بارداری پرخطر

بارداری و بچه‌دار شدن در اکثر مواقع، به صورت یک فرایند کاملا طبیعی سپری می‌شود. بعد از اتمام زمان بارداری، توسط عمل سزارین یا زایمان طبیعی این فرایند سخت و پیچیده پایان مییابد.

اگر در طی فرایند بارداری عاملی ایجاد گردد که به سلامت مادر و جنین در خطر قرار گیرد، از آن پس به عنوان بارداری پر خطر از این فرایند یاد می‌شود و زنانی که بیشتر از همه کاندیدای خطرات بارداری هستند در لیست مادران پرخطر قرار می‌گیرند. طبق آمارها چیزی در حدود 20-10 درصد بارداری‌ها، مادران در لیست بارداری خطرناک قرار می‌گیرند و مشکلی در بارداری ایجاد می‌شود.

فراهم کردن مراقبت‌های کافی قبل و حین زایمان می‌تواند باعث شناسایی زودهنگام بیماری‌های مادر و جنین و در نتیجه کاهش نرخ مرگ و میر آن‌ها شود. این مادران با استفاده از خدمات پرستاری می‌توانند این دوره‌ی حساس را با آسودگی خیال سپری کنند.

بارداری پرخطر چیست

بارداری پرخطر یا حاملگی پرخطر عنوانی است که از آن زمانی استفاده می‌شود که، سلامت مادر و جنین دچار تهدید شده باشد. عوامل متعدد و گوناگونی می‌توانند باعث به خطر افتادن سلامت جنین و مادر شوند.

این اصطلاح برای مادران بارداری استفاده می‌شود که تعدادی از عوامل ایجاد کننده ی مشکل را دارند لذا نیاز به مراقبت‌های ویژه‌ای در دوران بارداری و پس از زایمان دارند. عوامل بسیاری وجود دارد که می‌تواند بارداری را در معرض خطر قرار دهد. کلمۀ پرخطر شاید ترس زیادی را برای مادران به وجود بیاورد، اما این کلمه برای نشان دادن اهمیت توجه و مراقبت‌های خاص برای این مادران به کار برده می‌شود.

چه کسانی در لیست مادران پرخطر قرار دارند؟

برای تعریف مادران پرخطر باید برخی بیماری‌هایی که می‌توانند ریسک حاملگی را زیاد کنند را بشناسید. 

مادران با فشارخون بالا

فشارخون کنترل نشده در دوران بارداری (پره اکلامپسی و اکلمپسی) خطرات بسیار زیادی ایجاد می‌کند. در صورتی که برای درمان این مشکل اقدامی نشود، می‌تواند برای مادر و کودک بسیار خطرناک و حتی مرگ‌آور باشد. اما با کنترل کردن و درمان مناسب، اغلب زنانی که به فشارخون بالا دچار می‌شوند، علی‌رغم بروز این مشکل، کودک خود را سالم به دنیا می‌آورند.

کسانی که سندرم تخمدان پلی کیستیک دارند

اختلالی است که باعث کاهش قدرت باروری زنان می‌شود و می‌تواند باعث سقط‌های مکرر به دلیل بارداری خارج از رحم (قبل از هفته 20ام بارداری)، دیابت بارداری، پره اکلامپسی و زایمان زودرس شود.

سن مادر بالاست

سن مادر از جمله عوامل بسیار تاثیر گذار در رابطه با بارداری پرخطر محسوب می‌شود. زنانی که سن آنها در زمان بارداری کمتر از 17 و بیش از 35 سال است، بیش از دیگران در معرض بروز برخی از عوارض هستند. در سنین بالای 40 سال خطر بروز سقط جنین و اختلالات ژنتیکی در تا حدود زیادی، افزایش می‌یاید.

حاملگی در مادران دیابتی

دیابت حاملگی یکی از انواع بیماری دیابت محسوب شده، که در دوران بارداری ایجاد می‌شود. پیروی از دستورات پزشک تا حدود زیادی می‌تواند از ایجاد مشکل در حین بارداری جلوگیری کند. در بیشتر افراد بیماری دیابت بعد از زایمان ایجاد می‌گردد. اما به صورت کلی افرادی که به دیابت بارداری مبتلا می‌شوند بیش از سایر افراد احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 را دارند.

مادران باردار با بیماری‌های کلیوی

بیماری‌های کلیوی در اغلب اوقات باعث ایجاد اختلال در روند بارداری شده و خطر سقط را تا حد زیادی در این افراد بالا می‌برد. مادران مبتلا به بیماریهای کلیوی در زمان بارداری (بارداری پرخطر) هم مجبور به مصرف دارو و مراقبت‌های ویژه هستند.

بارداری چندقلویی

این نوع بارداری به بارداری‌هایی اطلاق می‌شود که بیش از یک جنین در رحم وجود دارد(دو قلو، سه قلو، چهارقلو و غیره). بارداری چندقلویی بیشتر در افرادی که به دنبال درمان‌های مرتبط به نازایی، حامله شده اند دیده می‌شود. 

زایمان زودرس، دیابت بارداری و فشار خون بالای همه از عواملی هستند که بارداری این افراد را خطرناک‌تر نیز می‌کند. بارداری چندقلویی بیشتر در افرادی که در طی درمان‌های مرتبط به نازایی حامله شدند (مانند بارداری IFV)، دیده می‌شود.

جفت سرراهی

جفت سرراهی به حالتی گفته شده که جفت جلوی دهانه‌ی رحم را گرفته باشد. یکی از عوارض این اختلال خونریزی است مخصوصا اگر با انقباضات رحمی همراه باشد. اصولا پزشکان بعد از تشخیص این مشکل به مادر زمان داده تا این اختلال رفع شود اگر تا نزدیکی زایمان همچنان جفت در جلوی دهانه ی رحم باشد، سزارین برای جلوگیری از خونریزی وسیع توصیه میشود.

سایر عوامل ایجاد کننده ی بارداری پرخطر عبارتند از:

• شاخص تودۀ بدنی کمتر از 5/18 یا بیشتر از 35
• مادر مبتلا سرطان
• مادر مبتلا به صرع
• مادر معتاد به مواد مخدر یا الکل
• بیش از سه بار سقط جنین
• سابقۀ شخصی یا خانوادگی تولد نوزاد با نقص‌های مادرزادی
• سابقۀ زایمان زودرس
• بیماری‌های عفونی مانند HIV یا هپاتیت

مادرانی که حاملگی پرخطر را تجربه کرده بیشتر از زنان دیگر نیازمند مراقبت از سلامت خود و جنین شان هستند. بعد از تشخیص حاملگی پرخطر، اصولا پزشکان به این افراد توصیه می‌کنند تا تعداد دفعات بیشتری به پزشک مراجعه کنند و احتمالاً برای تحت نظر گرفتن وضعیت سلامت مادر و جنین این مادران می‌توانند با کمک گرفتن از پرستار بچه دوره حساس بعد از زایمان را با اطمینان خاطر سپری کنند.

یکی از موارد مرسوم در بارداری پرخطر ابتلای مادران باردار به سرکلاژ بوده و مادران بایستی عمل سرکلاژ انجام دهند که خطر سقط جنین کاهش پیدا کنند و این مادران بایستی پس از این عمل استراحت نمایند یا به توصیه پزشک خود استراحت مطلق انجام دهند تا وضع حمل راحت تری داشته باشند.

یکی از خدمات آسانیسم پرستاری در منزل برای مادران باردار است، مادرانی که پزشک آنها استراحت مطلق توصیه کرده می‌توانند از این خدمت استفاده نمایند تا مراقبان مجرب و کاربلد از این مادران باردار مراقبت کنند تا دوران بارداری خود را به سلامت پشت سر بگذارند.

اگر در لیست مادران پرخطر هستید، مراقبت از خودتان را جدی بگیرید

مادرانی که حاملگی پرخطری را سپری می‌‌کنند علاوه بر مراقبت‌های تخصصی پزشکی، باید خود نیز متفاوت از دیگر مادران از خود مراقبت کنند. برخی از نکاتی که حتما باید به درستی انجام دهند عبارتند از:

• در زمان‌های تعیین شده به پزشک مراجعه کنید و هیچ ویزیتی را عقب نیندازید.
• رعایت رژیم غذایی سالم شامل پروتئین، شیر و لبنیات، میوه‌ها و سبزیجات یکی از مهم ترین نکات در خود مراقبتی بارداریهای پرخطر است. در صورت تغییر رژیم غذایی حتما باید به پزشک خود اطلاع دهید.
• تمام داروهایی که پزشک تجویز می‌کند از جمله آهن یا ویتامین‌ها را مصرف کنید و بدون مشورت با پزشک هیچ ویتامین یا دارویی، به ویژه داروهای بدون نسخه را مصرف نکنید.
• مصرف فولیک اسید بسیار ضروری است.
• توصیه‌های پزشک در مورد انجام فعالیت را رعایت کنید. پزشک شما درصورتی‌ که امکان کار کردن و انجام تمرین‌های ورزشی وجود داشته باشد، به شما اطلاع می‌دهد و شما را راهنمایی خواهد کرد.
• از افراد مبتلا به سرماخوردگی و عفونت‌های دیگر دور بمانید.