یک بیماری شایع در افراد مسن و سایر افراد در سنین مختلف، آلزایمر یا فراموشی است که بسیاری از والدین با آن مواجه هستند.
اگر والدینی به این عارضه مبتلا هستند، بهترین راه برای بهبود وضعیت آنها، مراقبت از سالمند یا حتی بهتر از آن، یافتن پرستار است.
رفتار مناسب با بیمار مبتلا به آلزایمر مستلزم شناخت ماهیت بیماری و روش های مناسب مراقبت از بیمار است. با گذشت زمان، افراد مبتلا به آلزایمر عزیزان خود را نمی‌شناسند، داستان‌هایی از گذشته تعریف می‌کنند که اصلاً وجود نداشته است، از جامعه کناره گیری می‌کنند، وقایع اخیر و بسیاری چیزهای دیگر را فراموش می‌کنند، بنابراین آنها نیاز به توجه زیادی دارند.
بیماری آلزایمر یا زوال عقل معمولاً افراد مسن را درگیر می‌کند و همه اعضای خانواده را تحت تأثیر قرار می‌دهد. داشتن اطلاعات، تجربه و حتی حمایت از سازمان‌هایی مانند انجمن زوال عقل برای یادگیری در مورد رویکرد و مراقبت صحیح بسیار مهم است.
اما مهم‌تر از همه، یک فرد مسن مبتلا به آلزایمر چگونه باید رفتار کند؟
آلزایمر (Alzheimer’s disease) چیست؟
بیماری آلزایمر یک بیماری زوال عقل است، یک اختلال عملکرد مغز که در آن ظرفیت ذهنی بیمار کاهش می‌یابد.
بیماری آلزایمر یک بیماری پیش‌رونده با مشکلات و علائمی است که به مرورزمان افزایش می‌یابد و مراقبت از بیمار پیچیده و حساس می‌شود.
در ابتدای راه این بیماری وقایع زندگی اخیر کم رنگ شده و رو به فراموشی می‌روند، خاطرات قدیمی محو می‌شوند و حتی بیمار به جایی می‌رسد که در زمان‌های پی در پی سؤال‌های تکراری می‌پرسد پس از آن ممکن است نام اطرافیان و حتی جاده‌ها و خیابان‌ها را فراموش کند و نتواند هیچ کاری را با دقت قبل انجام دهد.
در مراحل بعدی افسردگی، عصبانیت و پرخاشگری و ناتوانی در انجام فعالیت های شخصی که مستلزم حضور دائمی فردی برای مراقبت از او است خود را نمایان می‌کند.
پیشنهاد می‌کنیم مقاله ارتباط بین توهم،آلزایمر و هذیان را مطالعه کنید.
رفتار با سالمند آلزایمری باید چگونه باشد؟
مراقبت در منزل از بیماران آلزایمری و سالمندان یک سرویس 24 ساعته است، به همین دلیل نحوه رفتار با یک فرد سالمند مبتلا به آلزایمر آن‌قدر مهم است که می تواند بر روی سلامت جسمی و روحی آنها تأثیر زیادی بگذارد.
یکی از دلایل این بیماری افزایش سن است و حتی میتواند سال ها قبل از بروز علائم بیماری آلزایمر شروع شود که توسط متخصص مغز و اعصاب یا روانپزشک قابل تشخیص است.
آلزایمر درمانی ندارد و یک بیماری مغزی پیش رونده و مخرب است که در آن بیمارغمگین و تنها است و هیچ درک درستی از واقعیت ندارد بنابراین درمان یک فرد مسن مبتلا به آلزایمر بسیار مهم است و اطرافیان بیمار باید خونسردی خود را حفظ کنند، با جدیت و محبت با آنها رفتار کنند، در آغوش گرفتن و بوسیدن بیمار بر روحیه او تأثیر زیادی می‌گذارد این افراد همه چیز را می‌دانند و درک می‌کنند، اما به دلیل احساسات سردرگمشان، نباید زیاد از آنها مطالبه کنید.
دلایل رفتار پرخاشگرانه سالمندان مبتلا به آلزایمر چیست؟
افراد مبتلا به بیماری آلزایمر رفتارهای تهاجمی از خود نشان می‌دهند، بهتر است فردی که از او مواظبت می‌کند او را درک کند و در مقابل رفتارهایش منطقی باشد.
بی ادبی، تهدیدهای فیزیکی، پرتاب وسایل منزل از جمله پرخاشگری‌هایی است که نباید از آنها عصبانی شوید و چیزی نگویید. از دلایل این اعمال میتوان احساس ترس، عدم درک گفتار و رفتار دیگران، نگرش اطرافیان و ناتوانی در کنترل رفتار مناسب خود را نام برد.
برای کنترل پرخاشگری سالمندان مبتلا به آلزایمر به نکات زیر توجه کنید:
- در چنین مواقعی صبور باشید و طوری رفتار نکنید که پرخاشگری آنها را افزایش دهد.
- طوری رفتار کنید که بیمار بداند شما او را درک می‌کنید.
- روش‌های مختلفی را برای دور شدن بیمار از محل امتحان کنید.
طوری رفتار نکنید که بیمار بداند شما از رفتار او می‌ترسید و نگران هستید. - بسیاری از افراد برای مقابله با پرخاشگری بیمار دست و پای او را می‌بندند. این اقدام بسیار اشتباه است.
- از هیچ دارویی برای تسکین بیمار استفاده نکنید مگر اینکه توسط پزشک تجویز شده باشد.
نحوه برخورد با سالمندان مبتلا به آلزایمر
برای مراقبت از والدین مبتلا به آلزایمر، باید نکاتی را بدانید: برای مثال، اگر بیمار اشتباهی کرد، وانمود کنید که متوجه آن نشده اید، و همه چیز درست است.
همچنین به یاد داشته باشید که هیچ دارویی را در دسترس او نگذارید و از تمام درهای خروجی، حمام، اتاق خواب و غیره محافظت کنید. به این ترتیب مطمئن هستید که هیچ اتفاقی نمی‌افتد.
نکته دیگر اینکه سالمندان مبتلا به آلزایمر توانایی رسیدگی به امور مالی و اداری را ندارند پس بهتر است مسئولیت انجام این کارها را به عهده فرزندانشان بگذارند.
بازی و تفریح، صحبت و حرکت از جمله مواردی است که باعث بهبود وضعیت بیمار و جلوگیری از تشدید بیماری می‌شود همچنین میتوانید از گروه‌ها و انجمن های مربوطه کمک بگیرید.
علائم این بیماری عبارتند از:
- تغییرات شخصیتی در سالمندان
- کمبود حافظه کوتاه مدت
- اختلال در قضاوت و تصمیم گیری
- مشکلات زبان و ادراک
- مشکل در انجام وظایف شخصی
در کنار دانستن این علائم، پیشنهاد می‌شود اگر قرار است از این بیماران مراقبت کند بهتر است شناخت کاملی از بیماری و نحوه برخورد با سالمندان مبتلا به آلزایمر داشته باشد.
نحوه ارتباط با سالمندان مبتلا به آلزایمر
بیماران مبتلا به آلزایمر با از دست دادن تدریجی حواس خود در انجام کارها و توانایی‌های فکری مانند حافظه کوتاه مدت، فراموشی، ناتوانی در صحبت کردن، ناتوانی یا ضعف در بیان کلمات و کاهش بسیاری از توانایی‌های شناختی رنج می‌برند. استدلال، توجه، تمرکز و… در آنها به نحوی است که نمی‌توانند ارتباط خوبی با دیگران برقرار کرده و با افراد اطراف خود مشورت کنند.
اگر رفتار ما محبت آمیز باشد، بیمار نیز واکنش های مناسبی مانند شادی و رضایت از خود نشان می‌دهد و در صورت دریافت رفتار خصمانه و رقت انگیز، ممکن است واکنش های هیجانی مانند پرخاشگری، عصبانیت، غم و افسردگی را تجربه کند.
برای برقراری ارتباط با افراد مسن مبتلا به آلزایمر، موارد زیر را در نظر داشته باشید:
- باید با لحنی ملایم و آرام با او صحبت کرد.
- هنگام سردرگمی، لازم است که بیمار را سرزنش نکنید و با
- پیشنهادات خوب اشتباهات او را اصلاح کنید.
- اگر فردی از پشت به او نزدیک شوند، ممکن است بیمار وحشت کند یا آشفته شود.
- شما باید همیشه با بیمار صحبت کنید حتی زمانی که او نمی‌فهمد دیگران چه می‌گویند.
- بهتر است هر از چند بار یک سؤال از او بپرسید و مهلتی برای پاسخ دادن به او بدهید.
- قبل از اینکه از بیمار بخواهید کاری انجام دهد، بهتر است او را با نام صدا بزنید، هنگام صحبت با او تماس چشمی برقرار کنید تا به تمرکز او کمک کنید.
- وقتی با فرد مبتلا به آلزایمر صحبت می‌کنید، رادیو و تلویزیون را خاموش کنید تا مزاحم تمرکز او نشوید.
- در صورت امکان از طنز استفاده می‌شود، اما هرگز نباید بیمار را مسخره کرد.
کنترل آلزایمر در سالمندان
برای کنترل و پیشگیری از بیماری آلزایمر بهتر است کارهای زیر را انجام دهید:
- نوشتن و خواندن
- زیاد بخوانید و بنویسید.
- مطالب را برای خود بلند بخوانید.
- با تغییر صدا به جای شخصیت های کتاب یا نویسنده برای خود در خواندن تنوع ایجاد کنید.
- هر روز مجله ای را که بیشتر دوست دارید بخوانید.
- محتوایی یا خاطره ای را که دوست دارید یادداشت کنید.
- تغییر عادت های ساده
- با دست مخالف مسواک بزنید.
- با دست مخالف غذا بخورید.
- با دست مخالف شانه کنید.
- تقویت حافظه دیداری
- از نزدیک به عکس خانوادگی نگاه کنید، چشمان خود را ببندید و شروع به توضیح کنید.
- وسایل خانگی را جابه‌جا کنید.
- هم چیز را برای تقویت مغز برای به خاطر سپردن و یادآوری آنها عوض کنید.
- پیدا کردن سرگرمی های جدید
- عادات روزانه خود را با سرگرمی تغییر دهید، حتی اگر متفاوت و موقتی باشد.
- با دوستان خود به تفریح و کوه بروید.
- باغبانی کنید
- باغبانی به شما کمک می‌کند تمرکز کنید و حافظه شما را بهبود می‌بخشد. با کاشت یک یا دو گیاه کوچک در یک گلدان شروع کنید.
- ورزش کنید.
- رژیم غذایی سرشار از آنتی اکسیدان ها و غذاهای ضد التهاب
- با قریبه ها صحبت کنید
- پازل های ذهنی مانند جدول یا سودوکو انجام دهید
نحوه نگهداری پرستار از سالمند آلزایمری
وقتی سالمند یا فردی دچار این بیماری می‌شود، شاید در مراحل اولیه نیازی به پرستار نداشته باشد؛ اما در مراحل بعدی نیاز کسی در کنار بیمار کاملاً ضروری است و کمک گرفتن از یک پرستار سالمند به شما توصیه می‌شود.
ابتدا پرستار باید ماهیت بیماری را مشخص کند و تفکر و شرایط خود را برای انجام کار آماده کند تا برنامه ریزی دقیقی برای خود و بیمار تهیه کند.
نحوه مراقبت پرستار از افراد مسن مبتلا به آلزایمر موضوع دیگری است. زیرا ممکن است بیمار به طور ناگهانی رفتار و اعمال غیرقابل پیش بینی داشته باشد.
پرستاران نیز باید با حفظ تعامل اجتماعی با بیماران، مشارکت بیماران دارای مشکل و ایجاد امکان همکاری از پیشرفت این بیماری جلوگیری کنند.
این خدمات نیازمند دانش، تخصص و تجربه کافی است و پرستار با قبول کردن این مسئولیت باید وظایف زیر را نیز انجام دهد:
- کنترل مصرف داروها
- نظافت و استحمام
- کمک به رفت‌وآمد
- نظم و مسئولیت پذیری
- کمک به ورزش و تحرک
- کارهای روزمره منزل
- کنترل امورات مالی (درصورت درخواست خانواده)
سرگرمی برای بیماران آلزایمری
سرگرمی هایی برای سالمندانی که به بیماری آلزایمر دچارند شامل پارک رفتن، گل کاشتن، قدم زدن و رفتن به جنگل و ساحل جز فعالیت هایی است که میتوانید بیرون از خانه با سالمندان انجام دهید.
نگاه کردن به آلبوم های خانوادگی،گوش دادن به موسیقی، خواندن کتاب، تماشای بازی های مورعلاقه، بازی کردن با دومینو و پازل نیز میتواند از سرگرمی هایی باشد که میتوان در خانه به همراه افراد سالخورده انجام داد.
21 نکته مهم برای نگهداری سالمندان آلزایمری
- به جای واکنش سریع و نادرست، با انعطاف، حوصله و حمایت به احساسات بیمار توجه کنید.
- همه اعضای خانواده باید ماهیت بیماری آلزایمر را درک کنند و برنامه های ذهنی و سایر برنامه‌ها را با پیشرفت بیماری تطبیق دهند.
- بیمار آلزایمر به تدریج حافظه خود را از دست می‌دهد، بنابراین سؤالات زیادی می‌پرسد، با حوصله به او پاسخ دهید.
- محیط خانه را برای بیماران آلزایمری ساکت و ایمن نگه دارید، به یاد داشته باشید که رفتار این افراد کمتر قابل پیش بینی است، بنابراین برخی از وسایل خانه مانند اجاق گاز یا چاقو می توانند با پیشرفت بیماری به منبع خطر تبدیل شوند. صدای بلند و وجود تلویزیون میتواند برای او آزاردهنده باشد.
- با او بحث نکنید. به عنوان مثال، اگر او اصرار دارد والدینش را که سال‌ها پیش فوت کرده‌اند ملاقات کند، اصرار نکنید که آنها دیگر زنده نیستند. در عوض، به آنها بگویید که آنها افراد فوق‌العاده‌ای هستند و در صورت امکان از آنها دیدن خواهید کرد.
- وضعیت جسمی و شخصی خود را بررسی کنید. به عنوان مثال، وجود یا عدم وجود یبوست، خستگی، عفونت یا قرمزی پوست در بیمار. درد، گرسنگی، تشنگی را بررسی کنید.
- افراد مبتلا به زوال عقل به‌مرورزمان توانایی تفکر و درک را از دست می‌دهند، بنابراین نمی‌توانند در خانه تنها باشند. مثلاً فراموش می‌کنند بعد از پختن، گاز را خاموش کنند. فراموش می‌کنند شیر آب یا درب ورودی را ببندند.
- فرصت استفاده از تلفن در مواقع ضروری را ندارند. اگر تنها بمانند از آتش سوزی، نشت گاز، برق گرفتگی و … می‌ترسند.
- افراد مسن مبتلا به آلزایمر باید در فواصل زمانی مناسب استراحت کنند؛ بنابراین پس از انجام کارهای محرک، مکانی برای استراحت او فراهم کنید.
- وعده های غذایی مغذی و سالم را به افراد مبتلا به آلزایمر ارائه دهید. علاوه بر این، رژیم غذایی مدیترانه ای (میوه ها، سبزی‌ها، غلات کامل، ماهی و لبنیات) و استفاده از ویتامین ها، زردچوبه و آنتی اکسیدان ها برای پیشگیری از ابتلا به بیماری ها مناسب است.
- از او کمک بخواهید. مثلاً بگویید «بیا صندلی را با تو جابه‌جا کنیم» یا «برای تا کردن لباس‌ها به کمکت احتیاج دارم».
- رفتار بد یک بیمار آلزایمر به معنای دشمنی او با شما نیست. این اختلالات رفتاری جنبه شخصی ندارند و بخشی طبیعی از روند پیشرفت بیماری هستند.
- برای هر رفتاری به دنبال دلیل باشید و همیشه برای علائم مربوط به یک دارو یا بیماری خاص به پزشک مراجعه کنید.
- حتی در موارد حاد فرد مبتلا به آلزایمر نام خود را فراموش می‌کند، اما زبان بدن و رفتار شما را درک می‌کند. پس به جای اینکه خستگی و عصبانیت خود را نشان دهید، با مهربانی و لبخند به نیازهای او پاسخ دهید، زیرا رویکرد مثبت شما اعتماد به نفس و شادی زیادی به او می‌بخشد.
- اگرچه رفتار نادرست برای همه بیماران طبیعی است، اما نباید اجازه داد که خیلی شدید شود. رفتار پرخاشگرانه سالمند آلزایمری گاهی اوقات خطرناک است و برای جلوگیری از آسیب به بیمار و سایر اعضای خانواده باید با مشورت پزشک و دارو کنترل شود.پیشنهاد می‌کنیم مقاله راههای پیشگیری از آلزایمر در سالمندان را مطالعه کنید.
- ممکن است در مواردی مجبور باشید بیمار و خانه را ترک کنید. در این صورت برای اطمینان از سلامت بیمار از فرد مورد تأیید بخواهید که در کنار بیمار بماند. درها را ببندد، وسایل برقی خطرناک مانند آسیاب، چرخ گوشت، داروها و محصولات شیمیایی را دور از دسترس قرار دهد.
- برای رفتار روزمره و برنامه ریزی در خانه روال هایی را ایجاد کنید تا بیمار راحت تر تکرار کند و به خاطر بسپارد، مثلاً زمان خواب، غذا خوردن و استحمام را تغییر ندهید.
- برای کسی که آلزایمر دارد کتاب نخوانید، بلکه به او کمک کنید شعر حفظ کند، موسیقی و زبان بیاموزد. افرادی که هنوز به مراحل پایانی بیماری نرسیده‌اند، از طریق شبکه‌های اجتماعی و سفر، تماس‌هایشان فعال می‌ماند، اما اگر این افراد رها شوند، زندگی‌شان تکراری و خسته کننده می‌شود.
- به رفتار بد و بهانه‌های بی مورد بیمار توجه نکنید؛ زیرا توجه به این رفتار دور باطلی ایجاد می‌کند و او را تشویق به تکرار این عادات خواهد کرد. رفتار مثبت او را با توجه و محبت تقویت کنید و رفتار بد او را نادیده بگیرید.
- عصبانیت و ناراحتی خود را در حضور او ابراز نکنید. اگر ناراحت و عصبانی هستید، نفس عمیق بکشید و تا 10 بشمارید یا در صورت امکان از خانه خارج شوید.
- به خودتان نگاه کنید، حمایت عاطفی از خودتان به اندازه مراقبت از بیمار مهم است. در غیر این صورت کم کم دچار خستگی روحی می‌شوید.
در صورتی که از سالمند دارای آلزایمر خود به خوبی و زیر نظر پرستار مراقبت کنید میتوانید از خدمات شرکت پرستاری آسانیسم کمک بگیرید تا افراد کاربلد از سالمند عزیزتان مراقبت کنند.
4 پاسخ
با سلام. پدربزرگم تازگی دچار علایم الزایمر شده و خیلی براش نگرانم. میخاستم ببینم اگه مثل دوران جوانیش براش چند تا مرغ و خروس بگیرم که مواظبشون باشه حالش بهتر میشه؟
سلام دوست عزیز. بله یکی از درمان های بیماران الزایمری که در ابتدای راه هستند نگهداری از حیوان و پرنده مورد علاقه آن ها است.
برای عمه پیرم که مبتلا به آلزایمر شدید و نمی تونه کارهاش خودش انجام بده می خوام درخواست پرستار کنم. چطور می تونم شرایط شما را بدونم؟
ممنون از انتخاب مرکز ما برای خدمت به این سالمند عزیز. شما با شماره های مرکز تماس بگیرید و با کارشناسان ما سوال های خودتون در میان بگذارید.