هیچ بچه ای ترسو به دنیا نمی آید. برخی کودکان بدلیل تفاوت در شخصیت یا ویژگی های ارثی شجاع تر (بی باک تر) و برخی دیگر خیلی محتاط و محافظه کار هستند که اینها جز ترس بشمار نمی‌آیند. بخشی از رشد کودکان همراه با ترس و از بدو تولد تا مقاطع سنی متفاوت است. اضطراب و اختلالات فکری در نتیجه ترس کودکان بروز می کند که همواره والدین و پرستار کودک می بایست از ترس کودک و عوامل ایجاد آن جلوگیری کنند.
در غیر اینصورت با فرکانس های متفاوت می توان گوش را تحریک کرد. همچنین والدین یا مراقب کودک آرام آرام باید کودک را عادت دهند و می توانند در مواجهه با صدای بلند مانند موسیقی بلند و … کانال وردی گوش را با دست بسته و چند لحظه بعد اندکی مسیر شنوایی را باز بگذارید این تمرین را بارها انجام داده تا کودک با صدا عادت کند. در این مواقع که کودک از صدا می ترسد او را در آغوش گرفته و ابراز همدلی کنید. با ارامش با کودک صحبت کرده که میدانید صدا اذیتش می کند و بیا گوشهایت را ببندیم و بعد کمی باز کنیم و اگر اذیتت کرد دوباره گوشاتو می بندیم … . این کار را انقدر انجام داده که کودک سازگاری پیدا کند.
خانواده این نوع ترس کودکان را در کودکی می بایست حل کنند یکی از راه ها مراجعه به پزشک و روانشناس است. در صورتیکه که این مشکل حل نشود کودک در سنین بالاتر و هنگام حضور در جوامع شلوغ مثل مدرسه نمیتواند خودش را با محیط وفق دهد و در ارتباط با هم سن و سالانش آسیب می بیند.
چه زمانی ترس در کودکان بروز می کند
کودکان با توجه به اینکه در دوران زندگی کودکانه خود همراه تفریح و لذت و بازی هستند، اما واکنش هیجانی و عاطفی یا فیزیکی “ترس” را با توجه به مکان و زمان خاص از خود دارند. موارد و چیزهایی که کودک تا به حال تجربه نکرده یا مشاهده نکرده، عامل هراس کودک می شوند. ترس در کودکان با توجه به دوره های سنی متفاوت خواهد بود و در برخی موارد طبیعی است. موارد طبیعی بودن ترس مانند: پرهیز از خطر، ترس کودک چند ماهه بدلیل عدم شناخت دیگران و شناخت تنها مادر و وابستگی و نزدیکی به مادر.
علائم ترس کودکان
ترس بسیار موثر بر سلامت جسمی و روانی کودک است. کودکان ترسو ویژگی‌هایی رو به خود میگیرند که امکان دارد در زندگی حال و حتی شغل آینده با مشکل مواجه شوند. ازجمله علائم ترسهای کودکان خجالت و گوشه گیری، قدرت تصمیم گیری پایین و برخی دیگر:- فرار از محیط و موقعیت هراس آمیز
- درخواست کمک
- جیغ و فریاد زدن
- به بدن چنگ زدن
- پریدن رنگ صورت
- تنگی نفس همچنین گرفتگی صدا
- بالا رفتن ضربان قلب
- تعریق
- ناخن جویدن
- حس خستگی شدید
- بی اختیاری ادرار
- شب ادراری
- لکنت زبان
- اختلال خواب
- اختلال گوارشی
- خشم و عصبانیت
- حسادت
انواع ترس کودکان
انواع ترس کودکان با توجه به رشد و و بزرگ شدن یا مقاطع سنی متفاوت خواهد بود. همانطور که پیشتر اشاره شد ترس کودک از بدو تولد تا حدود یک سالگی طبیعی و بدلیل عدم شناخت است. ترس شرطی کودک و محیط تازه: دوره بعدی ترس طبیعی کودک زمان راه افتادن کودک است که در دوره کودک بدون همراهی مادر و مستقل در محیطی تازه قدم میگذارد و تجربه راه رفتن را تاکنون نداشته است. در این دوره خود والدین نیز نگران و مضطرب هستند. در این مواقع بجای نگرانی والدین یا پرستار کودک در منزل نزدیک و در دسترس کودک بوده و بعد از هراسیدن او را در بغل گیرند. گاهی نیز کودک در اثر ترس دیگر کودکان و همبازی و هم سن هایش از حتی یک اسباب بازی می ترسند. این موضوع حتی در نبود کودک دیگر هم ممکن است در کودک شما ترس از این وسیله بازی باشد. دراینصورت بچه دچار ترس شرطی می شود. نکته: افراد خانواده در ترسو بودن کودک نقش بسزایی دارند. والدین نباید خیلی مضطرب و هراس داشته باشند. همواره والدین و نگهدار کودک می بایست بچه را تشویق کنند و خود از چیزی نهراسند.ترس از تاریکی در کودکان
همانطور که روانشناسان گفته اند: اکثر کودکان ترس از تاریکی داشته و بیشتر کودکان زیر 6 سال این نوع ترس را دارند. ترس از تاریکی در کودکان در این سنین طبیعی است. در این مورد والدین و خانواده یا مراقب کودک نباید آن را بد بدانند یا کودک را تمسخر کرده چراکه اشتباه است.
ترس از صدا (صدای ناگهانی)
کودکانی که از صدای بلند یا صدای ناگهانی (صدای جیغ کودکان، صدای موسیقی بلند و …) میترسند و با دیگران ارتباط برقرار نمی کنند، ابتدا می بایست دیگر حس های کودک را تست کرد. حس بویایی، لامسه، چشایی و بینایی کودک تست شود که بیش یا کمتر از حد نرمال دریافت میکند؟ یا خیر، چراکه در برخی موارد بصورت ژنتیکی حساسیت شنیداری بسیار بالایی دارند و در محیط های شلوغ و پر سر و صدا آرامش نداشته و می هراسند.
در غیر اینصورت با فرکانس های متفاوت می توان گوش را تحریک کرد. همچنین والدین یا مراقب کودک آرام آرام باید کودک را عادت دهند و می توانند در مواجهه با صدای بلند مانند موسیقی بلند و … کانال وردی گوش را با دست بسته و چند لحظه بعد اندکی مسیر شنوایی را باز بگذارید این تمرین را بارها انجام داده تا کودک با صدا عادت کند. در این مواقع که کودک از صدا می ترسد او را در آغوش گرفته و ابراز همدلی کنید. با ارامش با کودک صحبت کرده که میدانید صدا اذیتش می کند و بیا گوشهایت را ببندیم و بعد کمی باز کنیم و اگر اذیتت کرد دوباره گوشاتو می بندیم … . این کار را انقدر انجام داده که کودک سازگاری پیدا کند.
خانواده این نوع ترس کودکان را در کودکی می بایست حل کنند یکی از راه ها مراجعه به پزشک و روانشناس است. در صورتیکه که این مشکل حل نشود کودک در سنین بالاتر و هنگام حضور در جوامع شلوغ مثل مدرسه نمیتواند خودش را با محیط وفق دهد و در ارتباط با هم سن و سالانش آسیب می بیند.
ترس از حیوانات کودکان
ترس از حیوانات در بیشتر کودکان وجود دارد و این نوع ترس از سن 2 تا 3 سالگی با توجه به افزایش درک کودک شروع می شود. ترس از حیوانات گاهی از تجربه خود کودک مثل نیش زدن زنبور یا پارس سگ و گاهی از ترس والدین است.
ترس از خواب‌های بد در کودکان
خواب‌های بد، خواب‌های آشفته‌ای هستند که معمولا باعث بیدار شدن کودک می‌شود. او شاید نتواند به خوبی اتفاقی که درخواب برایش افتاده را بیان کند؛ اما چون خواب برایش واقعی به نظر می‌رسد؛ از رفتن به رختخواب پرهیز میکند. کودکانی که با استرس و خستگی بیش‌تری می‌خوابند، بیشتر از سایر کودکان، خواب بد می‌بینند. مصرف دارو و صدمات روحی نیز روی دیدن کابوس تاثیر گذار است اما هیچکدام از اینها را نمی‌توان به عنوان، دلیل اصلی خواب‌های بد در کودکان نام برد. بهتر است در این شرایط، پدر یا مادر در کنارش باشند و به او بگویند که هیچ خطری او را تهدید نمی‌کند.ترس از حمام و سرویس بهداشتی
ترس کودک از سرویس بهداشتی و حمام می‌تواند به دلایل مختلفی باشد. ترس او ممکن است؛ از سروصدای سیفون، فلاش تانک صدای آب و حتی از ریختن آب روی سر و بدنش در حمام باشد. اگر کودک از ریختن آب روی سر و بدنش میترسد؛شما باید به آرامی این کار را انجام دهید. با کودک بازی کنید تا با شما همراه شود؛ برای مثال، می‌توانید یکسری از اسباب بازی‌هایش را همراه او به حمام ببرید یا اجازه دهید کف و حباب درست کند تا حمام کردن برایش جذاب شود. اگر او از سرویس بهداشتی میترسد باید به او آموزش دهید که هرکدام از وسایل موجود در سرویس بهداشتی و حمام چگونه کار می‌کنند و کم کم او را با منبع ترس رو به رو کنید.ترس از دکتر و دندانپزشکی
ترس کودک از دکتر و دندانپزشکی، یکی از مشکلاتی است که اغلب پدر و مادر‌ها با آن مواجه آن هستند. دلیل اصلی ترس از پزشک و دندانپزشک، تداعی شدن حس درد، آمپول زدن و … است. در این شرایط پدر و مادر باید درباره اتفاقات و تجربیاتی که قرار است کودک به دست بیاورد با او حرف بزنند. در نظر گرفتن جایزه، پس از مراجعه به مطب، همراهی و سرگرم کردن او، در از بین بردن این نوع از ترس‌ها، بی تاثیر نیست.ترس، مفید برای کودک
البته بعضی از ترس‌ها برای کودکان مفید است؛ و با انواع ترس‌هایی که در این مقاله گفت شد متفاوت است. ترسهای مفید، در حالت عادی بروز میکند و شدید و غیر منطقی نیست و به‌طور کلی به کودک، کمک میکند با احتیاط‌تر عمل کند.تفاوت ترس و فوبیا در کودکان
اگر ترس در کودک به خوبی مدیریت نشود؛ می‌تواند تبدیل به فوبیا شود. منظور از فوبیا، ترسهای قوی و غیر منطقی هستند؛ به طوری که می‌توانند برای مدت طولانی ادامه داشته باشند و برای کودک و پدر و مادر او دردسر ساز شوند. گاهی فوبیا، حالت عادی کودک رابه هم می‌زند. احساس ضعف عمومی، حالت تهوع، لرزش، اسهال و… را به دنبال داشته یا حتی منجر به شب ادراری در کودکان شود.روش‌های درمانی ترس و فوبیا
· حساسیت زدایی
یکی از روش‌هایی که که برای از بین بردن ترس، درکودکان مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ حساسیت زدایی است. اما قبل از هر کاری باید با یک متخصص مشورت کنید و با نظارت او این کار را انجام دهید. در این روش، کودک به صورت مرحله به مرحله، با منبع ترس و اضطراب رو به رو می‌شود. برای مثال، کودکی که از سگ وحشت دارد؛ ابتدا بهتر است درباره سگ با او صحبت کنید یا عکس و فیلم‌های این حیوان را به او نشان دهید. سپس او را تشویق کنید از جایی امن این حیوان را بببیند. و در مرحله آخر یک سگ آرام را ببیند. شما در هر مرحله از این درمان به کمتر شدن ترس در کودکتان کمک می‌کنید.افزایش اعتماد بنفس
در بعضی موارد، پزشک، افزایش اعتماد بنفس را، به عنوان راه درمان راه درمان کودک، تشخیص می‌دهد. او به کودک کمک میکند با استفاده از بالا بردن، اعتماد بنفس، با ترس‌هایش مقابله کند. تمرینات تمدد اعصاب و تنفسی نمونه‌هایی از این تمرینات هستند.دارو درمانی
همچنین ممکن است، پزشک همراه با درمان‌های دیگر از درمان دارویی استفاده کند. پزشک با توجه به وضعیت کودک، به عنوان جزئی از برنامه درمان، داروهای ضد افسردگی را استفاده میکند.- چگونه به کودک کمک کنیم؛ بر ترسش غلبه کند؟ یادتان نرود شما الگوی اصلی کودک هستید؛ کودک حفظ آرامش در این شرایط را، می‌تواند از رفتار شما الگو برداری کرده و با ترس مقابله کند.
- کم کم او را با چیزهایی که از ان میترسد روبه رو کنید؛ توجه داشته باشید وارد کردن فشار به کودک می‌تواند اوضاع را بدتر کند، پس عجله نکنید و به مرور زمان این کار را انجام دهید.
- خیلی از ترس‌ها مربوط به ناآگاهی است؛ کودک شما تجربیات محدودی دارد که باعث ایجاد ترس در او می‌شود. شما با آگاهی کودک از اینکه چه چیزهایی خیالی هستند و چه چیزهایی واقعی، می‌توانید به او کمک کنید.
- در مواردی، پدر و مادر بعضی از ترسهای خودشان را در حضور کودک بیان می‌کنند؛ این یک رفتار اشتباه است. کودک باید در کنار پدر و مادر احساس آرامش و امنیت داشته باشد؛ و نشان دادن آرامش و اینکه بر اوضاع مسلط هستید می‌تواند حس امنیت را ایجاد کند.
- یکی از مواردی که می‌تواند روی کودک تاثیرگذار باشد و باعث مقابله او با ترسهای مختلف شود؛ داستان‌ها یا انیمیشن‌هایی است که کاراکتر‌های آن با ترسشان مقابله می‌کنند.
