اختلالات تغذیه ای شامل اختلال ناشی از پرخوری و ناشی از بی اشتهایی می شود. روابط، اجتماع، فرهنگ و در واقع مسائل روانشناختی موثر در اختلال در تغذیه است. این پیچیدگی غذا خوردن حتی برای درمان تیم پزشکی را هم دچار چالش می کند. نکته مشترک در تحقیقات بیش از نیم قرن در حوزه های متعدد علوم و اختلالات مرتبط با تغذیه، ارتباط تغذیه با مسائل روانشناختی است.
چطور شما مبتلا به اختلالات تغذیه ای می شوید؟ اگر خیلی به غذا و وزنتان فکر کرده و اعتماد به نفس شما میزان وابستگی شدیدی به رضایت خاطر از خودتان داشته، ممکن است مبتلا به اختلال تغذیه باشید. این نوع از اختلال در دختران جوان بیشتر شایع است. اما دیگر سنین و تیپ ها صرف نظر از جنسیت به اختلال تغذیه می توانند دچار شوند که باعث آسیب دیدگی در بدن و پایین آمدن اعتماد به نفس و سلامت روانی می گردد.
انواع اختلالات تغذیه
اختلالات تغذیه ای انواع گوناگونی دارند و در سه دسته ی کلی تقسیم می شوند.
- بی اشتهایی یا کم خوری عصبی (Anorexia) در واقع بی اشتهایی نوعی اختلال روانی است که بیمار به رغم گرسنگی، تا حدی از خوردن غذای کافی پرهیز کرده که باعث کاهش شدید وزن او و در نتیجه به شدت لاغر و نحیف می شود.
- خوردن هیجانی در اختلالات تغذیه ای به این معناست که شما مقدار بسیار زیادی از غذاهایی بخورید که معمولا از خوردن آنها اجتناب می‌کنید. احساس گناه و شرمساری پس از خوردن هیجانی در مدت زمانی کوتاه در فرد به وجود می‌آید.
- پرخوری عصبی یا بولمیا نوعی از اختلالات تغذیه، در واقع همراه با خوردن هیجانی است با تفاوت اینکه معمولا شما از طریق استفراغ، مصرف مسهل یا تمرین ورزشی شدید، آنچه خورده‌اید را دفع خواهید کرد.
لازم به ذکر است که اختلالات تغذیه ای می تواند منجر به بیماری های گوارشی در افراد بخصوص سالمندان شود.
علائم بی اشتهایی عصبی
- امتناع از حفظ حداقل وزن با توجه به سن و قد.
- تـرس شـديد از افـزايش وزن يا چاق شدن حتی با وجود كـم وزنی.
- كـاهش وزن خودخواسـته از طريـق خـودداری از مصـرف غـذاهای چـاق كننده، تهوع خودخواسته، ورزش شديد و استفاده از سركوب كننده های اشتها يا ديورتيك ها.
- اختلال در تصوير ذهنی از خود (image body) كه فرد هميشـه از شـكل بـدني خـود می ترسد.
- اختلال گسترده در هورمونهای درون ريـز بـه خصوص در محور هيپوتالاموس، هيپوفيز، غدد جنسی كـه در زنان منجر به آمنوره و در مردان منجـر بـه كـاهش ميـل جنسی می شود. زنان دريافت كننده قـرص های ضـدبارداری ممكن است هنوز خونريزی داشـته باشند. سـطح هورمـون رشد و كورتيزول افزايش می يابـد، متابوليسـم هورمـون هـای تيروئيدی عوض مـی شـود و اخـتلال در ترشـح انسـولين رخ می دهد.
- در صورت وقوع در پيش از بلوغ، وقايع بلـوغ بـه تأخير افتاده يا متوقف می شود.
علل احتمالی بی اشتهایی عصبی
علل احتمالی بی اشتهایی عصبی را می توان به هنجارهای اجتماعی و فیزیولوژی مغز و عوامل شخصیتی مرتبط دانست. از جمله تاثیر عوامل شخصیتی در بی اشتهایی عصبی معمولا به گروه خاصی از زنان (سفیدپوست و جوان، متعلق به خانواده هایی با تحرک اجتماعی و پیشرفت گرا) است. بنابر این موارد، توقعات و انتظارات تنش زای خانواده از فرزندان بیشتر شده که منجر به خودداری خانم های جوان از خوردن غذا برای تسلط بر اوضاع می شود.
با بی اشتهایی عصبی چه کنیم
پیشگیری از اختلال بی اشتهایی یا کم خوری عصبی قابل اهمیت است که تاکید متخصصان بر برخورد منطقی با مشکلات شخصی می باشد. با این مشکلات توسط مشاورن و درمانگران یا خانواده و دوستان کنار آمده یا آنها را برطرف نمائید. این وضعیت قابل درمان است در صورتیکه فرد بیمار متوجه اختلال عاطفی شده و با کمک و همکاری در فرایند درمان بهبود یابد.
لازم به ذکر است در صورت عدم درمان، ناتوانی دائم یا مرگ، ناشی از این اختلال بوجود می آید.
علائم پرخوری عصبی
- دوره هـای سـورچرانی بـا مشخصه های زير به وقوع می پیوندد:
الف) صرف تغذیه یا خوراکی ها در بازه های زمانی ناپیوسته (به عنـوان مثـال در بازه های زمانی 2 سـاعته) بـا مقداری بيش از آن چه در مواقع عادی در يك وعده صرف می شود.
ب) عدم توانایی كنترل در خوردن در طـی ايـن بازه های زمانی
- رفتارهای جبرانی ناصحيح در جهت پيشگيری از افزايش وزن از قبيـل تهـوع خودخواسـته؛ سوء اسـتفاده از مسـهل هـا، ديورتيك ها، تنقيه، روزه داری يـا ورزش شديد و سـاير درمـان هـا … (وقتی بولميا در ديابتي ها رخ مي دهد آن هـا از مصـرف وعده های انسولين خودداری میكنند).
- اگر حداقل دوبـار در هفتـه بـرای سه ماه، ايـن تـوالی سورچرانی و رفتارهای جبرانی به وقـوع بپیوندد.
علل پرخوری عصبی
احساسات ناخوشایند از علل شایع پرخوری عصبی است اما بجز آن احساسات مثبت نیز به بروز آن می پردازد. احساسات مثبتی چون: هنگام دست یافتن به هدفی خاص، دادن پاداش به خود و جشن گرفتن یک اتفاق خوب.
اما از دیگر علل پرخوری عصبی شامل:
- استرس
- احساس تمایل به غذا
- خستگی یا احساس پوچی
- عادات کودکی
- تأثیرات اجتماعی
با پرخوری عصبی چه کنیم؟
جایگزین‌های مناسب برای پرخوری عصبی
گفتگو با کسانی که حالتان را بهتر کند و احساس افسردگی یا تنهایی را از شما دور کنند. پس با آنها تماس بگیرید. بازی با حیوانات خانگی مثل سگ یا گربه، مشاهده آلبوم عکس یا یادگاری های با ارزش به شما می تواند کمک کند.
رقص با آهنگ مورد علاقه خود، فشردن یک توپ نرم، همچنین پیاده‌روی سریع در رفع احساس نگرانی شما موثر است.
دوش گرفتن، نوشیدن یک لیوان چای داغ، روشن کردن عود یا پیچیدن یک پتوی گرم دور خود باعث رفع بی‌حوصلگی شما می گردد.
در مقابل هوس‌های غذایی هیچ واکنشی نشان ندهید
عدم مقاومت در برابر هوس های غذایی از ویژگی های افراد مبتلا به پرخوری عصبی است. این افراد با هوس یک غذا تمام حواسشان جذب آن غذا می شود. بطوریکه این افراد در درون‌شان نیاز شدید به خوردن غذا داشته و پیوسته در تنش و مقاومت اند اما چون میپندارند که نمی توانند در برابر این هوس ها مقاومت کرده هرگز موفق نمی شوند.
بایستی بدانید که شما حقیقتا بیش از انتظار خود قدرت مقابله را دارید. همچنین اهمیت به تغذیه در افراد امری بسیار مهم می باشد.
