حساسیت غذایی کودک و کنترل آن توسط پرستار

بروز حساسیت غذایی در کودکان که به آلرژی نیز معرف است، نسبتاً شایع شده و در جمعیت درحال رشد است. بسیاری از واکنش‌های آلرژیک جزئی هستند، اما برخی از واکنش‌ها بسته به پاسخ سیستم ایمنی بدن کودک می‌توانند خطرناک یا حتی تهدید کننده زندگی باشند.

معمولا راهی برای جلوگیزی از بروز حساسیت غذایی در کودکان وجود ندارد. برای همین اگر علائم آلرژی را در کودک خود مشاهده کردید، اول حال کودک خود را شناسایی کنید و با توجه به شرایط کودک، او را به دکتر یا اورژانس ببرید تا درمان شود و در آینده از دادن غذایی که باعث حساسیت شده اجتناب کنید.

خیلی مهم است که اگر از خدمات پرستار نوزاد یا کودک استفاده می‌کنید یا کودک را به یکی از اقوام می‌سپارید، به او بگویید که بچه شما به چه غذاهایی و گروه‌هایی غذایی حساسیت دارد تا از بروز دوباره هرگونه واکنش آلرژی غذایی در بچه خود جلوگیری کنید.

حقایقی در رابطه با حساسیت غذایی کودکان

• آلرژی‌های غذایی تا 8٪ از نوزادان و کودکان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
• واکنش‌های آلرژیک غذایی می‌تواند از علائم خفیف پوستی یا گوارشی گرفته تا واکنش‌های شدید و تهدید کننده زندگی باشد.
• تعداد فزاینده‌ای از مرگ و میر ناشی از آلرژی غذایی گزارش می‌شود. یک عامل اصلی در این مرگ و میرها، تأخیر در مصرف داروهای اضطراری نجات دهنده زندگی، به ویژه اپی نفرین بوده است.
• ضروری است كه مراكز مراقبت از كودكان و پرستار در منزل هنگام نگهداری از کودک برای جلوگیری از مواجهه تصادفی با مواد حساسیت زا و واکنش و اقدام سریع برنامه ریزی دقیقی داشته باشند.

حساسیت غذایی کودک و آنافیلاکسی چیست؟

آنافیلاکسی یک واکنش آلرژیک است که کل بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بدن در اثر تماس با ماده حساسیت زا، مواد شیمیایی به ویژه هیستامین را در بافت‌های قلب، ریه‌ها، دستگاه گوارش یا پوست آزاد می‌کند. در اثر این واکنش رگ‌های خونی به قدری گسترده می‌شوند که فشار خون به شدت افت می‌کند.

علائم حساسیت غذایی کودک و واکنش‌های آلرژیک آن

بیشتر واکنش‌های آلرژیک بدون رفتن به بیمارستان و در منزل قابل درمان هستند. دانستن علائم و نشانه‌های واکنش آلرژیک برای پرستار به هنگام نگهداری از کودک بسیار مهم است تا بتوانند در اسرع وقت اقدام مناسب را انجام دهند.

به محض اینکه مراقب کودک علائم واکنش آلرژیک را مشاهده کرد، باید برنامه عملیاتی را که قبلاً توسط والدین و پزشک کودک توافق شده است، دنبال کند. شایعترین علائم رایج واکنش آلرژیک عبارتند از:

• احساس عذاب قریب الوقوع
• گرگرفتگی، گزگز یا خارش پوست. تورم لب‌ها یا مفاصل، نمایان شدن کهیر یا بثورات پوستی، تعریق، رنگ پریدگی
• وجود توده یا احساس غلغلک در گلو، گرفتگی گلو، گرفتگی صدا مشکل در بلعیدن، گرفتگی بینی، آبریزش بینی، احساس “پری” در گوش‌ها
• تنگی قفسه سینه، صدای خس خس یا صدای بلندی که از ریه‌ها می‌آید، تنگی نفس.
• حالت تهوع، گرفتگی شکم نفخ شکم استفراغ، اسهال
• سبکی سر، ضعف ضربان یا ضربان قلب نامنظم یا سریع، گیجی، تشنج یا اسپاسم
• بالا آوردن کودک، حالت تهوع، درد شکم و اسهال او.
• مشکل در بلعیدن، آبریزش بینی، خارش چشم‌، آبریزش بینی، عطسه کردن، اضطراب، سردرد احساس ضعف و خستگی

در مراحل وخیم‌تر حساسیت غذایی منجر به وقوع واکنش‌های آنافیلاکسی در کودک می‌شود. علائم شوک شامل فشار خون پایین، پوستی رنگ پریده یا قرمز، عرق کرده یا خشک، گیجی، اضطراب یا بیهوشی، اشکال در تنفس یا تنفس پر سر و صدا کودکان است.

غذاهایی مانند تخم مرغ، بادام زمینی، گندم،  شیر و بعضی از حبوبات معمولاً باعث آنافیلاکسی می‌شوند. ممکن است کودکان در ابتدا علائم وخیمی نداشته باشند اما در صورت عدم رسیدگی به موقع، واکنش‌های شدید آلرژیک و آنافیلاکسی به وجود آید.

برخلاف باور عموم، علائم حساسیت غذایی در کودکان مانند کهیر، قبل از بروز واکنش‌های جدی نمایان نمی‌شود. اولین علائم هشدار دهنده ممکن است فقط “یک احساس قلقلک و یا خارش در دهان” یا ناراحتی شکمی باشد.

حساسیت غذایی در کودکان و کنترل آن

محافظت از کودک در برابر قرار گرفتن در معرض مواد غذایی حساسیت زا مختلف مهمترین راه جلوگیری از بروز آنافیلاکسی که تهدید کننده زندگی است.

اکثر واکنش‌های آنافیلاکتیک در نتیجه قرار گرفتن در معرض ماده حساسیت زا به صورت تصادفی رخ می‌دهد. قرار گرفتن در معرض مواد حساسیت زای مواد غذایی می‌تواند از طریق موارد زیر رخ دهد:

• چشیدن
• بلعیدن
• استنشاق
• لمس کردن

پرستار کودک در منزل و والدین باید یک برنامه ویژه‌ برای زمان‌هایی که واکنش‌های شدید به وجود می‌آید تهیه کنند. این برنامه شامل دستورالعمل‌های کتبی در مورد حساسیت غذایی کودک و اقدامات لازم برای جلوگیری از خوردن آنها و کنترل آن است.

علاوه بر آن لازم است که یک برنامه درمانی دقیق در صورت بروز واکنش آلرژیک تنظیم شود. از جمله نام دارو‌ها، دوزها‌ی مورد نیازدارو که کودک باید در صورت بروز واکنش آنها دریافت کند.

همچنین این طرح باید شامل علائم خاصی باشد که نیاز به تجویز یک یا چند دارو را نشان دهد. بر اساس این برنامه، مراقبان کودک باید آموزش ببینند، صلاحیت خود را نشان دهند و اقدامات لازم زیر را انجام دهند:

• جلوگیری کودک از قرار گرفتن در معرض غذاهایی خاصی که به آن حساسیت دارد با کمک بازی و ترفند‌های جالب.
• شناخت علائم واکنش آلرژیک.
• درمان واکنش‌های آلرژیک.

مراقبان کودک در منزل باید از غذاهایی که ممکن است با نام‌های مختلف در لیست موادی که باعث حساسیت غذایی کودک می‌شود، آگاهی داشته باشند. به عنوان مثال کودک ممکن است به شیر و دیگر محصولات لبنی که از شیر گرفته می‌شود مانند کازئین، کازئینات، کشک و لاکتوگلوبولین نیز حساسیت داشته باشند. تمام این محصولات را قبل از شروع کار پرستار آماده کنید و در مصاحبه یا دو روز اول کار به پرستار بدهید.

با نظارت دقیق و آموزش مکرر به کودکان در مورد این مسئله باید از اشتراک غذا بین کودکان جلوگیری کرد. پرستار کودک باید دست‌ها و صورت کودکان و تمام سطوحی را که با غذا در تماس بوده‌اند بشویند تا ایجاد واکنش‌های به حداقل برسد. همچنین باید بلافاصله و به درستی داروهای تجویز شده را در صورت واکنش آلرژیک طبق دستورالعمل‌های از پیش تعیین شده اجرا کند.

اقدامات لازم هنگام بروز واکنش حساسیت غذایی در کودکان

در صورتی که علائم حساسیت غذایی کودک تشدید یافت، به پزشک کودک اطلاع دهید. هنگام استخدام پرستار کودک در مورد حساسیت های غذایی و آلرژی صحبت کنید و او را مطلع کنید.

در صورت بروز علائم شدید حساسیت غذایی در کودکان، اول آرامش خود را حفظ کنید و فوراً با اورژانس یک پزشک تماس بگیرید. به هیچ عنوان به صورت سر خود دارویی را به کودک ندهید زیرا ممکن است علائم را بدتر کند.

پرستار کودک باید هرگونه واکنش آلرژیک مشکوک، خوردن غذا‌های مشکل دار یا تماس با ماده غذایی حساست زا را به والدین اطلاع دهد، حتی اگر واکنشی رخ نداده باشد. (بعضی اوقات، ممکن است واکنش آلرژیک غذایی و علائم آن برای اولین رخ دهد).

شرکت پرستاری آسانیسم به شما کمک می‌کند تا بهترین اقدام لازم برای کودک اتفاق افتد. اگر شما ساکن شهر تهران یا کرج هستید و به پرستار کودک در کرج یا شهر تهران نیاز دارید با ما تماس بگیرید.

پیشگیری از حساسیت غذایی کودک

برخی از حساسیت‌های غذایی در کودکان غیر قابل پیشگیری هستند و راهی برای جلوگیری ندارند. ولی برخی آزمایشات و مطالعات نشان دادند که راهکارهای زیر می‌تواند تا حدی از حساسیت غذایی در کودکان شما جلوگیری کند:

• تغذیه با شیر مادر به طور انحصاری برای چهار تا شش ماه اول نوزاد می‌تواند برای جلوگیری از حساسیت غذایی و تقویت بدن نوزاد بسیار مفید باشد.
• غذاهای جامد باید بین چهار تا شش ماهگی به تدریج وارد رژیم غذایی کودک شوند.
• کاهش قرار گرفتن در معرض برخی از مواد حساسیت زا، مانند گرد و غبار، ممکن است علائم آلرژی یا آسم کودک را به تأخیر بیندازد یا از آن جلوگیری کند.

برخی از فرمولاهای شیر خشک در تبلیغات خود می‌گویند ضد حساسیت بوده و برای جلوگیری از آلرژی کودک مفید هستند. ولی معمولا شیر خشک قدرت تقویتی ضد حساسیت شیر مادر را ندارد.

بعد از 6 ماه اول، تخم مرغ، لبنیات، بادام زمینی، آجیل درختی و ماهی را به تدریج و با توجه به علائم حساسیت غذایی در نوزاد به کودک خود بدهید. این محصولات مستعد ایجاد کنند آلرژی غذایی هستند و تاخیر در دادن این غذاها به کودک می‌تواند خطر حساس شدن کودک به این محصولات بیشتر می‌شود.

تغذیه سالم برای کودکان به تنوع نیاز دارد ولی زمانی که کودک به رژیم غذای خاصی حساسیت نشان می‌‌‌دهد باید از دادن آن غذا خودداری کنید.

نقش پرستار کودک در کنترل حساسیت غذایی در کودک

کودکان می‌توانند نسبت به غذاها، داروها، موی حیوانات، نیش زنبور، گیاهان و گرده‌های گل‌ها واکنش‌های آلرژیک داشته باشند. دانستن حسایست غذایی کودک و آماده بودن برای آن روشی اساسی است که می‌تواند کودک را در امان نگه دارد. برای ایمن بودن از آلرژی، پرستار کودک یا فردی که بچه خود را به او می‌سپارید باید:

درباره حساسیت غذایی کودک و آلرژی او از والدین می‌پرسد

وقتی والدین پرستار کودک استخدام می‌کنند باید در رابطه با حساسیت‌ غذایی کودک خود با او صحبت کنند. آنها باید به طور دقیق هرگونه آلرژی مواد غذایی، دارویی یا سایر مواد حساسیت زا (مانند نیش زنبورهای عسل) که باعث واکنش‌های آلرژیک در کودک می‌شوند را مشخص کنند.
پرستار کودک باید اطلاعات مشخصی درباره علائمی که معمولاً به دلیل حساسیت غذایی کودک نمایان می‌شود را بداند. بهتر است این اطلاعات را به صورت مکتوب بدست آورد تا به پرونده کودک اضافه شود. اطلاعات را حداقل سالی یکبار یا هر زمان که در وضعیت حساسیت کودک تغییر کرد، به روز کند. پرستار کودک در منزل با اتخاذ یک رژیم غذایی مقوی و عاری از غذا‌های حساسیت زا به رشد کودک کمک می‌کند. برای اطلاع از حقوق پرستار کودک در منزل تهران با ما تماس بگیرید.

برنامه ریزی با والدین

اگر کودکی حساسیت شناخته شده‌ای دارد، پرستار کودک باید با توجه به توصیه‌های پزشک، در صورت بروز واکنش آلرژیک، با والدینش همکاری کند. در صورت نیاز به دارو، والدین باید که آن دارو را تهیه کنند. پرستار باید مطمئن باشد که والدین فرم مجوز دادن دارو به هنگام بروز حساسیت غذایی در کودک و ایجاد واکنش شدید آلرژیک را به او می‌دهند. همچنین موارد زیر را کنترل می‌کند:

• غذا‌های حساسیت زا را دور از دسترس کودکان خردسال نگه می‌دارد.
• قبل و بعد از غذا خوردن کودکان سطوح را تمیز نگه می‌دارد.
• مطمئن می‌شود که کودکان قبل و بعد از غذا خوردن و بعد از بازگشت از بازی در فضای باز، دست‌های خود را می‌شویند.
• کودک را از خوردن غذا‌های حساسیت زا منع می‌کنند. به این صورت که اگر او عاشق کره بادام زمینی بوده اما به آن حساسیت داشته باشد، با تکنیک‌های خلاقانه او را از خوردن آن منع می‌کند.