بروز آلرژی‌های غذایی در کودکان نسبتاً شایع است. بسیاری از واکنش‌های آلرژیک جزئی هستند، اما برخی از واکنش‌ها بسته به پاسخ سیستم ایمنی بدن کودک می‌توانند خطرناک یا حتی تهدید کننده زندگی باشند. برای جلوگیری از بروز حساسیت غذایی کودک، پرستار نوزاد با توجه و کنترل تغذیه او از وقوع واکنش‌های آلرژیک جلوگیری می‌کند. برای ایمن و سالم نگه داشتن فرزند خود، مراقبین کودک باید از حساسیت غذایی کودک شما مطلع شده و آماده مقابله با واکنش‌های آلرژیک باشند. خدمات نگهداری از کودک از بروز هر گونه خطر احتمالی جلوگیری می‌کند.
حقایقی در رابطه با حساسیت غذایی کودکان
- آلرژی‌های غذایی تا 8٪ از نوزادان و کودکان را تحت تأثیر قرار میدهد.
- واکنش‌های آلرژیک غذایی می‌تواند از علائم خفیف پوستی یا گوارشی گرفته تا واکنش‌های شدید و تهدید کننده زندگی باشد.
- تعداد فزاینده‌ای از مرگ و میر ناشی از آلرژی غذایی گزارش می‌شود. یک عامل اصلی در این مرگ و میرها، تأخیر در مصرف داروهای اضطراری نجات دهنده زندگی، به ویژه اپی نفرین بوده است.
- ضروری است كه مراكز مراقبت از كودكان و پرستار در منزل هنگام نگهداری از کودک برای جلوگیری از مواجهه تصادفی با مواد حساسیت زا و واکنش و اقدام سریع برنامه ریزی دقیقی داشته باشند.
حساسیت غذایی کودک و آنافیلاکسی چیست؟
آنافیلاکسی یک واکنش آلرژیک است که کل بدن را تحت تأثیر قرار میدهد. بدن در اثر تماس با ماده حساسیت زا، مواد شیمیایی به ویژه هیستامین را در بافت‌های قلب، ریه‌ها، دستگاه گوارش یا پوست آزاد می‌کند. در اثر این واکنش رگ‌های خونی به قدری گسترده می‌شوند که فشار خون به شدت افت می‌کند.
علائم حساسیت غذایی کودک و واکنش‌های آلرژیک آن
بیشتر واکنش‌های آلرژیک بدون رفتن به بیمارستان و در منزل قابل درمان هستند. دانستن علائم و نشانه‌های واکنش آلرژیک برای پرستار به هنگام نگهداری از کودک بسیار مهم است تا بتوانند در اسرع وقت اقدام مناسب را انجام دهند. به محض اینکه مراقب کودک علائم واکنش آلرژیک را مشاهده کرد، باید برنامه عملیاتی را که قبلاً توسط والدین و پزشک کودک توافق شده است، دنبال کند. شایعترین علائم رایج واکنش آلرژیک عبارتند از:
- احساس عذاب قریب الوقوع
- گرگرفتگی، گزگز یا خارش پوست. تورم لب‌ها یا مفاصل، نمایان شدن کهیر یا بثورات پوستی، تعریق، رنگ پریدگی
- وجود توده یا احساس غلغلک در گلو، گرفتگی گلو، گرفتگی صدا مشکل در بلعیدن، گرفتگی بینی، آبریزش بینی، احساس “پری” در گوش‌ها
- تنگی قفسه سینه، صدای خس خس یا صدای بلندی که از ریه‌ها می‌آید، تنگی نفس.
- حالت تهوع، گرفتگی شکم نفخ شکم استفراغ، اسهال
- سبکی سر، ضعف ضربان یا ضربان قلب نامنظم یا سریع، گیجی، تشنج یا اسپاسم
- استفراغ، حالت تهوع، درد شکم، اسهال.
- مشکل در بلعیدن، آبریزش بینی، خارش چشم، آبریزش بینی، عطسه کردن، اضطراب، سردرد احساس ضعف و خستگی
در مراحل وخیم‌تر حساسیت غذایی منجر به وقوع واکنش‌های آنافیلاکسی در کودک می‌شود. علائم شوک شامل فشار خون پایین، پوستی رنگ پریده یا قرمز، عرق کرده یا خشک، گیجی، اضطراب یا بیهوشی. اشکال در تنفس یا تنفس پر سر و صدا، غذاهایی مانند تخم مرغ، بادام زمینی، گندم، شیر و بعضی از حبوبات معمولاً باعث آنافیلاکسی می‌شوند. ممکن است کودکان در ابتدا علائم وخیمی نداشته باشند اما در صورت عدم رسیدگی به موقع، واکنش‌های شدید آلرژیک و آنافیلاکسی به وجود آید. علائم هشدار دهنده‌ای مانند کهیر، همیشه قبل از بروز واکنش‌های جدی نمایان نمی‌شود. اولین علائم هشدار دهنده ممکن است فقط “یک احساس قلقلک در دهان” یا ناراحتی شکمی باشد.
نقش پرستار کودک در کنترل حساسیت غذایی در کودک
کودکان می‌توانند نسبت به غذاها، داروها، موی حیوانات، نیش زنبور، گیاهان و گرده‌های گل‌ها واکنش‌های آلرژیک داشته باشند. دانستن حسایست غذایی کودک و آماده بودن برای آن روشی اساسی است که می‌تواند کودک را در امان نگه دارد. برای ایمن بودن از آلرژی، پرستار کودک باید:
درباره حساسیت غذایی کودک و آلرژی او از والدین می‌پرسد
وقتی والدین پرستار کودک استخدام می‌کنند باید در رابطه با حساسیت غذایی کودک خود با او صحبت کنند. آنها باید به طور دقیق هرگونه آلرژی مواد غذایی، دارویی یا سایر مواد حساسیت زا (مانند نیش زنبورهای عسل) که باعث واکنش‌های آلرژیک در کودک می‌شوند را مشخص کنند.
پرستار کودک باید اطلاعات مشخصی درباره علائمی که معمولاً به دلیل حساسیت غذایی کودک نمایان می‌شود را بداند. بهتر است این اطلاعات را به صورت مکتوب بدست آورد تا به پرونده کودک اضافه شود. اطلاعات را حداقل سالی یکبار یا هر زمان که در وضعیت حساسیت کودک تغییر کرد، به روز کند. پرستار کودک در منزل با اتخاذ یک رژیم غذایی مقوی و عاری از غذاهای حساسیت زا به رشد کودک کمک می‌کند. برای اطلاع از حقوق پرستار کودک در منزل تهران با ما تماس بگیرید.
برنامه ریزی با والدین
اگر کودکی حساسیت شناخته شده‌ای دارد، پرستار کودک باید با توجه به توصیه‌های پزشک، در صورت بروز واکنش آلرژیک، با والدینش همکاری کند. در صورت نیاز به دارو، والدین باید که آن دارو را تهیه کنند. پرستار باید مطمئن باشد که والدین فرم مجوز دادن دارو به هنگام بروز حساسیت غذایی در کودک و ایجاد واکنش شدید آلرژیک را به او می‌دهند. همچنین موارد زیر را کنترل می‌کند:
- غذاهای حساسیت زا را دور از دسترس کودکان خردسال نگه می‌دارد.
- قبل و بعد از غذا خوردن کودکان سطوح را تمیز نگه می‌دارد.
- مطمئن می‌شود که کودکان قبل و بعد از غذا خوردن و بعد از بازگشت از بازی در فضای باز، دست‌های خود را می‌شویند.
- کودک را از خوردن غذاهای حساسیت زا منع می‌کنند. به این صورت که اگر او عاشق کره بادام زمینی بوده اما به آن حساسیت داشته باشد، با تکنیک‌های خلاقانه او را از خوردن آن منع می‌کند.
حساسیت غذایی کودک و کنترل آن توسط پرستار
محافظت از کودک در برابر قرار گرفتن در معرض مواد غذایی حساسیت زا مختلف مهمترین راه جلوگیری از بروز آنافیلاکسی که تهدید کننده زندگی است. اکثر واکنش‌های آنافیلاکتیک در نتیجه قرار گرفتن در معرض ماده حساسیت زا به صورت تصادفی رخ میدهد. قرار گرفتن در معرض مواد حساسیت زای مواد غذایی می‌تواند از طریق موارد زیر رخ دهد:
• چشیدن
• بلعیدن
• استنشاق
• لمس کردن
پرستار کودک در منزل و والدین باید یک برنامه ویژه برای زمان‌هایی که واکنش‌های شدید به وجود می‌آید تهیه کنند. این برنامه شامل دستورالعمل‌های کتبی در مورد حساسیت غذایی کودک و اقدامات لازم برای جلوگیری از خوردن آنها و کنترل آن است. علاوه بر آن لازم است که یک برنامه درمانی دقیق در صورت بروز واکنش آلرژیک تنظیم شود. از جمله نام داروها، دوزها‌ی مورد نیازدارو که کودک باید در صورت بروز واکنش آنها دریافت کند. همچنین این طرح باید شامل علائم خاصی باشد که نیاز به تجویز یک یا چند دارو را نشان دهد. بر اساس این برنامه، مراقبان کودک باید آموزش ببینند، صلاحیت خود را نشان دهند و اقدامات لازم زیر را انجام دهند:
- جلوگیری کودک از قرار گرفتن در معرض غذاهایی خاصی که به آن حساسیت دارد با کمک بازی و ترفند‌های جالب.
- شناخت علائم واکنش آلرژیک.
- درمان واکنش‌های آلرژیک.
مراقبان کودک در منزل باید از غذاهایی که ممکن است با نام‌های مختلف در لیست موادی که باعث حساسیت غذایی کودک می‌شود، آگاهی داشته باشند. به عنوان مثال محصولات شیر ممکن است به عنوان کازئین، کازئینات، کشک و لاکتوگلوبولین شناخته شوند.
با نظارت دقیق و آموزش مکرر به کودکان در مورد این مسئله باید از اشتراک غذا بین کودکان جلوگیری کرد. پرستار کودک باید دست‌ها و صورت کودکان و تمام سطوحی را که با غذا در تماس بوده‌اند بشویند تا ایجاد واکنش‌های به حداقل برسد. همچنین باید بلافاصله و به درستی داروهای تجویز شده را در صورت واکنش آلرژیک طبق دستورالعمل‌های از پیش تعیین شده اجرا کند.
پیشگیری از حساسیت غذایی کودک
• تغذیه با شیر مادر به طور انحصاری برای چهار تا شش ماه اول یا استفاده از یک فرمول ضد آلرژی، ممکن است سیستم ایمنی بدن کودک را تقویت کرده و درماتیت آتوپیک و آلرژی به شیر را به تعویق می‌اندازد یا از آن جلوگیری می‌کند.
• ثابت نشده است که محدود کردن رژیم غذایی مادر در دوران بارداری یا در دوران شیردهی به شما کمک می‌کند تا از بروز آلرژی جلوگیری کند.
• غذاهای جامد باید بین چهار تا شش ماهگی به تدریج وارد رژیم غذایی کودک شوند. تخم مرغ، لبنیات، بادام زمینی، آجیل درختی و ماهی به دلیل اینکه مستعد ایجاد واکنش‌های آلژیک هستند باید به تدریج به کودک داده شود. در حقیقت، تأخیر در استفاده از این غذاها ممکن است خطر ابتلا به آلرژی را در کودک شما افزایش دهد.
• کاهش قرار گرفتن در معرض برخی از مواد حساسیت زا، مانند گرد و غبار، ممکن است علائم آلرژی یا آسم را به تأخیر بیندازد یا از آن جلوگیری کند. مادران می‌توانند از خدمات پرستاری آسانیسم کمک گرفته تا در آماده کردن غذا و مراقبت از کودک بهترین روش‌ها را اجرا کنند.
تغذیه سالم کودکان به تنوع نیاز دارد ولی زمانی که کودک به رژیم غذای خاصی حساسیت نشان میدهد باید از دادن آن غذا خودداری کنید.
اقدامات لازم هنگام بروز واکنش حساسیت غذایی کودک
در صورتی که علائم حساسیت غذایی کودک تشدید یافت، به پزشک کودک اطلاع دهید. هنگام استخدام پرستار کودک در مورد حساسیت های غذایی و آلرژی صحبت کنید و او را مطلع کنید. در صورت بروز علائم شدید در کودکتان اول آرامش خود را حفظ کنید و فوراً با اورژانس یک پزشک تماس بگیرید. به هیچ عنوان به صورت سر خود دارویی را به کودک ندهید زیرا ممکن است علائم را بدتر کند.
پرستار کودک باید هرگونه واکنش آلرژیک مشکوک، خوردن غذاهای مشکل دار یا تماس با ماده غذایی حساست زا را به والدین اطلاع دهد، حتی اگر واکنشی رخ نداده باشد. (بعضی اوقات، ممکن است واکنش آلرژیک غذایی و علائم آن برای اولین رخ دهد). خدمات پرستاری در منزل آسانیسم به شما کمک می‌کند تا بهترین اقدام لازم برای کودک اتفاق افتد. اگر شما ساکن شهر تهران یا کرج هستید و به پرستار کودک در کرج و تهران نیاز دارید با ما تماس بگیرید.
