سرخک در کودکان و مراقبت از کودک مبتلا به آن

سرخک یک بیماری شایع در کودکان بوده که یک اتفاق عادی در رشد کودکان است. علائم سرخک بین یک هفته تا دو هفته بعد از تماس با ویروس ایجاد می‌شود و معمولا شامل سرفه، تب بالا، دماغ گرفته، خارش و آبریزش بینی و چشم است. خارش سرخک 3 تا 5 روز بعد از اولین علائم شروع می‌شود و حدود یک هفته بعد از شروع علائم پایان میابد. 

در حالی که اکثر کودکان بدون مشکل و عوارضی از سرخک بهبود یافتند، اما در بعضی از آنها، عفونت باعث ذات الریه و مواردی از آنسفالیت (عفونت مغز) و حتی مرگ شد. از هر 1000 نفری که به سرخک مبتلا می‌شوند، 1 تا 2 نفر می‌میرند. قبل از در دسترس بودن واکسن سرخک این رقم به هر ساله 450 نفر هم می‌رسید (45 درصد از کودکان مبتلا به سرخک فوت می‌شدند) که به لطف موفقیت واکسن آن، اکنون می‌توانیم کودکان را در برابر سرخک محافظت کنیم.

با این حال، در سال‌های اخیر برخی والدین از روی ترس یا اطلاعات غلط در مورد ایمنی واکسن سرخک، واکسیناسیون فرزندان خود را رد کرده یا به تعویق انداخته‌اند. این بدان معنی است که هنوز هم در جوامع ما کودکان، نوجوانان و بزرگسالان واکسینه نشده‌ای وجود دارند. انتخاب واکسیناسیون نکردن فرزندان شما نه تنها باعث ابتلا به سرخک می‌شود، بلکه کودکان دیگر را در معرض سرخک قرار می‌دهد.

سرخک در کودکان چگونه پخش می شود؟

ویروس سرخک بسیار مسر است و از چند طریق می‌تواند به کودک سرایت کند. اگر کودک شما با شخصی که بیمار شده در تماس بود فورا به دکتر مراجعه کنید.

سرفه

ویروس سرخک وقتی فرد را آلوده کرد وارد گلو و دماغ کودک شده که باعث عطسه و سرفه بیمار می‌شود. عطسه یا سرفه ویروس را در هوا پخش می‌کند و شخصی در نزدیکی قطرات آلوده را استشمام کرده که در این حالت سرخک به او سرایت می‌کند.

تماس مستقیم با مایعات بدن

سرخک همچنین می‌تواند با تماس مستقیم مایعات از بینی یا دهان فرد آلوده منتقل شود. این یکی از عفونی ترین عوامل شناخته شده برای انسان است. سرخک 2 تا 5 ساعت بعد از سرفه روی سطح باقی می‌ماند و تماس با سطوحی که قطرات سرفه یا عطسه دارند می‌تواند سرخک را پخش کند.

بعد از پخش سرخک، ویروس به مدت 4 روز در بدن رشد می‌کند و سپس خارش و قرمزی بدن شروع می‌شود. 

احتمال انتقال ویروس سرخک در افراد که نزدیک بیمار هستند حدود 90 درصد است یعنی اگر کودک شما با فرد بیمار تماس داشته، به احتمال زیاد به بیماری سرخک مبتلا شده است.

علائم سرخک در کودکان؛ دوره بیماری سرخک در کودکان به چه صورت است؟

معمولا یک تا دو هفته طول می‌کشد تا علائم اولیه بیماری شروع شود. سرخک فقط جوش و خارش نیست، بلکه یک بیماری جدی و خطرناک بوده این به ویژه برای کودکان جدی است. سرخک معمولا با علائم زیر شروع می‌شود:

• تب بالا که ممکن است به 40 درجه نیز برسد
• سرفه
• گلودرد
• آبریزش بینی
• چشم قرمز و آبریزش از چشم

اگر این علائم را مشاهده کردید فورا به دکتر مراجعه کنید. امروزه مرگ و میر در کودکان مبتلا به سرخک خیلی نادر شده ولی متاسفانه هنوز از هر 1000 کودک 1 تا 3 بچه به دلیل عفونت‌هایی از سرخک نشات می‌گیرند می‌میرند.

2 تا 3 روز بعد از شروع علائم بیمار سرخک در کودک

دو تا سه روز پس از شروع علائم بالا جوش‌ها و لکه‌های سفید مایل به آبی رنگ ریز در داخل دهان کودک ظاهر می‌شوند. به این لکه‌ها لکه کولپیک می‌گویند که معمولا دکتر برای تشخیص بیماری و شدت آن این لکه‌ها را بررسی می‌کند.

ترکیب این لکه‌ها، تب و گلو درد بالا می‌تواند غذا خوردن یا آشامیدن آب برای کودک را مشکل کند، پس حواستان باشد که کودک به اندازه غذا و مایعات می‌خورد تا از کم آبی یا ضعف بدن جلوگیری کنید. سعی کنید به کودک غذای نرم و آب بدهید تا در این مدت کودک آبرسانی و تغذیه کافی داشته باشد.

3 تا 5 روز بعد از شروع علائم بیماری خارش و قرمزی شروع می‌شود

در بیشتر مواقع خارش در روز چهارم بیماری شروع می‌شود و پوست کودک قرمز می‌شود. این لکه‌های قرمز اول مسطح پوست هستند که روی صورت و در خط مو کودک ظاهر می‌شوند و سپس به پایین گردن، بدن، دست، بازو، پاها و کف پا گسترش می‌یابد.

• برآمدگی‌ها یا بثورات پوستی کوچک برجسته روی لکه‌های قرمز ظاهر می‌شوند.
• جوش به بخش‌های دیگر بدن سرایت می‌کند.
• زمانی که جوش شروع به ظاهر شدن می‌شود تب کودک نیز بالا می‌رود که به 40 درجه سانتی گراد نیز برسد.

در این مدت نور شدید باعث درد چشم کودک شما می‌شود. سرخک می‌تواند باعث عفونت گوش یا ذات الریه شود (بیماری جدی که در آن تنفس دشوار می‌شود). در موارد شدید‌، سرخک می‌تواند باعث تورم مغز شود که به آن آنسفالیت گفته می‌شود. همین موضوع می‌تواند منجر به تشنج، آسیب دائمی مغز، کاهش شنوایی یا مرگ شود.

5 تا یک هفته بعد از شروع علائم بیماری، شدت بیماری کاهش می‌یابد

روز پنجم معمولا اوج بیماری است که بعد از شدت علائم بیماری کاهسته می‌شود و حداکثر بعد از 10 روز سرخک کودک تمام می‌شود و کودک رو به سلامتی می‌رود.

البته قابل به ذکر است که ویروس سرخک، عفونت آن و عوارض که به دنبال بیماری است می‌تواند تا چندین هفته طول بکشد تا کاملا درمان شوند.

آیا واکسن سرخک بی خطر است؟

بله. یک واکسن مانند هر دارویی قادر به ایجاد عوارض جانبی است اما معمولاً این موارد خفیف است، مانند درد یا تورم در محل تزریق و تب که یک یا دو روز طول می‌کشد. خطر ایجاد آسیب جدی توسط واکسن سرخک بسیار ناچیز است. دریافت واکسن سرخک بسیار ایمن تر از ابتلا به عفونت سرخک است.

آیا مطمئن نیستید که کودک‌تان واکسن دریافت کرده است؟

اگر مطمئن نیستید که شما یا فرزندانتان کاملاً علیه سرخک واکسینه شده اید، با پزشک خود صحبت کنید تا ببینید آیا کسی از خانواده شما واکسینه شده است یا خیر. اگر قبلاً واکسینه شده باشید، خطر واکسن سرخک وجود ندارد. سرخک یک واکسن زنده است بنابراین کودکان با مشکلات ایمنی یا داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی نباید واکسن سرخک دریافت کنند. متخصص اطفال بهترین منبع مشاوره در مورد واکسیناسیون است.

چه کسانی بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرخک هستند؟

• همه کودکانی که حداقل 1 دوز MMR دریافت نکرده‌اند.
• هر کس با نقص سیستم ایمنی خاص در معرض خطر ویژه‌ای است. مانند افرادی که بیماری زمینه‌ای دارند.
• زنان باردار سرخک در دوران بارداری خطر زایمان زودرس، سقط جنین و نوزادان کم وزن را افزایش می‌دهد.

سرخک چه عوارضی به دنبال دارد؟

عوارض سرخک می‌تواند عوارض جدی ای برای کودکان زیر 5 سال و بزرگسالان جای بگذارد جدی ترین عوارض آن شامل عفونت گوش یا دستگاه های تنفسی، برونشیت، آنسفالیت، پنومونی و اسهال شدید و کم آبی بدن میشود و به ویژه در کودکانی که ویتامین A کافی ندارند سرخک شدید باعث بروز ذات الریه می‌شود.

درمان سرخک در کودکان چیست؟

معمولا درمان خاصی برای ویروس سرخک کودک وجود ندارد و باید بگذارید که دوره بیماری بگذرد. البته برای مدیریت علائم بیماری و جلوگیری از عوارض سرخک می‌توانید درمان های خانگی سرخک زیر را انجام دهید:

• کودک را به دکتر ببرید تا تحت نظر باشد
• به کودک مایعات فراوان دهید
• سعی کنید کودک را به استراحت تشویق کنید
• اگر کودک تب دارد و ناراحت است می‌توانید یک داروی غیر آسپرینی مانند استامینوفن یا ایبوپروفن بدهید. (به هیچ عنوان به کودکی بیماری ویروسی گرفته آسپرین ندهید؛ این می‌تواند باعث سندرم ری شود که برای کودک خیلی خطرناک است.)

در برخی موارد سرخک منجر به بیماری‌های دیگر می‌شود که باید آن‌ها را نیز درمان کنید. این بیماری‌ها شامل موارد زیر هستند:

• عفونت گوش
• خروسک
• اسهال و استفراغ کودک
• ذات الریه کودک
• آنسفالیت (تورم و عفونت مغز)

کودکانی که به سرخک مبتلا شدند باید 4 روز پس ظاهر شدن بثورات از دیگر کودکان یا افرادی که سیستم ایمنی ضعیف دارند دور بمانند تا زمانی که بهبودی کامل پیدا کنند و تمام علائم بیماری پایان یابد.

در صورتی که امکان مراقبت از کودک در منزل را ندارید یا خودتان در معرض خطر بیماری سرخک هستید؛ از پرستار کودک استفاده کنید. برای دریافت اطلاعات کافی و برآورد قیمت پرستار کودک می‌توانید لینک را کلیک کنید.

چگونه می‌توان از ایجاد سرخک در کودکان جلوگیری کرد؟

بهترین راه برای جلوگیری از سرخک در کودکان واکسن بهترین گزینه است. یکی از واکسیناسیون‌های معمول دوران کودکی است که بین 12 تا 15 ماهگی تزریق می‌شود اما می‌تواند در کودکان از 6 ماهگی در هنگام شیوع سرخک انجام شود. دوز دوم بین 4 تا 6 سالگی برای کودک انجام می‌شود. واکسنی که استفاده می‌شود یک واکسن ترکیبی است.

این ترکیب حاوی واکسن‌های سرخک، اوریون و سرخچه (MMR) و گاهی نیز واکسن واریسلا (آبله مرغان) است. دیگر فقط واکسن جداگانه‌ای برای سرخک وجود ندارد. در بعضی از کودکان، واکسیناسیون باعث ایجاد تب خفیف و بثورات پوستی می‌شود، اما قابل سرایت نیست. در حال حاضر هیچ دوز واکسن زودرس یا اضافی برای کودک توصیه نمی‌شود. واکسن MMR در 93 درصد افراد پس از دریافت اولین دوز MMR و در 97 درصد افراد پس از دریافت دو دوز از سرخک جلوگیری می‌کند.