعی در چند ماه اول یا چند سال اول زندگی رشد طبیعی خود را داشته باشند، اما ناگهان گوشه گیر یا پرخاشگر شوند و یا مهارت‌های زبانی خود را که قبلا کسب کردند از دست می دهند. این نشانه‌ها معمولا در سن ۲ سال دیده می‌شوند.
هر کودک مبتلا به اختلال طیف اوتیسم به احتمال زیاد دارای الگوی منحصر به فرد رفتار و سطح شدت از عملکرد پایین تا عملکرد بالا است. برخی کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم دچار مشکل یادگیری شده و برخی از آنها دارای نشانه‌هایی از قبیل داشتن هوش پایین تر از حد نرمال هستند.
دسته دیگر از کودکان مبتلا به این اختلال، دارای هوش طبیعی و حتی هوش بالایی هستند که سرعت یادگیری در آنها بالاست با این حال در برقراری ارتباط دارند، کاربرد آنچه که می دانند در زندگی روزمره و سازگاری با موقعیت‌های اجتماعی مشکل دارند.
چهره کودک اوتیسم
یکی از ویژگی‌های مشترک در چهره کودکان اوتیسم، عدم برقراری چشم ارتباط با دیگران است. این کودکان معمولا از نگاه مستقیم به چشمان دیگران خودداری میکنند یا اصلاً به چهره‌ها توجه نکنند. این ویژگی می‌تواند نشانگر اختلال ASD در کودک باشد که به شدت ابتلای کودک بستگی دارد.
چهره کودکان اوتیسم نیز ممکن است بی‌حرکت به نظر بیاید که انگار به شرایط خاص یا اتفاقات که اطرافشان می‌افتد دقت نمی‌کنند. همچنین، برخی از کودکان اوتیسم چهره‌های خود را به صورت تکراری حرکت میدهند.
چگونگی ارتباطات و تعاملات جمعی مبتلایان به اوتیسم
به دلیل آمیختگی منحصر به فرد علائم در هر کودک مبتلا به اوتیسم، تعیین شدت این بیماری گاهی دشوار است وعموما براساس میزان اختلالات و چگونگی تاثیر آنها بر توانایی کارکرد کودک تعیین می شود. در ادامه به برخی از علائم متداول که افراد دارای اختلال طیف اوتیسم می پردازیم.
یک کودک یا فرد بزرگ‌سال مبتلا به اختلال طیفی اوتیسم ممکن است مشکلاتی در رابطه با تعاملات اجتماعی و مهارت های برقراری ارتباط و سایر فعالیت ها، نظیر هر یک از علائم زیر داشته باشد.
- هنگامی که نام آنها را صدا می زنید پاسخی نمی دهند یا به نظر می‌رسد که گاهی به شما گوش نمی‌کنند.
- برای به آغوش گرفته شدن از خود مقاومت نشان می دهند و به نظر می‌رسد که ترجیح می‌دهد تنها بازی کند و به دنیای خودشان پناه می‌برند.
- ارتباط چشمی ضعیفی دارد و حالت چهره خاصی از خود نشان نمی دهند.
- حرف نمی زنند یا با کندی صحبت می کنند یا توانایی قبلی خود را برای گفتن کلمات یا جملات از دست میدهند.
- نمی‌توانند گفتگوها را شروع کرده یا آن را ادامه دهند و فقط در صورتی شروع به صحبت کرده که چیزی بخواهند.
- با یک تن صدای غیر عادی و ربات گونه صحبت می کنند.
- کلمات یا عبارات را کلمه به کلمه تکرار می کنند، اما نحوه استفاده از آنها را درک نمی‌کنند.
- به نظر نمی‌رسد که سوالات ساده یا دستورهای ساده را درک کنند.
- احساسات و هیجانات خود را بیان نمی‌کنند و از احساسات دیگران بی‌اطلاع هستند.
- به چیزی اشاره نمی کنند یا آنرا برنمی دارند که علایق آنها را نشان دهد.
- درتشخیص نشانه‌های غیر کلامی مانند تفسیر حالات چهره دیگران، وضعیت بدنی یا لحن صدا مشکل دارند.
الگوهای رفتاری فرد دارای اوتیسم
- دارای حرکات تکرار شونده دست
- فعالیت‌هایی که میتوانند باعث آسیب شخصی شوند، از قبیل گاز گرفتن و یا کوبیدن سر
- روتین یا کارهای خاص خود را گسترش می دهند و با کوچک‌ترین تغییری به هم می‌ریزد.
- در انجام حرکات با هماهنگی یا الگوهای حرکتی عجیب مانند دست و پا یا راه رفتن روی پنجه پا مشکل دارند و دارای زبان بدنی عجیب، خشن یا مبالغه‌آمیز هستند.
- مجذوب جزئیات یک شیء، مانند چرخ‌های یک ماشین اسباب‌بازی میشود، اما هدف کلی وعملکرد آن وسیله را درک نمی کنند.
- به طور غیر معمول به نور، صدا و لامسه حساس اند، با این حال ممکن است نسبت به درد و یا دما بی‌تفاوت باشند.
- به سمت بازی تقلیدی یا ساختگی جلب نمیشوند.
- تمرکز بر یک جسم یا فعالیت با شدت غیر عادی یا تمرکز
- ترجیحات غذایی خاصی دارند، مانند خوردن تنها چند مدل غذا، رد کردن غذاها با یک بافت خاص
همانطور که برخی کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم بزرگ شده، بیشتر با افراد دیگر تعامل برقرار میکنند و اختلالات رفتاری کمتری از خود بروز میدهند. برخی از آنها که دارای مشکلات جدی کمتری داشته، در نهایت ممکن است زندگی عادی یا نزدیک به نرمال داشته باشند. اما با دیگران همچنان به مشکل با زبان و مهارت‌های اجتماعی رفتار می کنند و نوجوانان میتوانند دارای مشکلات رفتاری و عاطفی را بدتری باشند.
چرا اوتیسم ایجاد میشود
اختلال طیف اوتیسم هیچ علت شناخته شده ندارد. با توجه به پیچیدگی این اختلال و این حقیقت که علائم و شدت آن متفاوت است، احتمالات زیادی برای ایجاد آن وجود دارد. طبق شواهد، هم ژنتیک و هم محیط در ایجاد اوتیسم نقش دارند.
ژنتیک
به نظر می‌رسد در اختلالات طیف اوتیسم یا در خود ماندگی چندین ژن متفاوت دخیل هستند. برای برخی از کودکان اختلال طیف اوتیسم می‌تواند با اختلال ژنتیکی مانند سندرم رت یا سندرم شکننده ایکس مرتبط باشد. برای گروه دیگری از کودکان تغییرات ژنتیکی (جهش‌های ژنتیکی) ممکن است خطر اختلال طیفی اوتیسم را افزایش دهد. با این حال، ژن‌های دیگر ممکن است بر رشد مغز و یا روشی که سلول‌های مغزی با هم ارتباط برقرار میکنند تاثیر بگذارند و یا ممکن است شدت نشانه‌ها را مشخص کنند. برخی جهش‌های ژنتیکی به نظر می‌رسد که به ارث برده می‌شوند در حالی که برخی دیگر به طور خودکار رخ میدهند.
عوامل محیطی
محققان در حال حاضر این مساله را بررسی می کنند که آیا عواملی مانند عفونت‌های ویروسی یا عوارض داروها در دوران بارداری و آلاینده‌های هوا در بروز اختلال طیف اوتیسم نقش دارند یا خیر.
ارتباط بین واکسن‌ها و اختلالات طیف اوتیسم
طبق تمام آزمایشات انجام شده توسط مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ایالات متحده (CDC):
هیچ ارتباطی بین واکسن‌ها و اختلالات طیف اوتیسم وجود ندارد. یکی از بزرگ‌ترین بحث ها در مراکز اختلالات طیف اوتیسم، این است که آیا پیوند بین این اختلال و واکسن‌های دوران کودکی وجود دارد یا خیر. با وجود تحقیقات گسترده، هیچ مطالعه قابل اعتمادی ارتباط بین اختلالات طیف اوتیسم و دیگر واکسن‌ها را نشان نداده است. در حقیقت، مطالعه اصلی که سال‌ها پیش در این بحث شعله‌ور شد به دلیل طراحی ضعیف و روش‌های تحقیق سوال برانگیز مجدداً جمع شد.
این نکته مهم است که اجتناب از واکسیناسیون می‌تواند کودک و دیگران را در خطر گرفتن و گسترش بیماری‌های جدی از جمله سیاه سرفه، سرخک و سرخجه قرار دهد. همراهی یک پرستار کودک در منزل هنگام واکسیناسیسون فرزندان به مادر بسیار کمک کننده است.
عوامل خطرزای ابتلا به اوتیسم در کودکان
تعداد کودکانی که مبتلا به اختلال طیف اوتیسم هستند رو به افزایش است. روشن نیست که آیا این به دلیل تشخیص بهتر و گزارش ها یا افزایش واقعی در تعداد افراد یا هر دو آنها است.
اختلال طیفی اوتیسم بر کودکان همه نژادها و ملیت‌ها تاثیر می‌گذارد، اما عوامل خاصی ریسک ابتلا به این اختلال را افزایش میدهند. این موارد شامل موارد زیر هستند:
جنس کودک
پسران حدود چهار برابر بیشتر از دختران مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم می شوند.
تاریخچه خانوادگی
خانواده‌هایی که دارای یک کودک مبتلا به اختلال طیف اوتیسم هستند احتمال ابتلای کودک دیگر آنها به این اختلال را افزایش داده‌اند. همچنین برای والدین یا بستگان یک کودک مبتلا به اختلال طیفی اوتیسم نادر نیست که کودکشان دارای مشکلات کوچکی با مهارت‌های اجتماعی یا ارتباطی باشد یا نوعی اختلال در رفتار های کودکانشان ایجاد شود. پرستار کودک اوتیسم در شناخت علائم این اختلال بسیار کمک کننده می‌باشد.
اختلالات دیگر
کودکانی که شرایط پزشکی خاصی دارند دارای ریسک طبیعی از اختلال طیفی اوتیسم یا علائم اوتیسم هستند. برای مثال سندرم شکننده ایکس، اختلالات ارثی که باعث مشکلات عقلانی میشود؛ یا توبرووس اسکروز، شرایطی است که در آن تومورهای خوش‌خیم در مغز رشد میکنند و سندروم رت، بیماری ژنتیکی که تقریبا به طور انحصاری در دختران رخ می‌دهد، که باعث کند شدن رشد کلی، معلولیت ذهنی و از دست دادن استفاده هدفمند از دست ها میشود.
تولد زودرس
نوزادانی که قبل از هفته 26 بارداری متولد می‌شوند ممکن است خطر بزرگی از اختلالات طیف اوتیسم را داشته باشند.
سن والدین
ممکن است ارتباطی بین کودکانی که دارای والدین مسن‌تر هستند و با اختلالات طیف اوتیسم به دنیا آمده‌اند وجود داشته باشد، اما تحقیقات بیشتری برای ایجاد این پیوند لازم است.
مشکلات پیش روی افراد دارای اوتیسم
دارا بودن مشکل در تعاملات اجتماعی، ارتباطات و رفتار می‌تواند منجر به موارد زیر شود :
- مشکلات در مدرسه و یادگیری
- مشکلات اشتغال
- عدم توانایی در زندگی مستق
- انزوای اجتماعی
- استرس در خانواده
- در معرض آزار و اذیت دیگران بودن
درمان اختلال طیف کودکان
اوتیسم یک اختلال نوروتیپیک است که معمولاً به‌طور کامل قابل درمان نیست. با این حال، اقدامات و درمان‌ها میتوانند به کاهش علائم، افزایش توانمندی‌ها و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به اوتیسم کمک کنند.
کنترل و کاهش علائم اختلال طیف در کودکان
کنتزل اختلال طیف اوتیسم (ASD) باید به شیوه چندگانه و ترکیبی انجام شود، زیرا هر کودک نیازها و ویژگی‌های مختلفی دارد. کنترل و درمان اوتیسم به دو بخش اصلی تقسیم میشود: تداوم توانبخشی (Intervention) و پشتیبانی‌های اجتماعی و تحصیلی. در زیر به توضیح این دو بخش پرداخته میشود:
1. تداوم توانبخشی (Intervention):
- آموزش تفکیک‌آمیزی (ABA): این روش آموزشی با استفاده از تقسیم کوچک و مکرر وظایف، نقشه‌ها و ارتباطات میانگین به کودک کمک می‌کند تا مهارت‌ها و رفتارهای مثبت را یاد بگیرد.
- تداوم ویژگی‌های توجیه‌ای (PECS): این روش ارتباط غیرکلامی را با استفاده از تصاویر آموزش می‌دهد تا کودکان قادر به برقراری ارتباط با دیگران شوند.
- درمان گفتاری و زبانی (SLP): برنامه‌های درمانی برای بهبود مهارت‌های گفتاری و زبانی کودکان اوتیسم ارائه میشود.
- ترکیب درمان‌های چند حوزه‌ای (Multidisciplinary Approaches): هماهنگی بین متخصصان مختلف از جمله تراپی‌های شناختی رفتاری (CBT)، درمان فیزیکی، و درمان شغف‌محور (Passion-Focused Therapy) می‌تواند به بهبود کلی کودکان با ASD کمک کند.
2. پشتیبانی‌های اجتماعی و تحصیلی:
- آموزش اجتماعی: تمرینات اجتماعی و آموزش مهارت‌های اجتماعی برای بهبود تعاملات میان فردی ارائه میشود.
- پشتیبانی تحصیلی: ارائه تنظیمات و تغییرات در محیط تحصیلی به منظور تسهیل یادگیری کودکان با ASD.
- آموزش والدین: آموزش به والدین در خصوص نحوه ارتباط با کودک، مدیریت رفتارهای چالش‌برانگیز، و ایجاد محیط پشتیبانی در خانه.
دارو برای اوتسیم کودک
علاوه بر این دو روش، استفاده از داروها نیز برای مدیریت برخی از علائم همراه با اوتیسم، مانند افزایش تمرکز و کاهش تحرکات مکرر، مورد استفاده قرار می‌گیرد. هر گونه تصمیم مربوط به داروها باید توسط یک پزشک متخصص انجام شود.
کاهش استرس و اضطراب در کودکان طیفی
کنترل اختلال اوتیسم در کودکان نیازمند نهایت حوصله، توجه، و شناخت نیازهای خاص هر فرد است. اگر کودک شما از اوتیسم رنج می‌برد، مدیریت اضطراب و کاهش استرس به عنوان بخشی از مراقبت‌های روزانه می‌تواند بهبود موقعیت او کمک کند. در ادامه، تعدادی از راهکارهایی برای این موضوع ذکر شده‌اند:
- ایجاد روال و ترتیب: برنامه‌ریزی دقیق برای فعالیت‌ها و رویدادها، به ویژه در مواجهه با تغییرات، می‌تواند به کاهش اضطراب کودک کمک کند. ایجاد یک برنامه پیش‌پیش مشخص و هماهنگ با نیازهای او می‌تواند احساس امنیت و تعادل را ایجاد کند.
- فراهم کردن محیط آرام: سعی کنید محیط پیرامون کودک شما به حداقل نوازش‌ها و پرهیز از موارد تحریک‌کننده تنظیم شود. این اقدام می‌تواند به کاهش تحریکات زیاد و افزایش آرامش کمک کند.
- استفاده از تکنیک‌های آرام‌سازی: تکنیک‌های آرام‌سازی مانند تنفس عمیق، موسیقی آرام‌بخش، یا حتی تمرینات یوگا میتوانند به کنترل استرس و اضطراب کودک کمک کنند.
- ارائه حمایت‌های سازمانی: درصورت نیاز، استفاده از حمایت‌های سازمانی مانند ارتباط با تخصصی‌ها، مشاوره تحت نظارت، یا برنامه‌های توانبخشی برای کودک می‌تواند به بهبود وضعیت او کمک کند.
- آشنایی با نیازها و ترجیحات: برای مدیریت بهتر اوتیسم، تلاش کنید تا به نیازها و ترجیحات خاص کودک خود آگاه شوید. این اطلاعات به شما کمک می‌کند تا محیط بهتری فراهم کنید.
- حفظ ساختار و قوانین: ارتباط با کودکان اوتیسم به وسیله تعیین قوانین روشن و حفظ ساختار برنامه می‌تواند احساس امنیت و تنظیم در آنان را تقویت کند.
پیشگیری از ایجاد اوتیسم
هیچ راهی برای جلوگیری از اختلال طیف اوتیسم وجود ندارد، اما گزینه‌های درمانی وجود دارند. تشخیص و درمان زود هنگام بسیار کمک‌کننده است و می‌تواند باعث بهبود رفتار، مهارت و توسعه زبان شود. با این حال، مداخله در هر سنی مفید است. اگرچه کودکانی که معمولا از علائم کمتری اختلال طیف اوتیسم برخوردارند، ممکن است عملکرد بهتری داشته یاشند.
دیدگاه‌ها