سندروم توره یا تیک عصبی در کودکان

اگر تاکنون نام اختلال توره به‌گوش‌تان نخورده، باید بدانید این بیماری یک اختلال نورژیک یا عصبی بین کودکان است. این اختلال با نام‌های اختلال تیک و اختلال تورت نیز شناخته می‌شود و در آن کودک با تیک صوتی یا تیک صوتی مواجه می‌شود.

اما در این میان نقش خانواده در کمک به کودک، و کاهش تبعات ناشی از این سندورم پررنگ است. با مبتلا شدن کودکان به سندورم تیک، بعضی از والدین نمی‌دانند باید چگونه اوضاع را مدیریت کرده یا از کودک مراقبت کنند.

 اگر شما نیز چنین وضعیتی دارید، می‌توانید از خدمات پرستار کودک بیمار استفاده کنید. پرستاران اعزامی در این سرویس از توانایی بالایی در نگهداری و مراقبت از عزیزان شما برخوردارند. در ادامه همه چیز را درباره اختلال تیک بررسی می‌کنیم.

اختلال تیک در کودکان چیست؟

اختلال، تیک یک اختلال رشدی عصبی و از دسته اختلالات نورو بیولوژیک است که با صداها و حرکات غیر ارادی، تکراری و کلیشه‌ای بروز می‌کند. این بیماری در همه افراد بدون توجه به قومیت، جنسیت و نژاد، ممکن است رخ دهد. اما مردان 3 تا 4 برابر بیش‌تر از زنان به آن مبتلا می‌شوند.

 علائم اولیه آن در سنین کودکی یعنی در همان 3 تا 9 سال بروز می‌کند و با ورود فرد مبتلا به دوره نوجوانی تشدید می‌شود. در اواخر نوجوانی کاهش پیدا کرده و هر کدام از علائم که بعد از پایان نوجوانی در افراد از بین نرود، تا پایان عمر همراه او خواهد بود.

علائم اختلال توره در کودکان

علائم اختلال توره به صورت تیک‌هایی در حرکات و صدا، و به صورت مداوم و متعدد است. اما اگر بخواهیم نگاه دقیق‌تری به آن‌ها بیندازیم، باید علائم را به دو بخش تیک‌های ساده و پیچیده تقسیم کنیم.

تیک‌های ساده حرکتی

 تیک‌های عصبی ساده، کوتاه و تکراری هستند و با حرکات ناگهانی تنها در گروهی از عضلات بروز می‌کنند. برای مثال کودک در باز و بسته کردن چشم و اطراف چشم تیک‌‌هایی دارد. از دیگر مثال‌های تیک‌های ساده می‌توان به بالا انداختن شانه، حرکات صورت، تکان دادن سر، تکان دادن شانه و درآوردن شکلک اشاره کرد.

تیک‌های ساده صوتی

 در تیک‌های عصبی ساده صوتی، آوا‌ها و صداهای متفاوتی را از کودک می‌شنویم و به‌صورت کلمه یا جمله نخواهد بود. این کلمات شامل غرش کردن، ایجاد صدای لرزان، تقلید صدای حیوانات، بالاکشیدن بینی، خرناس کردن و صاف کردن گلو خواهد بود.

تیک‌های پیچیده حرکتی

در تیک‌های حرکتی پیچیده، چند تیک با یکدیگر تلفیق شده و بیش از یک عضله را درگیر می‌کند. برای مثال ممکن است بالا انداختن شانه، چرخش یا تیک‌های سر، همراه با شکلک در چهره بروز کند. منظور از تیک‌های حرکتی پیچیده حرکاتی است که به‌صورت هدفمند ولی باز هم به‌صورت غیر ارادی و بی اختیار مثل دست‌زدن به اشیاء، خرابکاری، لی لی کردن، خراب کردن چیزی، پیچ و تاب خوردن و خم شدن بروز می‌کند. در تیک‌های عصبی پیچیده ممکن است بیمار به خود یا به دیگران آسیب برساند.

تیک‌های پیچیده صوتی

 تیک‌های صوتی پیچیده نیز شامل جملات و کلمات است. در بعضی از آن‌ها عبارات بدون هدف و معنی و در بعضی شامل کلمات رکیک و نامناسب است. علائم کودک در هر کدام از دسته‌های ذکر شده قرار بگیرد، عواملی مثل هیجان، اضطراب و فشار عوامل تشدید کننده علائم خواهند بود پس دقت داشته باشید که از قرارگیری کودک در این شرایط بپرهیزید و ترجیحا برای او در خانه محیطی آرام و بدون تنش ایجاد کنید.

اختلالات همراه با اختلال تیک عصبی در کودکان

هنگامی که کودک شما به اختلال تیک دچار می‌شود، امکان آسیب‌پذیری بیش‌تر و ابتلا به بیماری‌های دیگر در او افزایش می‌یابد. به همین دلیل وظایف پدر و مادر در مراقبت از فرزندانی که به این اختلال دچار هستند بیش‌تر است. آن‌ها باید به‌گونه‌ای رفتار کنند که پیامد‌های منفی ناشی از بیماری کاهش یابد. اختلالات ناشی از سندروم تورت شامل:

• اختلال کنترل تکانه
• مشکلات خواب
• مشکلات یادگیری
• اختلالات رفتاری
• بروز افسردگی
• اختلال توجه و بیش‌فعالی
• وسواس

شیوه تشخیص سندروم تیک در کودکان

پس از مراجعه به پزشک و پاسخ دادن به پرسش‌های او درباره علائم بیماری، پزشک بررسی می‌کند که کودک یکی از تیک‌های صوتی و حرکتی را برای حداقل یک سال داشته است یا خیر و سپس بیماری را تشخیص می‌دهد. معمولا تیک‌ها و علت آن توسط پزشک، اشتباه تشخیص داده نمی‌شود، اما هرگونه شک یا تردید در ابتلا به بیماری‌های دیگر باعث می‌شود که پزشک برای رد کردن آن‌ها آزمایش تجویز کند. این آزمایش‌ها شامل:

• توموگرافی کامپیوتری(CT)
• نوار مغز
• برخی از آزمایش‌های خون
• تصویر برداری رزونانس مغناطیسی یا همان MRI

گاهی پدر و مادرها به علت ناآَشنا بودن به علائم این بیماری، آن را با علائم بیماری‌های کم اهمیت اشتباه می‌گیرند. برای مثال خرناس را به آلرژی فصلی و چشمک‌زدن را به مشکلات بینایی ربط می‌دهند. به‌طور کلی داشتن اطلاعات هرچند اندک، به پدر و مادران کمک می‌کند که بتوانند علائم را تشخیص دهند.

 درصورتی که برای کودک پرستار گرفته‌اید، و پرستار نیمه وقت کودک نیز به علائم تورتمشکوک شده است باید فورا آن را به پدر و مادر اطلاع دهد تا درصورت لزوم درمان را آغاز کنند.

عوامل بروز اختلال توره

• تا به امروز داشنمندان نتوانسته‌اند دلیل خاص و مشخصی برای اختلال توره پیدا کنند. اما تحقیقات انجام شده تعدادی ناهنجاری را علت بروز این بیماری می‌دانند.
• بروز اختلال در ارتباط بین سلول‌های عصبی و انتقال دهنده‌های عصبی شامل دوپامین، سروتونین و نوراپی نفرین
• اختلال در مدار‌هایی که این نواحی را به یک‌دیگر متصل می‌کنند.
• بروز اختلال در بعضی از مناطق مغز مثل قسمت‌های عقده‌های قاعده‌ای، لوب‌های پیشانی و قشر مخ

درمان تیک عصبی در کودکان

تیک در خیلی از کودکان به‌صورت جزئی است و در زندگی آن‌ها خللی ایجاد نمی‌کند؛ اما اگر فکر می‌کنید، کودک شما نیاز به درمان دارد، می‌توانید از درمان‌های موثری که درحال حاضر رایج است بهره بگیرید. در حال حاضر درمان‌های این اختلال به دودسته درمان دارویی و غیردارویی تقسیم می‌شوند.

درمان غیر دارویی اختلال تیک در کودکان

با وجود اینکه رفتار درمانی، درمان قطعی برای بیمار محسوب نمی‌شود؛ اما می‌تواند منجر به کاهش تعداد تیک‌ها، شدت آن، و بروز اختلالات جدید شود. به‌طور کلی می‌توان آموزش هوشیاری، آموزش پاسخگویی رقابتی و مداخله شناختی رقابتی برای تیک‌ها را چند روش مهم در رفتار درمانی برای درمان اختلال تورت در کودکان دانست.

وارونه سازی عادات

یکی از شیوه‌های درمان، در دارو درمانی وارونه سازی عادات است. در این شیوه ابتدا هر تیک را با صدای بلند شناسایی کرده و سپس به کودک یاد می‌دهند که درصورت بروز تیک، خود را در وضعیتی قرار داده یا رفتار جدیدی انجام دهد که همزمان با تیک نتواند اتفاق بیفتد. برای مثال قرار گرفتن دست‌ها روی زانو یا قرار گرفتن آن‌ها به شکل سلیبی برای کسی که تیک قرار دادن دست روی سر دارد، از انجام این تیک جلوگیری می‌کند.

روان درمانی

 شیوه دیگر کنترل بیماری تورت روان درمانی است. در روان درمانی بر آموزش غلبه کردن بر تیک‌ها، درمان وسواس، افسردگی و اضطراب تاکید می‌شود.

درمان دارویی

باید درنظر داشته باشید که اختلال تورت، با استفاده از دارو ریشه‌کن نمی‌شود پس درمان قطعی برای آن وجود دارند، اما پزشک برای سرکوب کردن و کاهش علائم آن یکسری دارو تجویز می‌کند. اغلب دارو‌های موجود برای این بیمای، عوارض مختلفی را به همراه دارند پس از مصرف خودسرانه آن‌ها بپرهیزید. دارو‌های مناسب برای اختلال توره شامل

دارو‌های اعصاب و کنترل کننده دوپامین

 هالوپریدول، آریپیپرازول، ریسپریدون و… از دارو‌های اعصاب هستند که گیرنده‌های دوپامین در مغز را تضعیف یا مسدود کرده و به ‌این روش، تیک را مدیریت می‌کنند. از عوارض مصرف این دارو می‌توان به مه‌آلود شدن ذهن و افزایش وزن اشاره کرد.

سم Onabotulinum A

 تزریق سم آنابوتولینوم A یا همان بوتاکس، به ماهیچه‌های آسیب‌دیده موجب کنترل تیک‌های عصبی ساده حرکتی و صوتی می‌شود.

دارو‌های ضد افسردگی

 از آنجایی که سندروم تیک و اضطراب، اندوه و وسواس با یک‌دیگر ارتباط دارند، از دارو‌هایی مثل فلوکسیتبن برای بهبود آن‌ها استفاده می‌شود.

برخی از دارو‌های ضد سرع

بعضی از دارو‌های ضد سرع، بر کنترل علائم تیک تاثیرگذار است.

مهارکننده‌های آدرنرژیک مرکزی

گاهی پزشک برای درمان حمات خشم و اختلال کنترل تکانه در کودک، از دارو‌هایی مثل گوانفاسین، کلونیدین و … استفاده می‌کند.

دارو‌های مخصوص اختلال کم‌توجهی و بیش‌فعالی

مصرف برخی از دارو‌های مربوط به بیش‌فعالی یا کم توجهی مثل داروهایی که حاوی دکستروآمفتامین و محرک‌هایی مانند متیل‌فنیدات توجه و تمرکز کودک را افزایش می‌دهد؛ اما در بعضی از افراد نتیجه معکوس خواهد داشت و عامل تشدید تیک‌های عصبی خواهد بود.

درمان نورولوژیکال

از روش‌های در دسترس، درمان نورولوژیکال است. در این روش از درمان سندروم تورت، به تحریک عمیق مغزی می‌پردازند. به‌این صورت که یک باتری را در مغز فرد مبتلا کارگذاری می‌کنند تا قسمت‌هایی از مغز که وظیفه کنترل حرکت را بر عهده دارند تحریک شود. این باتری با استفاده از یکسری سیم که در مغز کار گذاشته می‌شود، محرک‌های الکتریکی را به نواحی هدف ارسال می‌کند.

 این روش اغلب برای افرادی استفاده می‌شود که تیک‌های پیچیده و شدیدی را تجربه می‌کنند و به وسیله دارو و شیوه‌های دیگر قابل درمان نیستند. البته باید توجه داشته باشید که تحقیقات درباره این روش کامل نشده و اثربخشی آن هنوز دردست بررسی است. اگر می‌خواهید از این روش برای درمان کودک خود استفاده کنید، بهتر است از پزشک معالج او بپرسید که این روش برای عزیزان شما چه مزایا و خطراتی خواهد داشت یا اصلا مناسب کودک هست یا خیر.

نقش خانواده و پرستار در زندگی با سندروم تورت

از پیامد‌های منفی که ممکن است اختلال توره برای کودکان در پی داشته باشد، گوشه‌گیری و انزوا است. چراکه این کودکان به دلیل ناتوانی در مدیریت تیک‌های خود گاهی خجالت می‌کشند، مورد تمسخر قرار می‌گیرند و در نهایت خود را از حضور در اجتماع محروم می‌کنند. این درحالی است که کودکان مبتلا به سندروم تیک، ضریب هوشی مشابه دیگر کودکان داشته و مشکل خاصی ندارند. در این وضعیت پدر و مادر باید کودک را به قرارگیری در گروه‌های پشتیبانی تشویق کنند.

 در این گرو‌های حمایتی و درمانی افرادی که وضعیتی مشابه فرزند شما را دارند در کنار هم جمع شده و از تجارب، پیروزی‌ها و مبارزات خود سخن می‌گویند و توصیه‌هایی دارند که برای عزیزان شما مفید خواهد بود. از طرفی کودک در اجتماعی قرار گرفته که بدون احساس سرخوردگی، می‌تواند حرف بزند، تعامل داشته باشد و بدون سرکوب علائم، از انزوا جلوگیری کند.(معمولا سعی در کنترل علائم توسط خود کودک باعث تشدید علائم می‌شود)

گروه‌های حمایتی برای خانواده‌هایی که اعضای آن به سندروم تیک مبتلا است نیز وجود دارد. در این گروه‌ها پدر و مادر‌ها با شیوه برخورد مناسب با کودک و چالش‌های روبه‌رو، آشنا می‌شوند. به هر اندازه که والدین درباره بیماری بیش‌تر بدانند، به همان اندازه می‌توانند در ارتقاء کیفیت زندگی کودک موثر باشند.

از طرفی پدر و مادر باید یک سبک زندگی سالم برای کودک در نظر بگیرند، تغذیه مناسب، خواب منظم و کافی، ورزش، انجام کار‌های مورد علاقه و… را در برنامه او بگنجانند. اگر والدین زمان یا توانایی کافی برای انجام این امور را ندارند می‌توانند از پرستار کودک نیمه وقت بخواهند، در انجام دادن این برنامه‌ها برای کودک به آن‌ها کمک کند.

نگهداری از کودکان مبتلا به اختلال توره در آسانیسم

بروز تیک عصبی در کودکان، علاوه بر ایجاد ناراحتی خود کودک، عاملی برای نگرانی و ناراحتی والدین است. والدین علاوه بر مشغله‌های کاری خود، باید مدام برای درمان کودک تلاش کرده، و به‌طور مداوم از او مراقبت کنند. آن‌ها باید به کودک کمک کنند تا مانند سایر کودکان زندگی کند.

 این مسائل فشار زیادی بر پدر و مادر تحمیل کرده و ممکن است از آن‌ها پدر و مادری خسته بسازد. در این شرایط وجود یک نفر برای کمک به آن‌ها، آشنا به بیماری توره و با توانایی رفتار مناسب با کودک، می‌تواند سودمند باشد. آسانیسم برای آسایش شما و کودکانتان، انواع خدمات پرستار کودک در کرج و تهران و پرستار کودک بیمار در منزل را ارائه می‌دهد. برای ثبت سفارش و دریافت خدمات کافی است اطلاعات خود را در وبسایت یا اپلیکیشن ثبت کرده و یا با شماره 02191304433 تماس حاصل نمایید.