همه ما به نوعی در برهه ای از زندگی خود حتی در کوتاه مدت اسهال را تجربه کرده ایم. بدون شک نیز دردها و مشکلات ناشی از آن را به خاطر داریم. به همین دلیل بسیار اهمیت دارد پس از بروز آن، سریعا با یک متخصص مشورت کرده و برای درمان اسهال اقدام نماییم.
عوامل متعددی می تواند عامل ایجاد اسهال در فرد باشد. ولی از آنجایی که در آن نوع حرکات روده تغییر کرده و جذب مایعات در روده به حداقل می رسد، این امر می تواند کم آبی، سوزش مقعد و دیگر مشکلات این چنینی را به همراه داشته باشد. با ما همراه باشید ببینیم چطور برای تشخیص علت آن و درمان آن اقدام کنیم.
همه چیز راجع به اسهال
منظور از اسهال، مدفوع آبکی، شل در دفعات بالا است. به همین منظور، اگر جزو افرادی هستید که تعداد دفعات مدفوع شما زیاد بوده، اما غلظت مدفوع عادی و مثل همیشه است، شما جزو افراد متبلا به اسهال دسته بندی نخواهید شد. علاوه بر آن، کودکانی که از شیر مادر تغذیه می کنند نیز معمولا به اسهال دچارند که این یک امر طبیعی است.
در سطح جهانی، به صورت میانگین هر سال 2 میلیارد کیس اسهال توسط متخصصان تشخیص داده شده و در سامانه مخصوصی ثبت می شود. از این تعداد، 1.9 میلیون از آنها، کودکانی اند که زیر 5 سال سن دارند. این کودکان معمولا از کشورهای در حال توسعه اند و این امر موجب مرگ آنها می شود. در حقیقت، اسهال، دومین عامل مرگ در افراد در این گروه سنی است. به همین منظور، درمان اسهال در کودکان بسیار حائز اهمیت است.
علت بروز اسهال چیست؟
بیشترین عاملی که منجر به بروز اسهال در افراد می گردد، وجود عفونت در دستگاه گوارش آنها است. میکروب هایی که در این مسئله در همه گروه های سنی نقش دارند عبارتند از:
- باکتری
- ویروس
- عفونت های انگلی
اسهال عملکردی (Functional)
در مواردی که این بیماری به صورت مزمن گزارش می شود، آن را اسهال عملکردی (کارکردی) می نامند؛ زیرا تمامی ارگان های مربوطه در آزمایش ها به نظر عملکرد مناسبی دارند، اما کارکرد آنها آن طور که باید و شاید نیست و منجر به بروز این نوع بیماری می گردد. در کشورهای در حال توسعه، سندروم روده تحریک پذیر (IBS) یکی از عوامل اصلی در ایجاد اسهال عملکردی است.
از جمله علائمی که در IBS گزارش می شود عبارتند از:
- اسپاسم عضلات شکمی
- درد در ناحیه شکم
- تغییر عادات روده که موجب اسهال، یبوست یا بروز هر دو آنها به صورت همزمان می شود
بیماری التهابی روده؛ عامل بعدی در بروز اسهال مزمن
بیماری های التهابی روده (IBD) دیگر عامل مهم در بروز اسهال های مزمن است. بیماری کرون و کولیت نیز از این نوع اند و در صورتی که برای درمان اسهال در این نوع بیماری ها اقدام نکنید، احتمال درگیر شدن کل سیستم گوارشی شما وجود خواهد داشت. در هر دو این بیماری ها نیز فرد ممکن است در مدفوع خود خون مشاهده کند.
دیگر مواردی که در بروز اسهال مزمن موثر اند:
- کولیت میکروسکوپیک: اسهال در این نوع بیماری عموما به صورت مداوم ادامه دارد و بیشتر افراد در سنین بالا را درگیر می کند. در واقع، بیشترین میزان علت بروز اسهال در سالمندان، این بیماری است. نکته دیگر اینکه علائم و نشانه های اسهال بیشتر در طول شب فرد را درگیر می نماید.
- اسهال سندروم سوء جذب و سوء هضم: اولین سندروم مربوط به اختلال در جذب مواد مغذی است و دومین به علت اختلال در عملکرد هضم. بیماری سلیاک یکی از این دست موارد است.
- عفونت های مزمن: مصرف بیش از حد آنتی بیوتیک ها می تواند یکی از عوامل اصلی در بروز اسهال مزمن شناخته شود.
- غدد درون ریز: بعضا مسائل هورمونی می تواند باعث اسهال شوند. بیماری آدیسون و تومور کارسینوئید از جمله این موارد اند.
- سرطان: اسهال نئوپلاستی با انواع مختلف سرطان روده در ارتباط است.
تشخیص دقیق برای درمان اسهال
درمان اسهال منوط به تشخیص دقیق علت آن است. راه های زیر، از جمله روش های رایج در تعیین دلیل بروز اسهال در بیمار است:
- آزمایش خون
- آزمایش مدفوع: در این آزمایش وجود باکتری یا انگل در مدفوع شما تشخیص داده می شود.
- کولونوسکوپی: این روش بیشتر در اسهال های مزمن به کار می رود. با استفاده از آن پزشک سعی در تشخیص بیماری های IBD و IBS دارد.
البته اگر قادر به مراجعه به حضوری به مطب و مراکز درمانی نیستید، می توانید با سرویس دکتر در منزل شرکت آسانیسم، متخصص گوارش را به خانه آورده و هر چه سریع تر درمان بیماری خود را آغاز نمایید.
رایج ترین روش ها برای درمان اسهال
در بیشتر موارد، بدن بدون هیچ درمان به خصوصی خود را بهبود داده و در جهت رفع اسهال پیش می رود. بعضا نیز درمان های خانگی در بهبود هر چه سریع تر کمک کننده خواهند بود؛ اما در این بین افراد دیگری نیز وجود دارند که علت ایجاد این بیماری در آنها یک امر جدی است و برای درمان اسهال نیاز به روش های دیگر زیر نظر پزشک متخصص دارند. از جمله روش های موثر و تجویز شده عبارتند از:
مصرف آنتی بیوتیک ها
در صورتی که باکتری یا انگل عامل بروز اسهال در بیمار شده باشند، آنتی بیوتیک برای بهبود شرایط تجویز خواهد شد. البته اگر عامل ایجاد آن ویروس باشد، این داروها کمکی نخواهند کرد.
مایع درمانی
مایع درمانی در شرایطی که مایعات بسیاری از بدن شما دفع شده باشد یا اصلا جذب مایع در روده ها با مشکل رو به رو باشد، مایع درمانی توسط پزشک تجویز خواهد شد. منظور از این روش، مصرف آب و نمک، آب میوه یا آب گوشت است. البته اگر نوشیدن این موارد باعث استفراغ می شود، مایعات IV برای شما تجویز می گردد.
به صورت کلی، آب در جایگزین مایعات از دست رفته بسیار مفید است، اما متاسفانه مصرف آن به صورت تنها، مواد مغذی چون نمک، الکترولیت هایی چون سدیم و پتاسیم را شامل نمی شود. از این رو، بهتر است پس از مشورت با پزشک برای درمان اسهال بیشتر از آب میوه ها استفاده کنید یا سوپ را در وعده های غذایی خون جای دهید.
ارزیابی داروها
بسیاری از داروها می توانند منجر به بروز اسهال در افراد شوند. اگر پس از شروع درمان یا مصرف داروی به خصوصی این امر در شما به وجود آمد و برای مدت زمان طولانی ادامه داشت، حتما با پزشک خود مشورت نمایید. احتمالا در دوز مصرفی یا نوع آنها تغییری ایجاد خواهد شد.
همواره تحت نظر پزشک باشید
اگر بیماری های التهابی روده (IBD) علت بروز اسهال در شما بوده اند، بهتر است هر چه سریع تر به متخصص گوارش مراجعه کنید. این بیماری ها عموما تا همیشه با فرد همراه اند و پزشک به شما کمک می کند تا علائم آنها را تحت کنترل داشته باشید. اسهال نیز یکی از نشانه های آنها است و با مصرف دارو و تحت نظر دکتر بودن، علائم پایان یافته و از بروز دوباره آنها جلوگیری خواهد شد. بنابراین، درمان اسهال را جدی گرفته؛ زیرا ممکن است نشانه بروز یک بیماری دیگر در سیستم گوارشی شما باشند.
