کم خونی در سالمندان

در حال حاضر حدود 10 درصد از افراد بالای 65 سال از کم خونی رنج می‌برند که در اکثر مواقع دلیل آن نبود برنامه غذایی سالم و استاندارد است. همیشه کم خونی در سالمندان خطرناک نیست، زمانی این بیماری خطرناک می‌شود که بیماری‌های دیگر سالمند را بدتر کرده و یا باعث ایجاد بیماری‌های دیگر شود.

اگر از پرستار سالمند در منزل برای نگهداری سالمند خود کمک گرفته‌اید حتماً موارد مهم و غذاهای ممنوعه برای والدین خود که دارای کم خونی هستند را با او در میان بگذارید تا خدایی ناکرده برایش مشکلی به وجود نیاید.

در این مقاله با علائم و علت کم خونی در سالمندان، نحوه تشخیص آن و درمانش بیشتر آشنا می‌شوید. پس اگر به دنبال تمام اطلاعات در مورد کم خونی سالمندان هستید، مقاله ما را تا انتها دنبال کنید.

هموگلوبین نرمال در سالمندان چقدر است؟

هموگلوبین خون، یک پروتئین موجود در خون است که نقش مهمی در حمل اکسیژن از ریه‌ها به سایر اندام‌های بدن دارد. هموگلوبین خون همچنین در حمل دیگر مواد مانند دی‌اکسید کربن و نیتروژن نیز نقش دارد. یکی دیگر از تعاریف کم خونی می‌تواند کاهش تعداد سلول‌های قرمز خون یا میزان هموگلوبین در خون باشد.

 با توجه به اهمیت آن در انتقال اکسیژن، نگه داشتن هموگلوبین نرمال در سالمند باید جدی گرفته شود. در حالت عادی، سطح نرمال هموگلوبین نرمال در سالمندان کمی کم‌تر از بقیه افراد است. برای درک کامل جدول زیر را مشاهده کنید:

باید توجه داشته باشید یک آزمایش انجام شده در هند، و منتشر شده در سال 2019 نشان داده که سن باعث تغییر زیادی در سطح هموگلوبین با بالا رفتن سن در افراد سالم نمی‌شود. بیشتر کسانی که کاهش شدید داشتند به بیماری کم خونی یا Anemia مبتلا شدند.

در این آزمایش حدود 90 سالمند سالم که بالای 60 سال سن داشتند آزمایش شدند و سطح هموگلوبین آن‌ها با بزرگسالان زیر 60 سال تقریبا یکسان بود. یکی از عواملی که باعث کاهش خون در افراد شده در این آزمایش به بیماری‌های مزمن بوده است. بیماری‌های شایع که باعث کمبود خون در سالمند می‌شوند شامل موارد زیر هستند:

• سرطان
• بیماری‌های خود ایمنی مانند ام اس
• کولیت زخمی
• بیماری قلبی

کم خونی چیست؟

یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها در سالمندان کم خونی است. یک فرد مسن زمانی از کم خونی رنج می‌برد که میزان هموگلوبین خون یا گلبول‌های قرمز کاهش می‌یابد، بنابراین دیگر این قسمت از بدن قادر به رساندن اکسیژن لازم به بافت‌های بدن نیست.

علائم کم خونی در سالمندان

کمبود آهن یا کم خونی ناشی از افزایش سن در اثر بیماری یا خونریزی ایجاد می‌شود. البته اگر فردی در کودکی دچار این مشکل شود و آن را درمان نکند، این مشکل در سنین بالا به او حمله می‌کند. کمبود آهن شایع‌ترین نوع کم خونی است. یکی از علائم کمبود آهن در بزرگسالان خستگی مداوم است. این یکی از علائم کمبود آهن است و کمبود آهن علائم زیادی دارد.

بیشتر سالمندان به دلیل بیماری‌هایی که دارند از کم خونی رنج می‌برند. در میان علائم و نشانه‌های مرتبط با کم خونی در سالمندان، یکی از علائم شایع، ضعف و احساس خستگی مزمن در سالمندان است.

همانطور که می‌دانید وظیفه گلبول‌های قرمز در بدن رساندن اکسیژن به قسمت‌ها و بافت‌های مختلف بدن است. زمانی که تعداد این گلبول‌های خون کاهش می‌یابد و گلبول‌های قرمز کافی برای حمل اکسیژن به بدن وجود ندارد، قسمت‌های مختلف بدن علائم مربوط به کمبود اکسیژن را نشان می‌دهند. اما از دیگر علائم و نشانه‌های کم خونی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• شکستن ناخن‌ها بدون دلیل و زود به‌ زود 
• مبتلا شدن به بیماری‌های عفونی به صورت مداوم
• خستگی، ضعف، بی حالی در بیشتر زمان‌ها
• داشتن ضربان قلب بالا 
• مشکل در بلع غذا 
• رنگ پریدگی پوست، لثه‌ها، ناخن‌ها 
• از دست دادن اشتها 
• سر شدن و بی حسی دست و پا 
• کاهش تحریک پذیری و انرژی در زمان یادگیری
• سردرد و سرگیجه 
• کاهش تمرکز
• تنگی نفس هنگام راه رفتن

دلایل ابتلا به کم خونی در سالمندان

در سنین بالا، کم خونی و کمبود آهن می‌تواند عواقب غیرمنتظره‌ای برای بدن انسان ایجاد کند. خوب است با علل کم خونی سالمندان آشنا شوید تا بتوانید بهتر آن‌ها را کنترل کنید:

• کمبود آهن در رژیم غذایی

در مراقبت از سالمندان باید به تغذیه آنها توجه زیادی کرد. رژیم غذایی سالمندان باید حاوی مقدار کافی آهن باشد. گوشت، آجیل، عدس، لوبیا، گوجه فرنگی، سیب زمینی، شکلات تلخ، اسفناج، کلم بروکلی، اسفناج و غیره حاوی آهن هستند. ویتامین C به جذب آهن کمک می‌کند، بنابراین ویتامین C باید در رژیم غذایی سالمندان گنجانده شود.

یکی از عوامل اصلی کم خونی در بزرگسالان، نداشتن رژیم غذایی مناسب و منظم است. از غذاهای غنی از آهن مانند پسته، اسفناج استفاده کنید تا بتوانید مشکل کم خونی را درمان کنید. همچنین گنجاندن داروهای گیاهی در رژیم غذایی می‌تواند تأثیر بسزایی در کم خونی بزرگسالان داشته باشد.

• شیمی درمانی و استفاده از این قبیل داروها

با افزایش سن، بدن انسان دیگر مانند گذشته سالم نیست. از علائم سرطان خون و استفاده از داروهای آن می‌توان به باعث کاهش گلبول‌های قرمز در بدن و ایجاد کم خونی اشاره کرد.

• خونریزی

یکی دیگر از علل کم خونی در بزرگسالان خونریزی است. بریدگی‌ها، کبودی‌ها و موارد دیگر می‌توانند باعث خونریزی زیاد شوند و کم خونی را به دنبال دارند. از علایم شایع دیگری مانند زخم معده سالمندان، سرطان، تومورها، فتق، فیبروم رحم و… می‌توانند باعث خونریزی و کم خونی شوند.

در بیشتر موارد، خونریزی و از دست دادن گلبول‌های قرمز می‌تواند علت اصلی ابتلا به کم خونی در افراد سالمند باشد.

• اختلالات کلیوی

در اکثر افراد سالمند مبتلا به بیماری کلیوی عارضه کم خونی و حتی کمبود آهن وجود دارد. به طور معمول، در کلیه افراد مسن تولید اریتروپویتین انجام نمی‌شود. اریتروپویتین می‌تواند اثرات زیادی بر سلامت گلبول‌های قرمز داشته باشد.

• تداخل در جذب آهن

خوردن سایر غذاها همزمان با منابع غذایی غنی از آهن می‌تواند در جذب آهن اختلال ایجاد کند. به عنوان مثال اگر ماست را با گوشت مصرف کنید، میزان جذب آهن در گوشت بسیار کاهش می‌یابد. خوردن شیر با خرما باعث کاهش جذب آهن خرما می‌شود.

• کمبود ویتامین

کمبود ویتامین B12 و فولات می‌تواند باعث کم خونی در بدن شود.

• ناتوانی در جذب آهن

آهن از طریق روده کوچک در بدن انسان جذب می‌شود. برخی از افراد سالمند دارای اختلالات روده‌ای مانند بیماری کرون هستند که هضم غذا را دشوار می‌کند. برداشتن بخشی از روده می‌تواند باعث مشکلاتی در جذب آهن شود؛ بنابراین سالمندانی که از این مشکلات رنج می‌برند باید اقدامات لازم را برای پیشگیری و درمان کم خونی زیر نظر پزشک انجام دهند.

پیشگیری از کم خونی در سالمندان

کم خونی یکی از عوارضی است که با رعایت نکات کوچک می‌توان از آن پیشگیری کرد. از جمله راه های پیشگیری از کم خونی در سالمندان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. غذاهای غنی از آهن را به رژیم غذایی خود اضافه کنید. سعی کنید مصرف سبزیجات سرشار از پروتئین و آهن را افزایش دهید. 
2. ویتامین‌ها یکی از بهترین منابع آهن هستند. سعی کنید ویتامین‌ها و میوه‌های مفید را در برنامه غذایی خود قرار دهید. استفاده از منابع غذایی غنی از ویتامین C در هر وعده غذایی برای جذب بهتر آهن مفید است. 
3. نوشیدن قهوه و چای بعد از هر وعده غذایی می‌تواند از جذب آهن در بدن جلوگیری کند.
4. اگر عادات غذایی ناسالمی دارید، سعی کنید با مراجعه به متخصص تغذیه و تهیه یک برنامه غذایی اولیه آنها را اصلاح کنید. 
5. سعی کنید قند خون نرمال داشته باشید
6. از نان‌هایی استفاده کنید که به اندازه کافی خمیر آن ور آمده و خوب پخته شده است. 
7. از میوه‌های خشک مانند انجیر خشک، پسته، گردو و … استفاده کنید.
8. غلات و حبوبات را در رژیم غذایی خود بگنجانید. 
9. اگر جز افرادی هستید که در این سن از بیماری های گوارشی سالمندان رنج می برید حتماً برای درمان با پزشک خود مشورت کنید.
10. گوشت قرمز، مرغ و ماهی را در برنامه غذایی خود قرار دهید.

روش های تشخیص کم خونی

• تست میزان سطح آهن در بدن
• اندازه گیری سطح پروتئینی که آهن را از روده منتقل می‌کند (پروتئین ترانسفرین)
• اندازه گیری پروتئین ذخیره کننده آهن (سطح فریتین)
• اندازه گیری درصد حجم خون اشغال شده توسط گلبول‌های قرمز و هموگلوبین (هماتوکریت)
• اندازه گیری حجم گلبول‌های قرمز
• دیدن درون روده بزرگ با دستگاه مخصوص (آندوسکوپی و کولونوسکوپی)

آزمایش CBC چگونه کم خونی سالمندان را تشخیص می‌دهد؟

آزمایش CBC یکی از مطمئن‌ترین راه‌ها برای تشخیص کم خونی در سالمندان است. این آزمایش به عنوان آزمایش شمارش کامل گلبول‌های خون شناخته می‌شود و به پزشکان اجازه می‌دهد تا به راحتی کم خونی را در افراد مسن تشخیص دهند.

معمولاً در این تست جزئیات مهم زیر اندازه گیری و نمایش داده می‌شود:

• هموگلوبین: اندازه گیری پروتئین حامل اکسیژن در هر دسی لیتر خون
• هماتوکریت: بخشی از خون برای تشکیل گلبول‌های قرمز
• گلبول های قرمز: اندازه گیری تعداد گلبول‌های قرمز در هر میکرولیتر خون
• گلبول های سفید: اندازه گیری تعداد گلبول‌های سفید در هر میکرولیتر خون.
• پلاکت ها: سلول‌های مهم در لخته شدن خون
• تعداد سلول: میانگین اندازه گیری گلبول‌های قرمز خون

به طور کلی میزان هموگلوبین طبیعی در بدن یک فرد بالغ باید بین 14 تا 17 گرم در دسی لیتر و در بدن یک زن سالمند بین 12 تا 15 دسی لیتر باشد. با تجزیه و تحلیل نتایج آزمایشات، پزشک می‌تواند نوع کم خونی افراد مسن را شناسایی کرده و آن را درمان کند. سه نوع کم خونی در سالمندان شایع است:

• نورسیتیک: گلبول‌های قرمز خون دارای اندازه طبیعی هستند.
• ماکروسیتیک: زمانی که گلبول‌های قرمز خون بزرگتر از حد طبیعی هستند.
• میکروسیتیک: زمانی که گلبول‌های قرمز کوچکتر از حد طبیعی هستند.

تاثیرات کم خونی بر سالمندان

کم خونی از آن دسته بیماری‌هایی است که در صورت تشخیص علائم باید فوری درمان شود. هر چه شدت آن بیشتر باشد، مدت زمان بیشتری برای بهبودی لازم است. بدن سالمندان در این دوران به اندازه کافی ضعیف و ناتوان می‌شود، علاوه بر این کم خونی می‌تواند این ضعف و ناتوانی را بیش از پیش افزایش دهد. اما از جمله عوارضی که کم خونی در افراد مسن می‌تواند داشته باشد، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ضعف و خستگی یک فرد مسن به حدی افزایش می‌یابد که قادر به انجام کارهای روزمره خود نیست.
• میزان افسردگی، گوشه گیری و… در میان سالمندان مبتلا به کم خونی بسیار بالا می‌رود. 
• اگر سالمندی از کودکی به این بیماری مبتلا باشد، در سنین بالا قابل درمان نیست.

مقدار مجاز مصرف آهن به هنگام کم خونی

مقدار توصیه شده روزانه (RDA) برای جذب آهن در آقایان 10 میلی گرم (میلی گرم) و برای خانم‌ها 12 میلی گرم است. اگرچه برنامه‌های درمان کم خونی در افراد مختلف متفاوت است، اما اکثر آنها به 150 تا 200 میلی گرم آهن ضروری روزانه نیاز دارند.

مکمل‌های آهن را می‌توان با نسخه تا زمانی که سطح آهن در بدن متعادل شود مصرف کرد.

با داشتن یک برنامه غذایی کامل و مغذی می‌توانید کم خونی را در سالمندان کنترل و بهبود بخشید. فقط استفاده از غذاهای غنی از آهن را در رژیم غذایی آن ها بگنجانید.

جذب آهن از منابع غذایی حیوانی بیشتر از منابع گیاهی است؛ بنابراین بهتر است محصولات حیوانی را در برنامه غذایی خود قرار دهید.

غذاهای غنی از ویتامین C در سبد غذایی سالمند خود قرار دهید. خوردن این غذاها می‌تواند جذب آهن را بیش از هر زمان دیگری افزایش دهند. از طرفی جذب آهن غذا در دستگاه گوارش به شدت بالا می‌رود.

مهمترین منبعی که باید در رژیم غذایی خود بگنجانید اسیدفولیک و ویتامین B12 است.

سعی کنید مصرف مواد غذایی مانند لوبیا، تخم‌مرغ و غیره را در رژیم غذایی خود کنترل کنید. این دسته غذایی ممکن است جذب کمپلکس‌های نامحلول را کاهش دهد.

وجود اسید سیتریک و اسید اسکوربیک در سیب زمینی، ریواس، انبه، گلابی و … می‌تواند جذب آهن را افزایش دهد.

درمان کم خونی در سالمندان

راه‌های زیادی برای درمان کم خونی در سالمندان وجود دارد که یکی از مطمئن‌ترین و بهترین راه‌ها مراجعه به پزشک متخصص است. پزشکان با توجه به میزان کم خونی در سالمندان داروهای مناسب را تجویز می‌کنند.

این روزها در کنار پیشرفت علم پزشکی بسیاری از افراد سعی در درمان کم خونی با طب سنتی دارند. استفاده از داروهای گیاهی می‌تواند این بیماری را درمان کند، اما به شرطی که فرد سالمند دچار کم خونی شدید یا کمبود آهن نباشد. در این صورت استفاده از طب سنتی ممکن است مؤثر نباشد.

برای اینکه بدن سالمندان آهن بیشتری جذب کند، باید غذاهایی که جذب آهن را افزایش می‌دهند مانند غذاهای غنی از ویتامین C و بتاکاروتن در رژیم غذایی آن‌ها استفاده کرد. این غذاها می‌توانند جذب آهن را بالا ببرد و در برخی موارد باید از غذاهایی که جذب آهن را در بدن کاهش می‌دهند مانند مصرف قهوه، نوشیدنی های کافئین دار و … پرهیز کرد.

خواص جوانه یونجه برای درمان کردن کم خونی در سالمندان

• جوانه یونجه بهترین جوانه برای درمان پلاکت پایین و کم خونی است.
• جوانه یونجه تصفیه کننده خون بوده و توانایی تنظیم عملکرد کبد را دارد.
• جوانه یونجه می‌تواند گرگرفتگی و نوسانات خلقی را برای زنان سالمند که یائسه شده‌اند را کاهش دهد.
• این نوع جوانه‌ها کالری کمی دارند و در عوض حاوی ویتامین‌های A، C، تیامین، ریبوفلاوین و نیاسین هستند.
• یونجه آرام بخش است.
• جوانه یونجه در درمان افسردگی سالمندان مبتلا به افسردگی مفید است.
• جوانه یونجه یک آنتی اکسیدان قوی (ضد سرطان) به شمار می‌رود.
• جوانه یونجه از ایجاد چین و چروک زودرس روی پوست جلوگیری می‌کند.
• جوانه یونجه از پوکی استخوان و بیماری‌های قلبی در سالمندان جلوگیری می‌کند.

مراقبت از سالمند مبتلا به کم خونی

فردی که به عنوان پرستار سالمند در منزل استخدام می‌شود باید تجربه و مهارت زیادی داشته باشد. البته همه ما قادر نیستیم به خوبی از عزیزان خود مراقبت کنیم. معمولاً افرادی که از سالمندان مراقبت می‌کنند دوره‌های خاصی را گذرانده‌اند و اکنون مهارت‌های مراقبت از سالمند را دارند. با افزایش سن، بروز بیماری در سالمندان افزایش می‌یابد و باید به مراقبت از این گروه توجه ویژه‌ای شود. در این بخش، با جنبه‌های مهم مراقبت از سالمندان مبتلا به کم خونی بیشتر آشنا خواهید شد:

تهیه برنامه غذایی مناسب: افرادی که از کم خونی رنج می‌برند باید یک برنامه غذایی مناسب و اساسی برای درمان کم خونی در رژیم غذایی خود بگنجانند. معمولاً در برنامه غذایی این افراد پروتئین‌ها، منابع حیوانی، سبزیجات فیبری و … نقش مهمی دارد.

فعالیت‌های ورزشی روزانه را انجام دهید: تمرین روزانه و منظم ورزشی می‌تواند کمک زیادی به از بین بردن احساس خستگی و کسالت در یک فرد سالمند کند. بسیاری از پرستاران به سالمندان کمک می‌کنند تا صبح‌ها ورزش یا پیاده روی کنند. در واقع ورزش روزانه نه تنها کم خونی را در فرد بهبود می‌بخشد، بلکه سایر قسمت‌های بدن را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد.

دارو را در زمان مناسب مصرف کنید: کم خونی در سنین بالا تنها با رژیم غذایی قابل کنترل نیست. البته علاوه بر تغذیه مناسب، باید داروهای تکمیلی تجویز شده توسط پزشک را نیز مصرف کنید. این مکمل‌ها علاوه بر درمان کم خونی، می‌توانند جذب آهن را بیشتر کنند. سعی کنید در مصرف این مکمل‌ها زیاده روی نکنید و آنها را فقط طبق دستور پزشک تجویز کنید.

پرستار سالمند با آسانیسم

به طور کلی کم خونی در سالمندان را می‌توان با داروهایی مانند مکمل‌های آهن، اسید فولیک، مگالوبلاستیک، ویتامین B12 و … درمان کرد. پزشک بسته به شرایط بدن انسان از داروهای رقیق‌کننده خون مختلفی استفاده می‌کند.

کم خونی در سالمندان به این معنی نیست که میزان خون در بدن سالمندان کم است. برعکس، به این معناست که بدن یک فرد سالمند نمی‌تواند میزان هموگلوبین مورد نیاز بدن را تأمین کند؛ بنابراین، خطاها و اختلالاتی در سیستم‌های بدن ممکن است رخ دهد. درمان به موقع این وضعیت می‌تواند به افراد مسن کمک کند تا از عوارض آن جلوگیری کنند. راه‌های زیادی برای درمان آن وجود دارد، اما یکی از بهترین راه‌ها مراجعه به پزشک است.

با تکمیل فرم ثبت سفارش یا تماس با شماره درج شده در سایت می‌توانید برای خدمات پرستار سالمند مبتلا به کم خونی در منزل اقدام کنید. پس از ثبت درخواست خود، متخصصین و کارشناسان ما برای هماهنگی بیشتر با شما تماس گرفته و با توجه به نیاز شما و سالمندتان نيرو مورد نیاز را به منزلتان اعزام می کنند.

شرکت پرستاری آسانیسم در همه مناطق تهران و کرج توانسته برای ساکنین آن پرستاران زبده و کارآزموده‌ای را برگزیند. برای مشاوره می‌توانید یکی از راه‌های ارتباطی موجود در وب سایت آسانیسم را انتخاب کنید. نیروهای پشتیبانی آسانیسم در همه ساعات شبانه روز آماده پاسخگویی به شما عزیزان هستند.