آنفولانزا چیست؟ چه علائم و درمان‌هایی دارد؟

آنفولانزا یک ویروس فصلی بوده که می‌تواند باعث عفونت در بدن انسان می‌شود. این عفونت‌ها می‌توان خفیف یا شدید باشد. در بیشتر مواقع علائم آنفولانزا در حدود یک هفته بهبود می‌یابند، در حالی که برخی دیگر می‌توانند در معرض عوارض جدی باشند.

این بیماری یک عفونت ویروسی واگیردار است که در درجه اول بینی، گلو و ریه ها را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد. این بیماری به طور معمول در ماه های پاییز، زمستان و اوایل بهار رخ می‌دهد و 5 تا 20 درصد جمعیت جهان هرساله به این بیماری دچار می‌شوند.

علائم این بیماری شامل تب شدید و ناگهانی، سرفه، گلودرد، گرفتگی بدن و خستگی است. هدف در درمان آنفولانزا کاهش علائم آن است که شامل استراحت و مصرف مایعات کافی می‌شود. بیشتر افراد بعد از یک هفته بدون درمان جدی خوب می‌شوند. مراقبت‌های پزشکی ممکن است برای افرادی که در خطر عوارض جدی عفونت باشند انجام شود.

آنفولانزای فصلی به چهار نوع تقسیم می‌شود:

• آنفولانزای نوع A که شایع‌ترین نوع ویروس است که هر کدام به زیر شاخه‌های مختلف تقسیم می‌شوند. هر حال حاضر زیر شاخه‌ای که در انسان‌ها وجود دارد (A(H1N1 و A(H3N2) است. فقط آنفولانزای نوع A است که باعث همه گیری در انسان‌ها می‌شود.
• ویروس‌های آنفولانزای نوع B به دو زیر شاخه B/Yamagata و B/Victoria تقسیم می‌شود. این نوع ویروس‌ها کمتر در انسان‌ها شیوع می‌کند ولی می‌تواند به اندازه نوع A خطرناک باشد.
• آنفولانزای نوع C کمتر شناسایی شده و معمولا باعث عفونت‌های خفیف می‌شود و خطری برای سلامت عمومی ندارد.
• ویروس‌های آنفولانزای نوع D عمدتا در گاوها و دیگر حیوانات اهلی شایع است و هنوز باعث عفونت و بیماری در انسان‌ها نشده است.

در نظر داشته باشید که ویروس‌ها به‌صورت مداوم در حال تکامل هستند و ممکن است نوعی زیر شاخه جدید به وجود آید یا زیر شاخه‌ای که قبلا بی خطر بود، خطرناک و عفونت زا شود.

این مقاله توسط تیم نویسندگان شرکت پرستاری و مراقبتی آسانیسم از مراجع معتبر جمع‌آوری، ترجمه و نوشته شده است. در ادامه به علائم، علت‌ها و درمان و روش‌های جلوگیری از این عفونت می‌پردازیم.

علائم آنفولانزا

علائم آنفولانزا همانند گلودرد و آبریزش یا گرفتی بینی بسیار شایع است. این علائم شبیه به بیماری دیگر مانند سرماخوردگی نیز است. اما معمولا سرماخوردگی به آرامی شروع می‌شود ولی آنفولانزا تحت 2 تا 3 روز پس از تماس با ویروس فرد را مریض می‌کند. دیگر علائم شایع آنفولانزا شامل موارد زیر می‌شود:

• تب
• سرفه
• سردرد
• درد عضلانی
• خستگی و بی حالی
• عرق سرد و لرز

در کودکان، علائم آنفولانزا ممکن است با عصبانیت یا لجبازی در کودک نمایش داده شود. همچنین علائم دیگری مانند گوش درد، حالت تهوع، اسهال و استفراغ کودک می‌تواند به دلیل آنفولانزا باشد.

در برخی موارد نادرتر فرد بیمار ممکن است چشم درد، آبریزش از چشم یا چشم درد در روشنایی نیز داشته باشند. آنفولانزا در بیشتر مواقع بیماری خفیفی است و در خانه به راحتی درمان می‌شود.

تفاوت بین سرماخوردگی و آنفولانزا

آنفولانزا فقط توسط چهار نوع ویروس آنفولانزا ایجاد می‌شود، اما بسیاری از افراد، آن را با بیماری‌های ایجاد شده توسط سایر ویروس‌ها یا باکتری‌ها از جمله سرماخوردگی شدید اشتباه می‌گیرند. مهم است که بدانید چگونه علائم آنفولانزا را از علائم سرماخوردگی متمایز کنید. علائم آنفولانزا و سرماخوردگی می‌تواند مشابه باشد، اما علائم سرماخوردگی معمولاً خفیف‌تر است. علاوه بر این، علائم سرماخوردگی به تدریج بروز می‌کند اما در آنفولانزا نه تنها شروع علائم ناگهانی است بلکه آنفولانزا باعث علائمی می‌شود که ممکن است با سرماخوردگی رخ ندهد.

علائم مشابه آنفولانزا و سرماخوردگی:

• آبریزش بینی
• گلو درد
• سرفه

اگر آنفولانزا دارید، علائم اضافی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

1. تب
2. درد بدن
3. لرز
4. خستگی
5. ضعف
6. ناراحتی در قفسه سینه
7. سردرد

علت‌ها

آنفولانزا با پخش شدن ویروس‌های مختلف ایجاد می‌شود. این ویروس‌ها زمانی که فرد بیمار صحبت یا سرفه می‌کند می‌توانند در هوا به‌صورت قطرات پخش شوند. سپس این قطرات مستقیما استنشاق می‌شود یا ویروس روی سطح می‌نشیند و از طریق لمس کردن سطح آلوده و سپس دست زدن به چشم، دهان یا بینی وارد فرد سالم می‌شود و او را بیمار می‌کند.

ویروس‌های آنفولانزا معمولا از یک روز قبل از نمایش دادن علائم تا حدود 5 تا 7 روز پس شروع علائم واگیردار هستند. کودکان، سالمندان و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، بیشتر از همه در خطر ابتلا به این بیماری هستند و ممکن است مدت بیشتری مسری باشند.

ویروس‌های آنفولانزا به طور مداوم در حال تغییر هستند و اغلب به‌صورت گونه‌های مختلف جدیدی ظاهر می‌شوند. برای همین است که نمی‌توان گفت دقیقا چه ویروسی باعث آنفولانزای شما شده است.

عواملی که خطر مبتلا شدن به آنفولانزا را بیشتر می‌کند

چندین عوامل مختلف وجود دارد که ممکن است خطر ابتلا به ویروس آنفولانزا یا عوارض ناشی از عفونت را افزایش دهد:

• سن: آنفولانزای فصلی در کودکان خردسال، ویژه در سنین 2 سال و کمتر، و بزرگسالان، به وپژه افراد بالای 65 سال پیامدهای بدتری دارند.
• شرایط زندگی: افرادی که مکان‌های شلوغ و خطرناک هستند مانند بیمارستان‌ها، خانه سالمندان، مدارس و مهدکودک‌ها روزانه حضور دارند، بیشتر در خطر ابتلا به آنفولانزا هستند.
• سیستم ایمنی ضعیف: سیستم ایمنی اصلی‌ترین مدافع بدن در برابر آنفولانزا است. ولی سیستم ایمنی نمی‌تواند به سرعت آنفولانزا را از بین ببرد. افرادی که سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند، سریع‌تر بیمار می‌شوند و بیماری آن‌ها شدیدتر و طولانی‌تر از دیگران است. سیستم ایمنی ضعیف می‌تواند به دلیل سن، ژنتیک یا مصرف داروهای مختلف باشد.
• بیماری‌های مزمن: بیماری‌های مزمن عوارض آنفولانزا را افزایش می‌دهد. به عنوان مثال افرادی که آسم یا سایر بیماری‌های ریوی، دیابت، بیماری قلبی، بیماری سیستم عصبی، سابقه سکته قلبی و مغزی، اختلالات متابولیک، مشکلات تنفسی و بیماری‌های کلیوی، کبدی یا خونی دارند به شدت در خطر ابتلا و عوارض جدی عفونت آنفولانزا مانند ذات الریه شوند.
• آسپرین درمانی: کسانی که به علت نگرانی‌های سکته قلبی یا هرگونه بیماری دیگر روزانه آسپرین مصرف می‌کنند، در صورتی که آنفولانزا بگیرند، در معرض ابتلا به سندرم ری هستند. این عوارض برای کودکان و جوانان خطرناک‌تر است.
• چاقی: افرادی که شاخص توده بدنی (BMI) 40 یا بالاتر دارند، در معرض خطر عوارض آنفولانزا مانند تنگی نفس هستند.
• بارداری: احتمال ابتلا زنان باردار به عوارض آنفولانزا، به ویژه در سه ماه دوم و سوم بیشتر است. یکی از عوارض جدی آن تب شدید مادر است که روی رشد جنین تاثیر می‌گذارد.

آنفولانزا در کودکان

همانطور که میدانید کودکان به دلیل سیستم ایمنی ضعیف تر بیشتر در معرض ابتلا به بیماری ها قرار دارند. به همین جهت آموزش و رعایت نکات ایمنی در محیط  مدرسه و کودکستان ها باید بیشتر مورد توجه قرارگیرد. این موضوع از دلایلی است که برخی از والدین تمایل دارند برای نگهداری کودک در منزل پرستار استخدام کنند.

شما به عنوان والدین و در جهت سلامت فرزندان خود باید اطمینان حاصل کنید که مدرسه به منظور حفظ سلامت دانش آموزان، به طور مرتب اشیاء و سطوحی را که مرتباً لمس می شود تمیز می کند و موارد بهداشتی شامل محصولات شستشوی دست، صابون، دستمال، حوله های کاغذی و دیگر موارد بهداشتی به راحتی در دسترس دانش آموزان قرار دارد.

مسئولین مدرسه موظف‌اند دانش آموزان بیمار را از دیگران جدا کنند و تا زمانی کودک مریض است او را به خانه بفرستند. در صورتی که آنفولانزای کودک خفیف است، امکان حضور دانش آموز در مدرسه با ماسک وجود دارد.

• بیشتر بخوانید: مراقبت از کودک در منزل

آنفولانزا و تاثیرات آن در سالمندان

آنفلوانزا سالانه عامل مهمی در ایجاد عوارض و مرگ و میر در سالمندان میشود. در سنین بالای 65 سال خطر ابتلا به بیماری ها افزایش می یابد.

بزرگسالان سالخورده دارای سیستم ایمنی ضعیفی هستند که به طور طبیعی با افزایش سن بروز می کند و هنگامی که سیستم ایمنی بدن ضعیف است، بدن برای مقابله با ویروس ها سست تر عمل می‌کند. خانه‌های سالمندان یکی از خطرناک‌ترین مکان و منبع شیوع بیماری‌های جدی در سالمندان است. برای همین پیشنهاد می‌شود تا جایی که امکان دارد از سالمند در منزل خودش مراقبت شود.

• بیشتر بخوانید: مراقبت از سالمند در منزل

علائم هشدار دهنده آنفولانزا در سالمندان

در صورت مشاهده هرکدام از این علائم در سالمندان باید سریعا به پزشک مراجعه گردد.

• مشکل در تنفس یا تنگی نفس
• درد مداوم یا فشار در قفسه سینه یا شکم
• سرگیجه مداوم ، سردرگمی ، عدم توانایی برانگیختن
• تشنج
• ادرار نکردن
• درد شدید ماهیچه
• ضعف شدید یا ناپایداری
• تب یا سرفه شدید

خطرات بیماری

اگر شما جوان و سالم هستید، آنفولانزا معمولا جدی نیست. اگر چه زمان ابتلا ممکن است احساس ناراحتی داشته باشید، این بیماری بعد از 1 تا 2 هفته بدون هیچ عارضه ماندگاری از بین می‌رود.

اما افرادی که معرض خطر هستند، ممکن است بعد از آنفولانزا به مشکلات و بیماری‌های دیگر دچار شوند. ابتلا به عفونت دیگر یکی از خطرناک‌ترین عوارض این بیماری است. این بیماری‌ها شامل کروپ و سینوس یا عفونت گوش می‌شود. عفونت ریه نیز یکی دیگر از عوارض است. عفونت عضله قلب یا پوشش قلبی نیز ممکن است بعد آنفولانزا رخ دهد. در برخی افراد نیز احتمال عفونت سیستم عصبی مرکزی وجود دارد.

دیگر عوارض بیماری:

• سندرم دیسترس تنفسی حاد: جمع شدن مایع در کیسه‌های کوچک ریه
• آسیب عضلانی به نام رابدومیولیز یا تورم عضلانی که میوزیت نامیده می‌شود.
• سندرم شوک سمی یا عفونت شدید باکتریایی که به شدت خطرناک و کشنده است.
• بدتر شدن بیماری مزمن مانند آسم یا بیماری کلیوی

روش‌های جلوگیری و واکسن برای آنفولانزا

بهترین راه برای پیشگیری و مبارزه با این بیماری، واکسینه شدن است. واکسن های آنفولانزا باعث می‌شوند که حدود دو هفته پس از واکسیناسیون آنتی بادی در بدن ایجاد شود. این آنتی بادی‌ها در برابر عفونت از بدن محافظت می‌کنند.

آزمایشات و تحقیقات نشان داده‌اند که فردی که برای اولین بار بعد از مدت‌ها به آنفولانزا مبتلا شده معمولا تا مدت طولانی در برابر گونه‌های مشابه آنفولانزایی ایمن است. برای همین واکسن‌هایی هر ساله ارائه می‌شوند برای تطابق با سویه‌های ویروس آنفولانزا شایع در منطقه ساخته می‌شوند. برای محافظت از خود افراد می‌توانند هر ساله این واکسن‌ها را ترزیق کنند تا خطر بیماری خود را کاهش دهند.

سازمان کنترل و جلوگیری از بیمار آمریکا (CDC) پیشنهاد می‌کند هر 6 ماه واکسن سالانه خود را بزنید. تزریق واکسن آنفولانزا خطرات زیر را کاهش می‌دهد:

• خطر ابتلا به هرگونه آنفولانزا. همچنین خطر بیماری در نوزاد برای زنان باردار.
• خطر ابتلا به عفونت‌های جدی و بستری شدن در بیمارستان.
• خطر مرگ به علت عوارض آنفولانزا.

عادت هایی همچون پوشاندن دهان و بینی هنگام سرفه نیز می تواند از انتقال و سرایت بیماری آنفولانزا به دیگران جلوگیری کند. ویروس ها به طور معمول زمانی انتقال می یابند که افراد با اشیاء و سطوح آلوده تماس داشته و دستان خود را به چشم ها، دهان و یا بینی خود بزنند از این رو، شستشوی مرتب دست ها با صابون در پیشگیری از آنفولانزا تاثیر بسزایی دارد. ضدعفونی کردن سطوح و نداشتن تماس نزدیک با افراد مبتلا می تواند به جلوگیری از گسترش میکروب ها و پیشگیری از این بیماری کمک کند

برای جلوگیری از شیوع  بیماری در مدارس والدین باید در صورت مشاهده هر یک از علائم بیماری در فرزند خود، از فرستادن دانش اموز به مدرسه خودداری کرده تا مسبب انتقال بیماری به دیگر دانش آموزان و شیوع آن در مدرسه نگردند. در صورتی که شما جز والدین شاغل هستید می توانید از پرستار کودک در منزل برای پرستاری و همراهی شما در نگهداری از فرزند دلبندتان استفاده نمایید.

اثربخشی واکسن های آنفلوانزا در افراد مسن، غالباً با ایمنی پایین، کاهش می‌یابد؛ با این حال، باز پیشنهاد می‌شود تا زمانی که ویروس در گردش است، واکسیناسیون در تمام فصل آنفولانزا ادامه یابد. شما می‌توانید برای نگهداری و مراقبت‌های موثر از والدین و بزرگان خود از خدمات پرستار سالمند در منزل تهران آسانیسم استفاده نمایید.

از استفاده بخور غافل نشوید

ویروس آنفولانزا در هوای خشک بیشتر عمر می‌کند. همین موضوع باعث می‌شود ویروس به راحتی گسترش یابد. هوای سردتر، رطوبت هوا را کاهش میدهد. همچنین هوای داخل خانه می‌تواند در اثر استفاده از وسایل گرمایش و تهویه هوا خشک شود.

استفاده از دستگاه رطوبت ساز یا تهیه بخور به صورت خانگی برای افزودن رطوبت در خانه و محل کار ممکن است به کاهش ویروس در هوا کمک کند. هوای مرطوب و گرم همچنین ممکن است التهاب بینی و ریه‌ها را تسکین دهد. استنشاق بخار ممکن است به تسکین سرفه خشک، تحریک بینی و گرفتگی قفسه سینه کمک کند.

سوالات متداول

در این مقاله تلاش کردیم به سوالات شما پاسخ دهیم و تمام اطلاعات مهم و کاربردی را برای شما بنویسیم. اگر سوال دیگر داشتید در بخش دیدگاه‌ها بپرسید تا در اسرع وقت به شما عزیزان پاسخ دهیم.

منابع =

• مایو کلینیک (Mayo Clinic)
• کلیولند کلینیک (Cleveland Clinic)
• مرکز پیشگیری و کنترل بیماری آمریکا (CDC)
• سازمان سلامت جهانی (WHO)
• خبرگزاری ایسنا