سالمندان و کودکان از مهمترین افراد آسیبپذیر و مستعد انواع بیماریها هستند که نیاز به مراقبت دائمی از آنها به خصوص توسط
همراه بیمار در منزل احساس میشود. از جمله شایعترین بیماریها در سنین مختلف بیماریهای مرتبط با تیروئید است که گاهی تشخیص آنها بسیار دشوار میشود و در مراحل اولیه با سهلانگاری روبرو میگردد. اختلالات تیروئیدی گاهی عامل بیماریهای افسردگی و قلبی عروقی و… خستگیهای مزمن است که لزوم حضور پرستار زن و یا پرستار مرد را در منزل بیشتر میکند.
تیروئید چیست
تيروئيد غدهای است که مسئولیت تنظیم سوخت و ساز بدن و در نتیجه تعادل آن را به عهده دارد و جای آن دقیقاً در زیر سیب آدم (زیر حنجره و بالای قوه ترقوه) قرار دارد.
چگونگی فعالیت تیروئید
این غده، هورمونی را درون خون انسان ترشح میکند تا ضمن خونرسانی، هورمونها در تمام بدن اثرگذار باشند و بر سیستم سوخت و ساز مستقیماً اثر کند. هورمونها به نام تيروكسين و ترييدوتيرونين (T4 و T3) هستند؛ اما خود تیروئید را مغز، کنترل میکند و مغز از طریق غده هيپوفيز این عمل را انجام میدهد.
گره تیروئید
عموماً
گره تیروئید برجستگی روی تیروئید است و مردم آن را با پرکاری یا کم کاری تیروئید مرتبط میدانند که تفکری اشتباه است. این گره در مردان شایعتر از زنان است و تعداد زیادی ممکن است به آن دچار باشند. در مراحلی از بیماریهای تیروئید، رشد همزمان این گره میتواند هشداری برای فرد بیمار در مراجعه به پزشکان باشد؛ اما خود این گره میتواند علامت بیماریهای دیگری در بدن باشد.
کم کاری تیروئید
کار پرستار زن و
پرستار مرد پر مواقعی با توجه به بیماریهای مختص مردان و زنان، یا بیماریهایی که شيوع آنها در زنان یا مردان بیشتر است از تفاوتهایی برخوردار است.
اختلالات تیروئیدی یا بیماری تیروئید در حالی که خود عامل بیماریهای مختلف دیگر است به تنهايي میتواند برای زنان بسیار خطرناک باشد.
خطر تیروئید برای زنان
ترشح کمتر از حد لازم هورمونهای تیروئید است که عامل بیماریهایی در بدن است و علامت آن در افراد مختلف متفاوت و با شدت و ضعف همراه است.
پرستار زن، باید بداند که زنان، بیشتر از مردان دچار کم
کاری تیروئید میشوند و این مسئله به افزايش سن نیز مرتبط است. زنان بالای 60 سال حدود 17 درصد و در مردان حدود 9 درصد آمادگی بیماریهای تیروئیدي را دارند.
مشکل در تارهای صوتی و تنگی نفس و صدای ضخیم از دلایل این مسئله است. همچنین افزایش فشار و کلسترول خون گاهي به دليل این کم کاری است.
از
علائم کم کاری تیروئید ریزش موهاست. همچنین این مسئله بر ناخن و پوست و خشکی بیش از حد آنها اثر دارد. گاهی در اطراف چشم هم پف آلودگی دیده میشود.
همچنین تنگی نفس و کم شدن کارکرد قلب و ضعیف شدن آن از
دلایل کم کاری غده تیروئید است. در نتيجه فرد به دنبال فعاليت بدني دچار خستگي و تنگي نفس میشود. (به اصطلاح نفس كم میآورد). اين علائم در كسي كه بيماري زمینهای قلب دارد میتواند شديد شود. یبوست شدید و مشکل در دستگاه گوارش و مشکلات بارداری و افزایش ریسک آن به دليل اختلالات قاعدگی و حتی قطع آن هم ممکن است. اهمیت این مسئله به حدی است که زنان در دوران بارداری و پیش از آن باید. از عملکرد غده تیروئید خود اطلاعات کسب کنند.
همچنین پرستار مرد باید مطلع باشد که بسیاری از علائم گفته شده همچون اختلالات قلبی و گوارشی و رشد و… در مردان مبتلا هم به دلیل عملکرد بد این غده در بدن است.
تشخیص کم کاری تیروئید
تیروئید کم کار را با آزمايش خون تشخيص داده میشود و هورمون TSH در خون باید اندازهگیری شود. اینکه سطح این هورمون در بدن فرد تا چه اندازه باشد و زیاد و کم ترشح آن در بدن مستقیما بر کار غده تیرویید اثر دارد چرا که این هورمون عامل محرک تیرویید در بدن فرد است. در اغلب موارد این بیماری ( کم کاتری تیرویید) بر اثر ضعف عملکرد دستگاه ایمنی بدن ایجاد می شود.
پرستار بیمار در منزل باید مراقبت و توجه کافي نسبت به علائم این بیماری و اختلالات تیروئیدی داشته باشد.
درمان کم کاری تیروئید
پرستار بیمار در منزل باید مراقب ساعات مصرف داروهای بیمار باشد و همچنین مراقب باشد که اختلال دارویی در بیمار مبتلا ایجاد نشود. قرص تیروئید باید صبحها یک ساعت قبل از صبحانه خورده شود. مصرف برخی مکملها میتواند مانع اثر بخشی دارو شود. همچنین پرستار یا مراقب باید از جراحیهای غیر لازم بیمار در این مرحله جلوگیری کند. اگر بدن دچار کم کاری تیرویید باشد طبعا باید از بیرون به وسیله مصرف قرص های تیروییدی آن کمبود را جبران کرد.
مصرف این قرص ها از یک هفته تا یک ماه بسته به واکنش بدن بیمار بیمار متفاوت است و به هر صورت بیش از یک بار در روز نباید مصرف شود اما کم و زیاد کردن دارو زیر نظر پزشک مانعی ندارد.
از آنجا که مادران بارداری که با اختلالات تیروئیدی مواجه هستند باید حتما دارو مصرف کرده و زیر نظر باشند، اصولا بسیاری از زنان در این دوران (بارداری) با کم کاری یا پر کاری تیرویید مواجه هستند و اگر برای بهبود خود دیر اقدام کنند خطراتی همچون بالا رفتن فشار خون و سقط جنین و تولد نوزاد نارس در انتظار آن هاست. در موارد کم کاری وزن نوزاد کم می شود و احتمال خطرات و سختی زایمان نیز وجود دارد.
اختلالات رشد در نتیجه اختلالات تیروئیدی
اختلال رشد قد و کوتاهی آن از جمله مهمترین نتایجی است که نشانه وجود اختلالات تیروئیدی در افراد است و در افراد مختلف اعم از زن و مرد، به صورت تقریباً مشابهی وجود دارد. کم کاری تیروئید در کودکی یا نوجوانی باعث کاهش ترشح هیپوفیز و در نتیجه رشد ناقص قد افراد و کوتاهی قد آنها میشود.
پرستار کودک باید مسئله رشد او را هم زیر نظر داشته باشد.
پركاري تيروئيد
به هم ریختن کارکرد هورمون ها در دورانهای مختلف و بر اثر عوامل مختلف تقریبا نتیجه مشابه بر جا می گذارد و هورمون تیرویید هم از این قاعده مستثنی نیست. زمانی که هورمون تیرویید بیش از حد لازم ترشح شود موجب اختلالاتی در سوخت و ساز بدن و دمای آن و ضعف فرد یا تاثیرات مخرب بر خلق و خوی او می شود.
همینطور افراد مبتلا به تیروئید پر کار عموما لاغر هستند و خیلی زود عصبانی می شوند.
از دیگر
علائم پر کاری تیروئید یا اختلالات تیروئیدی که پرستار بیمار در منزل باید آن ها را تحت کنترل داشته باشد درد در ناحیه شکم و قفسه سینه، ضربان قلب، سرگیجه و خستگی و … است.
تشخیص پرکاری تیروئید
فرد با توجه به سابقه خانوادگی تیرویید و همچنین مشاهده علایم اولیه آن باید اقدام به انجام آزمایش خون کند. میزان TSH , T3 , T4 , TSL در این آزمایش ها اندازه گیری می شود و بسته به بالاتر بودن آن از حد مجاز، نوع تیرویید و پر کاری آن تشخیص داده می شود.
تغذیه و تیروئید
افزایش مصرف بعضی مواد مغذی زیر نظر پرستار بیمار در منزل و با برنامه ریزی روزانه تغذیه فرد بیمار باید انجام پذیرد و برخی همچون سویا و خانواده کلم ها و مواد کافیین دار کمتر مصرف شود.
ید از جمله مهترین مواد معدنی است که در بدن به میزان کافی وجود دارد و بر عملکرد مناسب غدد همچون غده تیرویید اثر می گذارد، به علاوه دو ماده معدنی سلنیوم و روی هم برای کم کاری تیرویید بسیار مفید هستند.
غذاهای دریایی مختلف و نمک های ید دار، تخم مر غ و … حاوی مقادیر کافی ید برای بدن هستند. بادام زمینی و کره بادام زمینی و ماهی ها و حبوبات حاوی ماده معدنی مفید سلنیوم هستند و روی هم در انواع غذاهای دریایی و …یافت می شود.
در موارد پرکاری تیرویید توصیه می شود بیمار روزانه مواد غذایی با کالری بالا را مصرف کند و مواد حاوی پروتیین و غلات بیشتری ر ا در رژیم غذایی خود بگنجاند.
قبل از هر چیز در به کار گیری پرستار بیمار در منزل با توجه به اهمیت تغذیه و تأثیر به سزای آن در کنترل بیماری باید در نظر داشت که اغلب با استخدام
پرستار زن در منزل میتوان از مزیت آشپزی یا توجه به سلامت تغذیه بیمار در کنار مراقبت دارویی از او مطمئن شد.