درمان خانگی یبوست در سالمندان

یبوست از مشکلاتی است که، افراد در هر سنی ممکن است آن را تجربه کنند. این بیماری به دلیل از بین رفتن قوای جسمانی در سالمندان، شدت بیش‌تری پیدا می‌کند به‌طوریکه  بسیاری از افراد بالای65 سال به آن مبتلا می‌شوند. شیوع این بیماری در سالمندان معمولی 50 درصد و در سالمندانی که در خانه سالمندان حضور دارند به 74 درصد می‌رسد. اما علت بروز یبوست در سالمندان چیست و چگونه درمان می‌شود؟ شما می‌توانید برای نگهداری از عزیزان سالمند خود و همراهی سالمند در چالش‌های دوران پیری، از پرستار سالمند آسانیسم کمک بگیرید. برای دریافت خدمات باید سفارش خود را ثبت کنید.

یبوست چیست؟

منظور از یبوست یک بیماری مشخص نیست، بلکه به مشکلاتی که فرد در حرکت روده تجربه می‌کند اشاره دارد. تکرار دفع در هفته کم‌تر از 3 مرتبه را نیز به‌عنوان یبوست می‌شناسند. اما بهتر است هرگونه اجابت مجاز سخت، تخلیه ناقص، مدفوع سفت و… را یبوست بنامیم. این وضعیت ممکن است شرایط سختی برای سالمند شما به‌وجود آورد و با درد و ناراحتی همراه باشد. پس بهتر است علائم آن را تشخیص داده و راه‌های درمان آن را امتحان کنید.

علت یبوست در سالمندان

عوامل زیادی باعث ابتلا به یبوست می‌شوند. برای درمان، بهتر است علت ابتلا به آن را ریشه‌یابی کرده، تا پس از بهبود از واگرد بیماری جلوگیری کنید. این عوامل شامل:

دارو‌ها

در صورتی که سالمند برای درمان بیماری‌های خود دارو مصرف می‌کند، باید به آن‌ها به عنوان علت بیماری مشکوک باشید؛ چراکه خیلی از دارو‌ها مثل دارو‌های ضد تشنج، آنتی هیستامین‌ها، دیورتیک‌ها، مکمل‌های آهن، دارو‌های ضد روان‌پریشی، آنتی اسید‌ها، مکمل‌ها کلسیم و رزین‌های اسید صفراوی عامل ایجاد یبوست هستند.

تغییرات در روال زندگی

بعضی از سالمندان با  تغییر روال زندگی مثل مسافرت، نشستن‌های طولانی در وسایل نقلیه، تغییر در دفع، برهم خوردن برنامه غذایی و… دچار یبوست می‌شوند.

ابتلا به بعضی از بیماری‌ها

هر قسمتی از بدن که دچار مشکل شود، قسمت‌های دیگر را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بدین‌ترتیب ابتلا به بعضی از بیماری‌ها، احتمال ابتلا به یبوست را افزایش می‌دهد. در بعضی از موارد، سندروم روده تحریک پذیر، پارکینسون، مشکلات دستگاه گوارش، اختلالات تیروئید و… عامل ابتلا به یبوست هستند.

مصرف ناکافی آب

نوشیدن آب به میزان کافی، بر عدم ابتلا به یبوست تاثیر دارد. آب مصرفی در روده جذب می‌شود و چنانچه سالمند به اندازه کافی آب مصرف نکند، آب به میزانی به روده نمی‌رسد که روده نرم بماند و موجب یبوست نشود.

مصرف ناکافی فیبر‌ها

حتما تاکنون شنیده‌اید که مصرف فیبر برای سلامت دستگاه گوارش سالمند مفید است. فیبر‌ها در مواد غذایی مثل میوه‌ها، سبزیجات، غلات، دانه‌ها، آجیل و… یافت می‌شوند. این مواد دو گروه‌اند، فیبر‌های محلول و نامحلول. فیبر‌های نامحلول باعث حجیم شدن مدفوع می‌شوند.

هنگامی که مدفوع حجیم شد، همه چیز به حرکت در می‌آید و روده تخلیه می‌شود. فیبر‌های محلول نیز، آب را به خود جذب کرده و ماده‌ای ژله‌ای مانند را به‌وجود می‌آورند. بدین ترتیب مدفوع روان‌تر شده و به راحتی از روده عبور می‌کند. چنانچه به بدن سالمند به اندازه کافی فیبر نرسد، دچار یبوست خواهد شد.

عدم تحرک

ورزش، تحرک، پیاده روی و… همگی از ابتلا به یبوست جلوگیری می‌کنند. اما اغلب افراد سالمند به دلایل مختلف، تحرک کم‌ی دارند. با کم‌تر شدن تحرک، حرکات روده نیز کاهش یافته و شاهد بروز یبوست خواهیم بود.

تشخیص یبوست شدید در سالمندان

اگر می‌خواهید بدانید که سالمند به یبوست مبتلا شده است یا نه باید درباره علائم زیر از او سوال بپرسید. اگر حداقل دومورد از علائم را تجربه کرده باشد؛ به یبوست مبتلا شده است.

• سفت شدن مدفوع و دفع همراه با درد و ناراحتی
• اجابت مجاز کم‌تر از سه مرتبه در هفته
• سوزش، گرفتگی و درد در معده
• بروز حالت تهوع و نفخ
• احساس عدم تخلیه پس از دفع
• فشار بیش‌از اندازه به روده‌ها هنگام دفع

خطرات یبوست برای سالمندان

شاید برایتان سوال به‌وجود آمده باشد که آیا یبوست خطرناک است یا نه؟ هر روزه، مواد غذایی متفاوتی وارد بدن ما می‌شود. طی فرایندی که در بدن طی می‌شود، مواد مفید از غذای مصرفی استخراج شده و مورد استفاده قرار می‌گیرد. اضافات و سموم آن نیز از طریق ادرار، تنفس و مدفوع از بدن خارج می‌شود. در صورتی که سالمند به یبوست مبتلا شده و دفع به‌خوبی صورت نگیرد؛ مدفوع یا همان اضافات و مواد سمی توسط روده بازجذب می‌شوند. در این شرایط اگر بدن سعی داشته باشد که این سموم را از روش دیگری دفع کند، شاهد بیماری‌های ریوی و مشکلات پوستی خواهید بود و درصورتی که مواد سمی در قسمت‎‌هایی از بدن انباشته شود موجب ابتلا به تومور‌های خوش خیم و بدخیم در بدن سالمند می‌شود. اگر هم تجمع مدفوع خروجی روده را ببندد و از خروج سایر اضافات و سموم جلوگیری کند، موجب نفخ و در بعضی از سالمندان یا عامل بیهوشی و مرگ‌خواهد بود. سایر مشکلاتی که در اثر یبوست پدید می‌آید شامل:

شکاف مقعدی:

هنگامی که مدفوع برای خروج فشار زیادی به مقعد وارد کند، سالمند دچار شکاف مقعدی یا همان پارگی مقعد می‌شود. این بیماری با نام فیشرآنال یا شقاق مقعدی نیز شناخته می‌شود. مبتلا شدن به این بیماری با خونریزی و احساس درد همراه خواهد بود، به‌گونه‌ای که حتی دفع ادرار و سرفه کردن  با درد و سوزش همراه می‌شود.

پرولاپس رکتوم:

در بعضی از سالمندان، همراه با یبوست پرولاپس رکتوم نیز اتفاق می‌افتد. هنگامی که فشار جانبی روده به اندازه‌ای است که نمی‌تواند آن را تحمل کند، پرولاپس رکتوم یا بیرون‌زدگی رکتوم اتفاق می‌افتد. این بیماری در هر سن و جنسیتی ممکن است اتفاق بیفتد، اما در سالمندان که بیش‌تر به یبوست مبتلا می‌شوند، احتمال ابتلا افزایش می‌یابد. علائم بیماری‌های مقعدی تقریبا مشابه هم است.

سالمند درصورت ابتلا به پرولاپس رکتوم علائمی چون مشاهده بافت قرمز رنگ که از مقعد بیرون می‌زند، درد در ناحیه مقعد، بی‌اختیاری مدفوع، بیرون آمدن یکسری مایعات چرکی و خونی را تجربه خواهد کرد.

بواسیر:

یکی دیگر از بیماری‌هایی که با ابتلا به یبوست احتمال ابتلا به آن افزایش می‌یابد، بواسیر یا هموروئید است. خیلی از افراد بواسیر را با پرولاپس رکتوم اشتباه می‌گیرند. اما در پرولاپس رکتوم قسمت انتهایی روده از مقعد بیرون می‌زند این درحالی است که عامل ابتلا به بواسیر، تورم عروق خونی در خارج یا داخل مقعد خواهد بود. در بواسیر احتمال خونریزی بیش‌تر و در پرولاپس رکتوم احتمال خونریزی بیش‌تر خواهد بود. این بیماری با درد شدید، خارش و مشکلاتی در نشستن ظاهر می‌شود.

چگونه یبوست سالمندان را درمان کنیم؟

درصورتی که سالمند شما به یبوست مبتلا شده باشد، مهم است که به‌موقع آن را تشخیص دهید. اگر نوع یبوست سالمند از نوع مزمن است، باید به پزشک مراجعه کرده و طبق دستورات او پیش بروید. اما اگر یبوست از نوع مزمن نیست می‌توانید از روش‌های مختلف برای درمان آن استفاده کنید. در ادامه راه‌حل‌های موجود برای درمان یبوست در سالمندان را شرح می‌دهیم.

درمان‌های خانگی یبوست سالمندان

مصرف پاپایا

پاپایا میوه‌ای پرخاصیت است؛ که برای درمان بیماری‌های زیادی توصیه می‌شود. از مدیریت دیابت و سلامت چشم گرفته تا سلامت استخوان و پیشگیری از آسم، همگی خواص پاپایا هستند. این میوه همچنین دارای میزان فیبر بالا و سرشار از ویتامین‌های E  و C  است.

خواص آنتی‌اکسیدان و مواد ضد التهابی موجود در آن نیز می‌تواند برای رفع یبوست مفید باشد. برای درمان یبوست در سالمندان، به مدت زمان 7 روز، 3 عدد پاپایا را به او بخورانید. در صورتی که سالمند به بیماری‌های دیگری نیز مبتلا است، قبل از استفاده از پاپایا  با پزشک مشورت کنید.

استفاده از لیمو برای درمان یبوست

یکی دیگر از روش‌های درمان یبوست استفاده از لیمو یا آبلیمو است. اسیدسیتریک نوعی محرک قوی برای سیستم گوارشی است. در لیمو مقدار زیادی اسیدسیتریک وجود دارد. از طرفی لیمو مواد دفع نشده و سموم را دفع می‌کند؛ در نتیجه برای درمان یبوست سالمند مفید است. برای درمان یبوست با استفاده از لیمو دو دستورالعمل وجود دارد. روش اول:

• یک لیمو را نصف کرده و نیمی از آن را بفشارید تا آب لیمو از آن خارج شود.
• آبلیمو گرفته شده را به یک لیوان آب گرم بیفزایید.
• به دلخواه می‌توانید به محلول آب و لیمو، مقداری سنگ نمک، نمک یا عسل بیفزایید.
• این نوشیدنی را در چند روز متوالی و با شکم خالی به سالمند بنوشانید تا علائم یبوست برطرف شود.

روش دوم:

• یک یا دو قاشق آبلیمو را با مقدار کمی نمک مخلوط کرده و تا درمان کامل یبوست به سالمند بنوشانید.

انجیر مناسب برای درمان یبوست

انجیر میوه‌ای خوشمزه و حاوی ویتامین‌های آ، ب و مواد معدنی است. این میوه همچنین حاوی مقادیر بالای فیبر بوده و در حفظ سلامتی دستگاه گوارش موثر است. فیبر‌ها مدفوع‌ها را در یک مکان جمع کرده، آن‌ها را نرم می‌کنند و در نهایت عاملی در دفع آسان‌تر آن‌ها هستند.‌ برای درمان یبوست سالمند از امکان استفاده از هردو نوع انجیر خشک وخیس وجود دارد. طرز استفاده از انجیر به منظور رفع یبوست به‌صورت زیر است.

• 2 تا 3 عدد انجیر خشک را شسته و در آب بخیسانید.
• اجازه دهید انجیر‌ها چند ساعت در آب بمانند سپس به سالمند بنوشانید.
• برای نتیجه بهتر هر روز صبح از انجیر خیس خورده و آب آن بخورد.

تاثیر کنجد در درمان یبوست سالمندان

دانه‌های کنجد حاوی مقدار زیادی فیبر هستند. آن‌ها می‌توانند حجم مدفوع را افزایش داده، روده را نرم و دفع را آسان‌تر کنند. برای استفاده از کنجد جهت درمان یبوست، روزانه 35 گرم کنجد به سالمند بخورانید و از او بخواهید مقدار زیادی آب بنوشد.

مصرف پروبیوتیک‌ها

در بعضی موارد دلیل بروز یبوست در سالمندان، نامتعادل بودن میزان باکتری‌های روده است. به همین دلیل متخصصان توصیه می‌کنند، از پروبیوتیک‌ها برای درمان آن استفاده شود. با مصرف این مواد غذایی، اسید‌های چرب زنجیر کوتاه و اسید لاکتیک تولید شده و به درمان یبوست کمک می‌کنند. مصرف آن‌ها می‌تواند برای درمان مدفوع آبکی مثل اسهال نیز مفید باشد. مصرف پروبیوتیک موجب افزایش حرکات روده شده و به بدن کمک می‌کنند تا خود را سم‌زدایی کرده و روده تخلیه شود. برای درمان یبوست در سالمندان مقدار مناسبی از غذاهای حاوی پروبیوتیک را در برنامه غذایی آن‌ها بگنجانید. انواع ماست حاوی پروبیوتیک هستند.

آلو خشک

حتما تاکنون درباره تاثیرات آلو خشک بر دستگاه گوارش شنیده‌اید. هر آلو خشک حاوی 1 گرم فیبر است و درمان یبوست توسط آن، تا حد زیادی به این خاصیت آلو خشک باز می‌گردد. از طرفی در آلو خشک مقداری  سوربیتول(نوعی قند الکلی) با خواص ملین‌کنندگی وجود دارد.

 البته باید توجه داشت که مصرف مقدار زیادی آلو، تاثیراتی مثل اسهال و احساس ناخوشایند دارد. برای جلوگیری از بروز این اتفاق میزان آب آلوخشک مصرفی در روز را بین 118 تا 237 میلی‌گرم و میزان مصرف خود آلو را بین 44 تا 87 کیلوگرم در نظر بگیرید.

مصرف آب و مایعات به‌اندازه کافی

برای کمک به حرکات روده بهتر است از سالمند بخواهید مقدار مناسبی آب بنوشد. جالب است بدانید که مصرف آب گازدار برای درمان یبوست موثرتر از آب شیر است. این موضوع درباره افراد مبتلا به یبوست مزمن هم صدق می‌کند. برای تعیین میزان آب مصرفی سالمند با پزشک مشورت کنید.

چای و دمنوش نعنا

نزدیک به هزاران سال است که برای درمان مشکلات معده مثل یبوست، نفخ و باد معده از چای نعنا استفاده می‌کنند. هنگامی که چای نعنا یا روغن آن مصرف می‌شود، جریان صفرا افزایش یافته و دفع آسان می‌شود. این نوشیدنی محبوب موجب تسکین روده و عضلات صاف دستگاه گوارش می‌شود. نوشیدن یک فنجان چای نعنا هنگام غروب آفتاب، مشکلات گوارشی را تسکین بخشیده و با  هضم غذا به خوابیدن راحت سالمند کمک می‌کند. همچنین سالمند می‌تواند آن‌ها را بعد از غذا مصرف کند.

دمنوش زنجبیل

زنجبیل بر هضم غذا بسیار موثر است و به همین دلیل برای درمان یبوست نیز از آن استفاده می‌شود. مصرف زنجبیل روده‌ها را تحریک کرده و دفع را آسان‌تر می‌کند. برای تهیه دمنوش زنجبیل کافی است مقداری ریشه آن را رنده کرده و به همراه یک لیوان آب بحوش داخل قوری بریزید. به زنجبیل اجازه دهید دم بکشد و روزی دوبار مصرف کنید.

دمنوش بابونه

یکی دیگر از دمنوش‌های مناسب برای درمان یبوست سالمندان، چای بابونه است. پس از مصرف چای بابونه درد در ناحیه روده‌ها کاهش یافته و حرکت مدفوع در آن سرعت می‌یابد. بهتر است این دمنوش بعد از مصرف غذا، تازمان درمان کامل یبوست مصرف شود.

مصرف قهوه در درمان یبوست سالمندان موثر است.

مصرف قهوه می‌تواند تاثیر بسزایی در درمان داشته باشد، تا جایی که مصرف قهوه کافئین دار 60 درصد موثرتر از مصرف آب آشامیدنی است. فیبر‌های موجود در قهوه، باکتری‌های موجود در روده را متعادل ساخته و شدت یبوست را کاهش می‌دهند.

سوپ‌های خوراکی

سوپ‌های رقیق  هضم را آسان کرده و موجب نرم شدن مدفوع می‌شوند. درصورتی که سالمند حساسیت غذایی ندارد، پرستار  باید در کنار نگهداری و مراقبت از سالمند در منزل انواع سوپ از جمله سوپ قارچ و بروکلی، سوپ عدس، سوپ چغندر هویج و سوپ گوجه فرنگی را در برنامه غذایی او بگنجاند. این سوپ‌ها به شیوه‌های مختلف یبوست را برطرف می‌کنند.

تاثیر ورزش در درمان یبوست سالمندان

با وجود اینکه ورزش کردن برای افراد سالخورده و مسن سخت است، اما کم‌تحرکی برای طولانی مدت، موجب برهم خوردن نظم دستگاه گوارش و مخصوصا بد کارکردن روده و شکم می‌شود. به همین جهت توصیه می‌شود که سالمند حدالامکان به‌صورت روزانه ورزش‌هایی انجام دهد. پیاده روی یکی از ورزش‌های توصیه شده است.

درمان‌های دارویی

علاوه بر درمان‌های خانگی، روش‌های دارویی و پزشکی می‌تواند کارساز باشد. دارو‌های ملین در همه داروخانه‌ها موجود است و به‌صورت آزاد به‌فروش می‌رسد. اما در نظر داشته باشید مصرف خودسرانه دارو ممکن است خطرساز شود  بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا دارو‌ها توسط پزشک تجویز شوند. این دارو‌ها شامل:

ملین‌های روان کننده

ملین‌های روان کننده، دارای نوعی روغن معدنی هستند. پس از مصرف این دارو، مدفوع لغزنده شده و به آسانی دفع می‌شود. البته باید توجه داشت که مصرف ملین‌های روان کننده در طولانی مدت، ممکن است موجب حل شدن ویتلامین‌های موجود در چربی روده شوند.

ملین‌های اسمزی

این ملین‌ها مقداری آب را به سمت روده هدایت می‌کنند. پس از ورود آب به داخل روده با مدفوع ترکیب شده و آن را نرم و روان‌تر می‌کند.

ملین‌های تحریک کننده

ملین‌های تحریک کننده روی روده تاثیرگذاشته و آن را تحریک می‌کند. در نهایت حرکات روده افزایش یافته و مدفوع از آن خارج می‌شود. استفاده از مکرر از ملین‌های تحریک کننده برای مدت طولانی، موجب وابستگی به آن‌ها خواهد شد.

آسانیسم ارائه دهنده خدمات پرستار سالمند در منزل

یبوست و نفخ می‌تواند برای سالمند دردآور و ناراحت کننده باشد. از طرفی باعث به‌وجود آمدن بیماری‌های دیگری مانند مشکلات مقعدی، ریوی، پوستی، تومور‌های خوش‌خیم و بدخیم و حتی در مواردی موجب مرگ سالمند می‌شود. در این وضعیت مهم است که یبوست را دست‌کم نگیرید و مشکل سالمند را درمان کنید. درصورتی که به یبوست شدید مبتلا است باید به پزشک مراجعه کرده و طبق دستورات او پیش بروید. اما اگر بیماری خفیف است از روش‌های خانگی نیز موثر خواهد بود. می‌توانید از پرستار سالمند بخواهید برنامه غذایی مناسبی برای سالمند تعیین کرده و انواع سوپ‌ها، دمنوش‌های گیاهی، پروبیوتیک‌ها و… را در برنامه غذایی او بگنجاند. اگر به دنبال پرستار سالمند ارزان قیمتی هستید که بتواند از عزیزان شما در چنین شرایطی مراقبت کند، کافی است با شماره 02191304433 تماس حاصل نمایید و از سرویس پرستار سالمند آسانیسم بهره ببرید.